الجواهر الخمسة
| الجواهر الخمسة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عطار، محمد بن خطیرالدین (نويسنده) کیالی، عاصم ابراهیم (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب يبحث في أسرار العبادة و الطلاسم و الأحوال و المقامات و معرفه الله تعالي |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 2010م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ع6ج9 266/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الجواهر الخمسة، اثر شیخ محمد بن خطیرالدین عطار، معروف به محمد غوث گوالیاری (متوفی 970ق)، رساله‌ای است در موضوع دعوات، ریاضت‌ها، طرق چله‌نشستن و مقامات صوفیه که با تحقیق عاصم ابراهیم کیالی حسینی شاذلی درقاوی، منتشر شده است.
جواهر خمسه یکی از آثاری است که اگرچه مؤلف آن در خارج از محدوده ایران می‌زیسته، ولی وجود روابط نزدیک فکری و اجتماعی میان دو دولت گورکانیان و صفوی، در نگاشته شدن این اثر انگیزه‌ای مؤثر است[۱].
این اثر که در زمره کتاب‌های عرفانی - مذهبی طبقه‌بندی می‌شود، اگرچه به بیان اذکار، ادعیه، نمازها، دعوت‌ها و مراحل سیر و سلوک پرداخته است، اما در واقع ابزاری برای معرفی فرقه شطاریه و اصول و مبانی این سلسله است. اشارات متعدد مؤلف در قسمت‌های مختلف کتاب گواه بر این است که او تنها راه رسیدن به حق را پیوستن به این فرقه و پیروی از اصول آن می‌داند[۲].
جواهر خمسه ضمن بیان عقاید سلسله شطاریه که یکی از مهم‌ترین فرقه‌های رایج در عصر مؤلف، در نواحی هند و پاکستان بوده است، به مرور و تبیین برخی خاصیت‌های اسرارآمیز آیات، احادیث و ادعیه موجود در این رساله می‌پردازد[۳].
کتاب شامل یک مقدمه و پنج جوهر است. مؤلف، این رساله را با مقدمه‌ای کوتاه در حمد خدا و پیامبر آغاز کرده و سپس به شرح کوتاهی در مورد چگونگی جمع‌آوری و نحوه سیر و سلوک خویش می‌پردازد[۴].
گوالیاری در ابتدای متن، اذعان داشته است که تلاش چندساله او در راه سیر و سلوک راه به جایی نبرده و به همین دلیل به خدمت شیخ ظهور حاجی حصور مشرف می‌شود و در آنجا به فراگیری علوم باطنی می‌پردازد و بعد از آن، راهی قلعه چنار می‌شود و در همان زمان به نگارش تجربیات و آموخته‌هایش می‌پردازد[۵].
در متن جواهر خمسه، قریب به ٥٠ بیت از آثار شاعران بزرگی چون شیخ محمود شبستری، مولوی و... نقل شده است. کاربرد این ابیات از جوهر سوم در کتاب آغاز می‌شود و در متن کتاب به فراخور موضوعی که مطرح است یک یا چندین بیت ذکر شده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
زمانی، علی؛ هاشمی، فیروزه، «بررسی و معرفی نسخه خطی جواهر خمسه در عقاید فرقه‌ی شطاریه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، زمستان 1393- شماره 26، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1388457