ابن دقماق، ابراهیم بن محمد
نام | ابن دقماق، ابراهیم بن محمد |
---|---|
نامهای دیگر | |
نام پدر | محمد |
متولد | ح 750ق |
محل تولد | قاهره |
رحلت | 809 ق |
اساتید | |
برخی آثار | الجوهر الثمين في سير الملوك و السلاطين |
کد مؤلف | AUTHORCODE00562AUTHORCODE |
ابن دُقْماق، صارمالدين ابراهیم بن محمد بن آيدَمر العلائى (ح 750-809ق)، مورخ حنفىمذهب است.
ولادت
وى در قاهره ديده به جهان گشود و همان جا درگذشت (دُقماق و تُخماق، واژهاى تركى به معنى چكش بزرگ چوبى است). پدر بزرگ آيدمر، عزالدين دقماق (متوفای 734ق)، نقيب لشكر و از امیران ملك ناصر محمد بن قلاوون، از فرماندهان ممالیک مصر بود.
تحصیلات
ابراهیم، نخست در زُمره نظامیان درآمد، سپس به تحصيل علاقهمند شد و نزد برخى از فقهاى حنفى فقه آموخت، آنگاه به ادبيات روى آورد و سرانجام، علم تاريخ را برگزيد و در آن مهارت يافت و آثار بسيار ارزشمندى در این زمینه تأليف كرد.
مقريزى، مجموعه تأليفات و نوشتههاى او را بيش از 200 مىداند. در اواخر عمر، مدتى به سمت والى شهر دِمیاط منصوب شد، اما پس از اندكى از مقام خود معزول گرديد و به قاهره بازگشت. وى كه یک حنفى متعصب بود، به اتهام نقل مطلبى توهينآمیز عليه امام شافعى، از سوى جلالالدين قاضى شافعى قاهره، مورد بازپرسى و محاكمه قرار گرفت و با اينكه این اتهام را رد كرد و يادآورى نمود كه مطلب مورد نظر را از کتابى كه نزد خاندان طرابلسى بوده، نقل كرده است، به حكم قاضى، تعزير و زندانى شد.
وفات
با وجود اينكه ابن دُقماق، آثار متعددى به رشته تحرير درآورد، اما از ادبيات عرب بهره كافى نداشت و در نوشتن، از زبان عامیانه استفاده مىكرد. سرانجام، پس از حدود 60 سال زندگى، در ذىحجه 809ق درگذشت. حاجى خليفه، در چندين جاى کتاب خود، سال درگذشت ابن دقماق را 790ق آورده است. گرچه سيوطى نيز او را متوفى در همین سال دانسته، لكن سنش را بيش از 80 ذكر كرده است. از سوى ديگر، ابن اياس، تولد ابن دقماق را 745ق، ياد كرده است، اما با در نظر گرفتن گزارش مورخان همعصر وى، چون ابن حجر و ديگران، مىتوان گفت كه سال ولادت و مرگ او همان است كه در آغاز ذكر شد. وى در نوشتن کتابهایش از آثار دانشمندانى نظير الكندى، ابن سعيد مؤلف کتاب المغرب، ابن يونس و ديگران سود جسته و خود نيز مورد اعتماد مورخان و نویسندگان همزمان و سدههاى بعد بوده است.
آثار
معروفترين آثار علمى او كه تاكنون باقى مانده يا نام آنها در منابع معتبر آمده، عبارتند از:
- الانتصار لواسطة عَقد الامصار؛
- نزهة الانام في تاريخ الاسلام؛
- الجوهر الثمین في سير الملوك و السلاطين يا الجوهر الثمین في سير الخلفاء و السلاطين؛
- نظم الجمان في طبقات اصحاب امامنا النعمان؛
- ترجمان الزمان في تراجم الاعيان؛
- عقد الجواهر في سيرة الملك الظاهر؛
- فرائد الفوائد كه در تعبير خواب است؛
- الدر المنضد في وفيات اعيان امه محمد[۱].
پانویس
منابع مقاله