الاعتبار فی الناسخ و المنسوخ فی الحدیث
| الاعتبار في الناسخ و المنسوخ في الحديث | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حازمی، محمد بن موسی (نويسنده) مسدد، احمد طنطا‌وی جوهری (محقق) |
| ناشر | المکتبة المکية ** دار ابن حزم |
| مکان نشر | عربستان - مکه مکرمه ** لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1422ق - 2001م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | احادیث - ناسخ و منسوخ - احادیث اهل سنت - قرن 6ق. - حدیث - علم الدرایه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 110/۴/ح۲،الف۶ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الاعتبار في الناسخ و المنسوخ في الحديث، نوشته محدث، حافظ و نسب‌شناس، ابوبکر محمد بن موسى حازمى همدانى (548-584ق)، به بررسی مسئله نسخ در احادیث فقهی و تفکیک ناسخ از منسوخ می‌پردازد. بر طبق استقصای محقق کتاب، احمد طنطا‌وی جوهری مسدد، نویسنده در مورد تعداد 153 روایت نظر خودش را از نظر ناسخ بودن یا نبودن توضیح داده است[۱].
هدف و روش
- نویسنده یادآور شده است: در این کتاب، ناسخ و منسوخ از روایات پیامبر(ص) را ذکر می‌کنم که به آن معرفت یافته‌ام؛ زیرا این علمی مهمّ و دارای عمق و پیچیدگی است و مردم درباره آن گرفتار تردید شده‌اند و نتوانسته‌اند راز آن را کشف کنند و برخی پنداشته‌اند مواردش اندک است و قابل توجه نیست! لیکن اگر کسی در اختلافات صحابیان در احکام منقول از پیامبر(ص) دقت کند، صحت گفتار ما برایش روشن خواهد شد[۲].
- محقق کتاب، احمد طنطا‌وی جوهری مسدد توضیحات مفصلی با ترسیم نمودار در مورد روش نویسنده در این اثر، ذکر کرده، از جمله اینکه محمد بن موسى حازمى همدانى در بیشتر موارد، یعنی در مورد 275 روایت از روایاتی که نقل کرده، هیچ نظری را ابراز نکرده است[۳].
ساختار و محتوا
نویسنده در این اثر، نخست به‌عنوان مقدمه، در مورد علم ناسخ و منسوخ، امارات نسخ، راه تفکیک بین نسخ و تخصیص و وقوع نسخ در سنت، توضیحاتی را ارائه می‌کند و بعد، تعداد 428 روایت را در احکام عملی نقل می‌کند. ترتیب ذکر روایات بر اساس باب‌های فقهی است و از باب طهارت شروع می‌شود و با نماز، نماز جمعه، نماز میت، زکات و روزه و... ادامه می‌یابد و با جنایات و قصاص و... وجوب هجرت و... پایان می‌یابد.
نمونه مطالب
- محمد بن موسى حازمى همدانى یکی از مواردی را که وقوع نسخ در آن مورد قبول همه است، نسخ سنت به سنت و روایت زیارت قبور: «كنتُ نهيتُكم عن زيارة القبور فزُوروها فَإنّ زيارتها تذكر»، دانسته و افزوده است: این حدیث، صحیح است و آن را مسلم با سند از ابوبکر بن ابی‌شیبه از محمد بن فضیل از ضرار بن مره از محارب نقل کرده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.