گعده‌های ادبی چهارشنبه‌ها: اثری از طه حسین دربارۀ شعر دورۀ عباسی
| گعده‌های ادبی چهارشنبه‌ها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسین، طه (نویسنده)
رضائی، رمضان (مترجم) سعیدی، مجتبی (مترجم) |
| ناشر | پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 6ـ00ـ7689ـ622ـ978 |
| موضوع | تا‌ریخ و نقد ادبیات عربی |
| کد کنگره | PJA ۴۸۵۸/س۹ح۴۰۳۳ ۱۴۰۰ |
گعده‌های ادبی چهارشنبه‌ها: اثری از طه حسین دربارۀ شعر دورۀ عباسی تألیف طه حسین، مترجمان رمضان رضائی و مجتبی سعیدی؛ دورۀ عباسی یکی از مهم‌ترین دوره‌های مهم و اثرگذار در زمینۀ شعر و شاعری است. این دوره به دلیل تحولات شعری و وجود شاعران نوگرا حائز اهمیت است. طه حسین در بخشی از کتاب «حدیث الاربعاء: گعده‌های ادبی چهارشنبه‌ها» به بررسی و نقد بخشی از شعر این دوره پرداخته است.
گزارش کتاب
عصر عباسی با روی کارآمدن عباسیان در سال 132 قمری آغاز و تا سال 656 قمری ادامه یافت. در این دوره ادبیات مسیر پرفرازونشیبی را پیمود و از خود تأثیر مانایی را برای دوره‌های بعدی به‌جا گذاشت. مهم‌ترین نشانه در حوزۀ سیاسی انتقال مرکز قدرت از شام به عراق بود که در مناسبات قدرت، مسائل اجتماعی، فرهنگی و ادبی و حتی توسعۀ علوم و فنون بسیار کارساز شد. بر این اساس، تبادل اندیشه‌ها و فرهنگ‌ها میان عرب‌ها و ملت‌های دیگر در این دوره رویکردی سازمان‌یافته پیدا کرد؛ به گونه‌ای که جنبش ترجمه در این دوره فعالیتی گسترده یافت و به یکی از مهم‌ترین پرچمداران فرهنگ تبدیل شد.
با وجود فعالیت گسترده در ترجمۀ کتاب‌های فارسی، هندی و یونانی، شعر عربی ویژگی اصیل خود را حفظ کرد و از تأثیرپذیری از فرهنگ بیگانه مصون ماند. برخی آثار بیگانۀ به‌وجودآمده به زبان عربی نیز محدود بود؛ مانند موضوع تصوف که از شعر فارسی وارد شعر عربی شد. شعر دورۀ عباسی به‌شدت شکوفا شد؛ زیرا وزیران، درباریان و هواداران شعر در این دوره آن را تشویق می‌کردند و کریمانه برای شعر بذل و بخشش می‌کردند تا جایی که برخی از امیران و خلفای عباسی مانند ابن معتز، به منزلۀ معروف‌ترین شاعران دورۀ خود شناخته می‌شدند.
از بارزترین ویژگی‌های شعر دورۀ عباسیان، نوآوری در مضمون‌هاست. از معروف‌ترین شاعران نوپرداز عصر عباسی، ابوتمام است که برخی از نوازندگان او را با لقب «قاضی عادل» می‌شناسند؛ زیرا او در انتخاب واژه‌ها بسیار به‌جا عمل می‌کند و پس از دوراندیشی و جستجوی دلیل، حق مطلب را ادا می‌کند. یکی دیگر از ویژگی‌های شعر عربی این دوره، ژرف‌نگری فلسفی و ساختن اندیشه‌های پیچیده در شعری استوار است که رویکرد خاصی را از زندگی ارائه می‌دهد. از بارزترین شاعران این رویکرد در شعر، ابوالعلاء معری است.
در مجموع دورۀ عباسی یکی از مهم‌ترین دوره‌های مهم و اثرگذار در زمینۀ شعر و شاعری است. این دوره به دلیل تحولات شعری و وجود شاعران نوگرا حائز اهمیت است. طه حسین در بخشی از کتاب «حدیث الاربعاء: گعده‌های ادبی چهارشنبه‌ها» به بررسی و نقد بخشی از شعر این دوره پرداخته است. در این کتاب ابتدا سنت و تجدد در شعر دورۀ عباسی به‌تفصیل بررسی شده و سپس شاعرانی چون ولید بن یزید، بشار بن برد و دیگران مورد بررسی قرار گرفته‌اند.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات