فردید، سید احمد
| نام | سید احمد فردید |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | سید علی مروی |
| متولد | 1291ش |
| محل تولد | یزد |
| رحلت | ۲۵ مرداد سال ۱۳۷۳ش |
| اساتید | |
| برخی آثار | روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06754AUTHORCODE |
سید احمد فردید (۱۲۸۹-۱۳۷۳ش)، مترجم و متفکر معاصر ایرانی و از نخستین کسانی که در ایران، به معرفی و تحلیل فلسفه‌های آلمانی، همچون: هایدگر و هوسول پرداخته است
ولادت
سید احمد فردید، با نام اولیه «احمد مهینی یزدی»، در سال ۱۲۸۹ش، در شهر یزد و در خانواده خرده‌مالکی به نام سید علی مروی به دنیا آمد[۱].
خانواده
با وجود اینکه پدر خانواده اهل علم نبود، اما برای علم‌آموزی، نه‌تنها فرزندان را به تحصیل زبان عربی و سایر دروس مرسوم آن زمان تشویق می‌کرد، بلکه به آنان برای آموختن زبان فرانسه اصرار می‌ورزید[۲].
تحصیلات
سید احمد علاوه بر آموختن زبان فرانسه و عربی و دروس تحصیلات قدیم، جبر و هندسه را نیز در همان شهر کویری یزد آموخت و در همان جا در ۱۴ سالگی، آموختن فلسفه را شروع کرد[۳].
تحصیل در دارالفنون
احمد برای گرفتن دیپلم، به دارالفنون رفت و در سال ۱۳۰۷ش، دوره دبیرستان را تمام کرد و از آنجا دیپلم گرفت. وی در سال ۱۳۱۸ش، نام خود را به احمد فردید تغییر داد[۴].
تحصیل در دانش‌سرای عالی
وی پس از اتمام دبیرستان وارد دانش‌سرای عالی شد و در رشته فلسفه و علوم تربیتی به تحصیل پرداخت و با استفاده از قانون تحصیل جهشی، دوره سه ساله دانش‌سرای عالی را یک‌ساله طی و لیسانس دریافت کرد[۵].
استخدام در وزارت فرهنگ
فردید پس از فارغ‌التحصیلی، به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و در دبیرستان‌های تهران به تدریس پرداخت. اولین مقاله وی در سال ۱۳۱۴ در روزنامه شفق سرخ، به مدیریت علی دشتی به چاپ رسید.
علاقه به فلسفه
در اوائل دهه ۱۳۲۰ش، احمد فردید را به‌عنوان یک فلسفه‌دان جوانی می‌شناختند که نه‌تنها مترجم زبده زبان فرانسه محسوب می‌شد، بلکه به زبان‌های عربی، آلمانی و پهلوی نیز به حد کفایت آشنایی داشت[۶].
مهم‌تر اینکه وی فلسفه جدید و قدیم غرب از فلسفه صدر یونان تا فلسفه وجود وجدانی فیلسوف معاصر مارتین هایدگر را مطالعه و آن را با فلسفه و حکمت دوره اسلامی و ماقبل اسلامی مقایسه می‌کرد[۷].
تحصیل در فرانسه
فردید در سال ۱۳۲۶ش، موفق به گرفتن بورس تحصیلی در دانشگاه سوربن فرانسه شد و در سن ۳۷ سالگی به پاریس رفت[۸].
تدریس در دانشگاه‌های ایران
وی پس از بازگشت به ایران از طرف دانشکده معقول و منقول (الهیات و علوم اسلامی فعلی) برای تدریس دعوت شد[۹].
وی علاوه بر تدریس در دانشگاه و ادامه مطالعات فلسفی و حکمی و تحقیق در باب اتیمولوژی زبان فارسی و عربی و دیگر زبان‌ها، در محافل فکری و اجتماعی نیز حضور داشت.
فردید در هفتمین کنگره خاورشناسان در سال ۱۳۴۶ش، در میشیگان ایالات متحده آمریکا شرکت کرد و سخنرانی‌ای با عنوان معانی هیبت و سبحان الله در تصوف اسلامی ایراد کرد[۱۰].
در سال ۱۳۴۷ش، فردید به رتبه استادی ارتقا یافت و در دانشکده ادبیات نیز همانند دانشکده الهیات به تدریس در دوره‌های فوق لیسانس و دکتری پرداخت. دکتر فردید در تیرماه ۱۳۵۱ش، بازنشسته شد.
فعالیت‌های سیاسی
استاد احمد فردید در سال ۱۳۵۸ش، درحالی‌که حدود ۷۰ سال از عمرش می‌گذشت، فعالیت سیاسی - اجتماعی قابل توجهی را آغاز کرد. وی در ارتباط با مسئله تدوین قانون اساسی، فعالیت زیادی کرد[۱۱].
دکتر فردید برای عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی نامزد شد. وظیفه این مجلس صرفا تدوین قانون اساسی و به آرای عمومی گذاشتن آن بود[۱۲]. او همچنین برای نمایندگی مجلس شورای اسلامی کاندید گردید، اما در هیچ کدام رای کافی را بدست نیاورد. او همواره از مدافعان جمهوری اسلامی بود، و روشنفکران را مورد انتقادات تند قرار می‌داد. او طی یک سخنرانی گفت: می‌خواهم پیامی به امام خمینی بدهم و درد دلی با ایشان بکنم، سید احمد فردید آدمی است که برای خودش کار کرده‌است. اگر کتاب ننوشته، نخواسته تشبه به کثافات دیگران بکند. من پیام کوچکی به امام خمینی دارم، این انقلاب را عبدالکریم سروش خراب می‌کند… من پوپر را می‌شناسم و به ریش او می‌خندم… من دارم به جمهوری اسلامی مدد می‌رسانم.
وفات
دکتر فردید در ۲۵ مرداد سال ۱۳۷۳ش، درگذشت و در بهشت زهرا دفن شد[۱۳].
آثار
از دکتر فردید آثاری به‌جا مانده که عمده آن شامل ۱۸ تألیف، ۱۹ ترجمه، ۱۱ تقریر، ۴ مصاحبه، ۳۱ سخنرانی مکتوب‌شده، ۳ میزگرد و مناظره مکتوب‌شده و ۴ گردآوری گزیده مطالب است[۱۴]. بااین‌حال، او را «فیلسوف شفاهی» لقب داده‌اند. چند مقاله از او در مجله سخن منتشر گردیده که حاکی از دانش عمیق او نسبت به فلسفه غرب است. او از نخستین کسانی است که در ایران، به معرفی و تحلیل فلسفه‌های آلمانی همچون هایدگر و هوسول پرداخته است[۱۵].
آثار چندی درباره او و همچنین یادداشت‌هایی از درس‌های او، توسط شاگردانش منتشر شده است. کتاب «دیدار فرهی و فتوحات آخرالزمان» درس‌هایی از فردید است که توسط محمد مددپور، از نوار پیاده شده و همراه با مؤخره‌ای مفصل از خود مددپور، تحت عنوان «حکمت انسی و علم الاسماء تاریخی: تفصیل بعد از اجمال»، منتشر گردیده است. مددپور آثار دیگری را نیز با الهام و تأثیرپذیری از آراء فردید، در زمینه‌های تاریخ اندیشه و هنر، تألیف نموده است. کتاب دیگر با عنوان «آراء و عقاید سید احمد فردید یا مفردات فردیدی»، حاوی سخنان فردید است که توسط سید مصطفی دیباج، به‌ترتیب الفبایی، تنظیم و منتشر شده است. برخی از اندیشه‌های فردیدی در نوشته‌های سید مرتضی آوینی منعکس شده است. در آثار رضا داوری نیز می‌توان وجوهی از تفکر فردیدی را یافت[۱۶].
اما مهم‌ترین اثری که در تبیین و دفاع از نظام فکری فردید منتشر شده، از سید عباس معارف (1331-1381ش) است. او از فردید، با عناوینی همچون «استاد بزرگ حکمت مشرق» یا «حکیم بزرگ انسی معاصر» و «آموزگار حکمت انسی و علم الاسماء تاریخی» یاد می‌کند. شاید معارف، مناسب‌ترین فرد برای ارائه و تبیین افکار فردید بود که مرگ زودهنگام او، مهلتش نداد این مهم را به انجام رساند. کتاب «نگاهی دوباره به مبادی حکمت انسی» او که قرار بود در سه مجلد تدوین شود و فقط یک مجلد آن منتشر گردید، نما و شمایی از تفکر فلسفی و عرفانی فردید را نشان می‌دهد[۱۷].
پانویس
منابع مقاله
- فنایی اشکوری، محمد، «حکمت فردیدی؛ تحلیل و نقد حکمت انسی و علم الاسماء تاریخی سید احمد فردید»، معرفت فلسفی، سال پنجم، شماره دوم، زمستان 1386، 52-11
- بی‌نام، «زندگی‌نامه: سید احمد فردید (۱۲۸۹-۱۳۷۳)»، برگرفته از سایت «همشهری آنلاین»، چهارشنبه 21 اسفند 1387، کد خبر 77047، دریافت دوشنبه 17 آذر 1399