گرایش اجتماعی در تفاسیر معاصر قرآن کریم
گرایش اجتماعی در تفاسیر معاصر قرآن کریم، تألیف سیده فاطمه حسینی میرصادقی (متولد 1351ش)، به بررسی گرایشهای اجتماعی در تفاسیر معاصر قرآن کریم میپردازد و اصول، ویژگیها و روشهای مختلف آن را از سوی مفسران قرون چهاردهم و پانزدهم هجری تحلیل میکند.
| گرایش اجتماعی در تفاسیر معاصر قرآن کریم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینی میرصفی، فاطمه (نويسنده) |
| ناشر | سازمان تبليغات اسلامی. شركت چاپ و نشر بين الملل |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1392ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-304-596-8 |
| موضوع | تفاسیر - قرن 14 - تاریخ و نقد - مسائل اجتماعی - جنبههای قرآنی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ح5گ4 98 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهداف نگارش
- شناسایی و معرفی جریان اجتماعی تفسیر قرآن کریم در مقابل جریان فردگرایانه.
- شناسایی و ارائه مبانی گرایش اجتماعی تفسیر قرآن کریم.
- شناسایی و استخراج پارامترهای کشف نکات اجتماعی آیات قرآن کریم.
- شناسایی حوزههای مختلف تفسیر گرایش اجتماعی تفسیر قرآن کریم و بیان تفاوتهای آنها.[۱]
ساختار
این کتاب شامل پیشگفتار و سه فصل است که هر فصل خود مشتمل بر عناوین فراوانی است.
گزارش محتوا
گرایش اجتماعی یکی از گرایشهای مهم و تأثیرگذار در دانش تفسیر قرآن کریم در دوره معاصر است. نقطه تمرکز این گرایش، تحول اندیشه مفسران از دیدگاه فردی و اخروی، به دیدگاه اجتماعی است. برایناساس آنان در پی ارائه راهحل مشکلات مادی و معنوی جامعه در تفسیر قرآن هستند. مفسران معاصر باتوجهبه آگاهی و درک نیازهای عصر خود، پیامهای قرآن را بیان نموده و به سؤالات و شبهات مخاطبان پاسخ میدهند.[۲]
در فصل اول با عنوان کلیات به بررسی مفاهیم لغوی و اصطلاحی واژهها از جمله: تفسیر، منهج (روش)، اتجاه (گرایش)، گرایش اجتماعی، تفسیر اجتماعی و تفاسیر معاصر پرداخته شده است. در ادامه پیشینه تاریخی تفسیر با گرایش اجتماعی، اهمیت گرایش آن، ویژگیهای عام در مفسّر اجتماعی و ویژگیهای گرایش اجتماعی تفسیر، همچنین موضوعاتی که در گرایش اجتماعی موردبررسی قرار میگیرد بیان شده است. در ادامه مهمترین تفاسیر اجتماعی قرن چهاردهم و پانزدهم با گرایش اجتماعی که توسط مفسران شیعه و اهلسنت به رشته تحریر درآمدهاند، معرفی شدهاند. بررسی علل و زمینههای تاریخی و فرهنگی گرایش اجتماعی در تفاسیر معاصر، از دیگر مطالبی است که در این پژوهش موردبررسی قرار گرفته است.[۳]
فصل دوم به تبیین مبانی نظری و عملی گرایش اجتماعی در تفاسیر معاصر میپردازد. هر دیدگاه تفسیری دارای مبانی و پیشفرضهایی است که تفاسیر بر اساس آنها شکل میگیرند.[۴] مبانی نظری گرایش اجتماعی شامل فطریبودن گرایش اجتماعی انسان، توجه اسلام به جامعه و فرد، حیات و اصالت جامعه در برابر اصالت فرد و امکان استخراج و استنباط قوانین اجتماعی از قرآن است.[۵]
دررابطهبا حیات و اصالت جامعه در برابر اصالت فرد، قرآن کریم، جامعه را دارای اصالت و حیات مستقل میداند. اگرچه افراد نیز دارای اراده و انتخاب هستند، اما سرنوشت آنها با سرنوشت جامعه درهمآمیخته است و جامعه میتواند بر اعمال و افکار افراد تأثیرگذار باشد.[۶]
همچنین در توضیح امکان استخراج و استنباط قوانین اجتماعی و آموزههای اجتماعی قرآن به این نکته توجه شده که قرآن تنها یک کتاب اخلاقی و عبادی نیست، بلکه شامل احکام و قوانینی است که برای تنظیم حیات اجتماعی بشر، عدالت، حکومت و روابط بینالملل نیز راهنمایی میکند. این مبنا بر این تأکید دارد که از قرآن میتوان بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم، قوانین و اصول اجتماعی را استخراج کرد.[۷]
فصل سوم کتاب به تشریح شیوههای گوناگون گرایش اجتماعی در تفاسیر معاصر قرآن کریم میپردازد که هر روش تفسیری بر مبنای یک شیوه عام یا خاص استوار است. این فصل، رویکرد مفسران معاصر را در دو گروه اصلی دستهبندی میکند: نخست، کشف قوانین و معارف اجتماعی قرآن و دوم، شیوه تبیین و تحلیل مباحث اجتماعی قرآن. در شیوه اول، قرآن فراتر از یک کتاب تاریخی صرف دیده میشود و بهعنوان منبعی برای استخراج قوانین کلی اجتماعی یا همان «سنن الهی» موردتوجه قرار میگیرد. در شیوه دوم، یعنی تبیین و تحلیل مباحث اجتماعی قرآن، مفسران از روشهای متعددی بهره میبرند. یکی از این روشها، رویکرد عقلی – تحلیلی است که باتکیهبر عقل و استدلال، به استنباط آموزههای اجتماعی قرآن میپردازد و آن را برای حل مسائل روز جامعه به کار میگیرد.[۸]
پانویس
منابع مقاله
پیشگفتار و متن کتاب.