أصول الفقه (طبع جامعه مدرسین)
| أصول الفقه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مظفر، محمدرضا (نویسنده) رحمتی اراکی، رحمت‌الله (محقق) |
| ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 ش یا 1430 ق |
| چاپ | 5 |
| شابک | 978-964-470-518-2 |
| موضوع | اصول فقه شیعه - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | BP 159/8 /م6الف6 1388 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اصول الفقه، به زبان عربى، تأليف محمدرضا مظفر، از مهم‌ترين کتاب‌هایى است كه در حوزه‌هاى علمیه تشيع به‌عنوان دومین متن درسى علم اصول معين شده است.
ساختار
مرحوم مظفر در این کتاب، ساختار كلى مباحث علم اصول را تغيير داده و به جاى تقسيم مباحث به دو بخش(جزء)، آنها را به چهار بخش تقسيم كرده است. در گذشته، مؤلفان کتاب‌هاى اصول، مباحث را به دو بخش مباحث الفاظ و مباحث عقلى تقسيم می‌كردند.
کتاب، در دو جلد تنظيم شده و مشتمل بر چند مبحث مقدماتى و چهار مقصد است و هر مقصد، شامل ابواب متعدد و هر باب، حاوى چند مبحث مى‌باشد.
گزارش محتوا
«اصول الفقه»، حاصل تفكر و بينش مكتب اصولى میرزاى نايينى است كه با قلم بسيار رسا و روان و ساده آیت‌الله مظفر تأليف شده است. این کتاب، با اينكه متنى بسيار ساده و روان دارد، حاوى نكاتى بسيار دقيق است. این کتاب، هم از تنظيم و تبویب بديع برخوردار است و هم نكات دقيق و ظريفى دارد كه در كتب قديم كمتر يافت مى‌شود؛ به قول خود مرحوم مظفر، حلقه مفقوده‌اى است بين «معالم الاصول» و «كفاية الاصول».
مرحوم مظفر، این کتاب را برای دانشكده‌اى كه خود تأسيس كرده بود، تأليف كرد. به هر حال، «اصول الفقه»، چون نگینى در میان كتب درسى حوزه است. با تمام این مزايا این کتاب از دو جهت كاستى دارد:
1. فاقد اصل برائت و اشتغال و تخيير است.
2. مرحوم شهيد صدر، بر این کتاب، اشكالى درست و به‌جا گرفتند و آن اينكه مرحوم مظفر در مواردى كه لازم نيست، بحث را به درازا كشانده است، مثل بحث اعتبارات ماهيت، در باب مطلق و مقيد و يا مباحث حسن و قبح عقلى و هم‌چنين استصحاب.
جلد اول
مباحث جلد اول، عبارتند از: مدخل، مقدمه، مقصد اول، مقصد دوم.
در مدخل کتاب، مباحثى مانند تعريف و موضوع و فايده علم اصول آمده و بعد از آن، در مقدمه، چهارده مبحث مطرح كرده و به مسائلى مانند: حقيقت وضع، اقسام وضع، استعمال حقيقى و مجازى، علامات حقيقت و مجاز، صحيح و اعم، حقيقت شرعيه و چند مسئله ديگر پرداخته است.
مقصد اول، مشتمل بر مباحث الفاظ است كه در هفت باب تنظيم شده: مشتق، اوامر، نواهى، مفاهيم، عام و خاص، مطلق و مقيد، مجمل و مبين.
مقصد دوم، به ملازمات عقليه اختصاص دارد كه ضمن بحث از اقسام دليل عقلى و علت نام‌گذارى این مبحث به این نام، این مبحث را به دو باب تقسيم مى‌كند:
مستقلات عقليه؛
غير مستقلات عقليه.
در باب اول، حسن و قبح عقلى و ملازمه عقلى بين حكم عقل و شرع بيان شده است. در باب دوم، به اجزاء، مقدمه واجب، مسئله ضد، اجتماع امر و نهى و مسئله دلالت نهى بر فساد اشاره مى‌كند و بدين ترتيب جلد اول به پایان مى‌رسد.
جلد دوم
مقصد سوم و چهارم، جلد دوم اصول فقه را تشكيل مى‌دهند و مطالب مقصد سوم، در قالب یک تمهيد، یک مقدمه و نه باب تنظيم شده است. در مقدمه، مسائلى چون معناى حجت، حجيت علم، موطن حجيت، امارات، ظن نوعى و چند مسئله ديگر از همین دست بررسى مى‌شود.
در ابواب نه‌گانه، کتاب، سنت، اجماع، دليل عقل، حجيت ظواهر، شهرت، سيره، قياس و تعادل و تراجيح بررسى شده است.
مقصد چهارم، اختصاص به اصول عمليه دارد، ولى مرحوم مظفر، تنها به بررسى اصل استصحاب پرداخته است.
وضعيت کتاب
فهرست مطالب در ابتداى اثر آمده است. کتاب، مشتمل بر پاورقى‌هایى اندك، اما مفيد است.
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.