الحکمة الإشراقیة (مجموعه مصنفات شهاب‌الدین یحیی السهروردی)
| الحکمة الإشراقیة (مجموعه مصنفات شهاب الدین یحیی السهروردی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سهروردی، یحیی بن حبش (نويسنده)
ملکی، محمد (محقق) ملکی، محمد (مقدمه‌نویس) نصر، سید حسین (مقدمه‌نویس) صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (محشی) شهرزوری، محمد بن محمود (محشی) قطب‌‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود (محشی) میرداماد، سید محمدباقر بن محمد (محشی) هروی، محمد شریف (محشی) سبزواری، هادی بن مهدی (محشی) زنوزی، علی بن عبدالله (محشی) رفیعی قزوینی، سید ابوالحسن (محشی) طباطبایی، سید محمدحسین (محشی) عابدی شاهرودی، علی (محشی) |
| ناشر | پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1391ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 - فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BBR 724/س۴ح۷ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الحكمة الإشراقية (مجموعه مصنفات شهاب‌الدین یحیی السهروردی)، مجموعه آثار شهاب‌الدین یحیی سهروردی (536-587ق)، است که با تحقیق، تصحیح و مقدمه محمد ملکی (جلال‌الدین)، منتشر شده است.
اثر حاضر، از اهمیت خاصى برخوردار بوده و اولین مجموعه کامل آثار یک فیلسوف پراثر اسلامی است که به‌صورت علمى ویراسته شده است. این مجموعه، نه‌تنها از لحاظ تاریخ فلسفه اسلامى حائز ارزش فراوان است، بلکه اندیشه حکیمى را که فلسفه‌اش هنوز زنده و براى حیات کنونى فلسفه اسلامى، از اهمیت خاصى برخوردار است، با ارائه تمام منابع، این اندیشه در اختیار نه فقط علاقه‌مندان به تاریخ فلسفه اسلامى، بلکه به آنان که مى‌خواهند در دامن سنت فلسفى اسلامى به تفکر فلسفى مبادرت ورزند، قرار مى‌دهد[۱].
حکمت اشراق، پیوندى اساسى بین بحث و ذوق به وجود آورده، دامن شناخت فلسفى را گسترش داده و به اهمیت علم حضورى در مقابل علم حصولى پرداخته، وحدتى بین بعضى از ساحت‌هاى فلسفه ایران باستان و فلسفه اسلامى ایجاد کرده، اهمیت و ضرورت پالایش درون و شهود را در کسب حکمت واقعى نمایان ساخته و شأن تمثیل و استدلال را باهم آمیخته است. نیز آثار سهروردى مبین دیدى نوین راجع به تاریخ فلسفه است و وحدت جدیدى بین میراث فلسفى یونانى و مخصوصاً افلاطونى و معرفت اسلامى به وجود آورده است و پیوندى کم‌نظیر بین حکمت و زیبایى بیان آن، استوار ساخته است[۲].
حکمة الاشراق، از لحاظ هنر ادبى یک شاهکار به زبان عربی است و آثار فارسى شیخ اشراق در زمره شاهکارهاى نثر فارسى محسوب مى‌شود؛ ازاین‌رو، اثر حاضر، از اهمیت خاصى برخوردار بوده و سرچشمه یکى از مهم‌ترین جریانات فلسفى را که بعداً سهم بسیار مهمى در سیر فلسفه اسلامى داشت، روشن مى‌سازد[۳].
تمامی آثار سهروردی در سیزده جلد گردآوری شده که اثر حاضر، جلد اول و دربردارنده بخش منطق آن می‌باشد. این جلد با دو پیشگفتار از سید حسین نصر و مصحح آغاز شده و پیش از آغاز بخش منطق، در بخشی تحت عنوان «از پیله تا پرواز»، به زندگی‌نامه، آثار و دیدگاه‌های سهروردی پرداخته شده است[۴].
قسم اول منطق که جلد اول این مجموعه است و زیر عنوان «في ضوابط الفكر» آمده، از سه مقاله و چندین فصل و ضابطه و... تشکیل شده و در آن شماری از مسائل منطقی، از قبیل معارف، قضایا، حجج و مغالطات به‌اختصار بیان شده است. البته سهروردی بر این باور است که مباحث مغالطات، بیش از دیگر بخش‌ها در حکمت اشراق و به‌طور کلی در فلسفه، کاربرد دارد و از سویی، دیگران کمتر به این بخش پرداخته‌اند. بر اساس همین باور، وی این مبحث را بیش از دیگر مباحث، تفصیل داده است[۵].
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مجموعه حاضر، روش تصحیح و مراحل آن است که باعث شده است، مجموعه‌ای نفیس و ارزنده از آثار سهروردی، در اختیار خواننده قرار گیرد که ویژگی‌های آن به شرح زیر می‌باشد:
- مرحله اول، تصحیح «مقابله‌ای و تلفیقی»: مصحح در تصحیح اثر حاضر، نسخه خاصی را اصل قرار نداده و در بازیافت کلمات مناسب، هر آنچه به نظر صواب می‌آمد، در متن گنجانده و بقیه موارد اختلافی را در پانوشت‌ها آورده است.
- مرحله دوم: بخشى از عبارات کتاب حکمة الاشراق بسیار پیچیده ورمزگونه است. این موارد، بى‌توجه به ادبیات و تجزیه و ترکیب نحوى به‌درستى فهم نمى‌شود؛ بر همین اساس، متن کتاب، صرفاً با نگاه ادبى مطالعه و هرجا که احساس شده عبارت نیاز به تذکر ادبى دارد، توضیحاتى در پانوشت داده شده است.
- مرحله سوم: در این مرحله از کار، کتاب با توجه به معنا و مفهوم و با مراجعه مکرر به شرح‌هاى حکمة الاشراق و آثار فلسفى هم‌سوى دیگر بررسیده شده و مصحح همه تلاش خود را به‌کار بسته تا در بازجست صحیح‌ترین عبارت و کلمات از میان نسخه‌هاى موجود، عباراتى را برگزیند که نزدیک به آنچه مصنف آورده، باشد.
- مرحله چهارم: در این مرحله، همه پانوشت‌ها با نسخه اصل مقابله و همراه با متن، ویرایش ادبى، ساختارى و احیایى شده و با به‌کارگیرى دقیق علائم سجاوندى، روان‌خوانى متن نیز هموار و احیاناً ضعف‌هاى نگارشى برطرف و کلمات دشوارخوان اعراب‌گذارى و منابع همه نقل قول‌ها، آیات، روایات، مثال‌ها استخراج و یا کلماتى که لازم بود برجسته شود در داخل گیومه گذاشته شده و سپس پاراگراف‌ها تنظیم شده است.
- مرحله پنجم: مواردى که سهروردى به کلمات پیشینیان خود، استناد کرده و یا مطلبى را از آنان، به‌ویژه از حکماى مشاء نقل کرده و در هیچ‌جا نشانى نداده و حتی نامى نیز از کتابى یا مؤلفى نبرده، با ذکر مصدر نشانى داده شده است.
- مرحله ششم: متن و پانوشت‌ها بازبینی و اصلاح شده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.