أخبار الزمان و من أباده الحدثان و عجائب البلدان و الغامر بالماء و العمران
| أخبار الزمان و من أباده الحدثان، و عجائب البلدان و الغامر بالماء و العمران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مسعودی، علی بن حسین (نويسنده) |
| سال نشر | 1357ق - 1938م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /م5الف3 17 D |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اخبار الزمان با نام کامل «أخبار الزمان و من أباده الحدثان و عجائب البلدان و الغامر بالماء و العمران» یا «...الحدثان من الامم الماضیة و الجیال و الممالک الدائرة» اثر مورخ کبیر ابوالحسن علی بن حسین مسعودی (متوفی 346ق). اصل کتاب مفقود شده و کتاب حاضر منسوب به مسعودی است.
اخبار الزمان اولین و بزرگ‌ترین کتاب مسعودی در تاریخ است. بیشتر مورخان قدیم که از مسعودی سخن گفته‌اند، اخبار الزمان او را از آثار مهم او برشمرده‌اند، ولی در زمان حاضر پاره‌ای مورخین و فهرست‌نگاران از جمله جرجی زیدان، یوسف الیان سرکیس، شیخ آقابزرگ، کارل بروکلمان و... از آن کتاب یاد کرده‌اند. دانشمندان یادشده گمان برده‌اند نسخه‌‌ای که در سال 1938م به چاپ رسیده (نسخه حاضر) همان کتاب اصلی و یا بخش اول آن است. اما ظاهراً کتاب اخبار الزمان اصلی به شکل کامل آن در 20 مجلد در جامع ایاصوفیا در قسطنطنیه موجود بوده و تاکنون مفقود مانده است.[۱] البته عبدالله صاوی معتقد است که خود مسعودی کتاب را خلاصه کرده است[۲].
اهمیت این کتاب بدین جهت است که مسعودی در «مروج‌الذهب» و «التنبیه و الاشراف» فراوان این کتاب را ستوده و به آن ارجاع داده است.[۳]
مشروح‌ترین وصف اخبار الزمان حقیقی را مسعودی در مروج الذهب به دست داده و گفته است که او در این کتاب از این‌ها سخن گفته:«...شکل زمین، شهرها و عجائب آن، دریاها، بیابان‌ها، کوه‌ها، رودها، معادن بدیع، انواع چشمه‌ها، اخبار جنگل‌ها، جزیره‌ها، دریاچه‌ها، اخبار ابنیه بزرگ، ساختمان‌های مشرف، ذکر شأن مبدأ آفرینش، اصل نژادها، اختلاف وطن‌ها، رودهای تبدیل شده به دریا، دریاهایی که خشک شده‌اند، خشکی‌هایی که به‌مرور ایام دریا شده‌اند... دلیل فلکی و طبیعی آن، تقسیم اقالیم بر اساس ویژگی ستاره‌ها، محدوده نواحی و مناطق، تفاوت مردمان قدیم، اختلاف اینان در مورد آغاز تاریخ، اوضاع هند و انواع ملحدان و سخن دین‌داران در مورد اینان، اخبار پادشاهان گذشته و امت‌های حاضر و قرون گذشته... اخبار پیامبران، رسولان و رسالت پیامبر(ص)تا سال 332 ه یعنی خلافت المتقی اللّه عباسی»[۴]
از مقایسه مطالب و لحن آن با آثار دیگر مسعودی تفاوت زیادی دیده می‌شود: بسیاری از مندرجات آن خرافی و افسانه است. برخلاف مروج‌الذهب و التنبیه و الاشراف که این‌گونه مطالب در آنها کمتر دیده می‌شود.[۵]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه کتاب.
- فهیمی، علی‌اصغر؛ «مسعودی (2)، معرفی و نقد»، ماهنامه جلوه، بهمن 1324، شماره 7 و 8، ص 343 تا 346.
- حمود، هادی حسین؛ «کتاب‌شناسی مسعودی، معرفی و نقد»، مترجم: علینقیان، حسین؛ کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، خرداد 1388، شماره 133، ص 86 تا 93.