گذار از «ممالک محروسه» به ایران
گذار از «ممالک محروسه» به ایران تألیف لامبر مولیتور (1959-1875م) با ترجمه غلامرضا رایمند؛ این کتاب خاطرات یکی از کارمندان بلژیکی گمرک ایران در اواخر دوره قاجار است که به عنوان منبعی دست اول برای مطالعه تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران در آستانه گذار از نظام سنتی به دولت مدرن اهمیت دارد.
| گذار از «ممالک محروسه» به ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مولیتور، لامبر (نویسنده) رایمند، غلامرضا (مترجم) |
| ناشر | عینک |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 4ـ11ـ8295ـ622ـ978 |
| موضوع | تاریخ ایران، خاطرات، دوره قاجار |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب شامل پیشگفتار، زندگینامه مؤلف و شش فصل اصلی است که بر اساس مناطق مختلف خدمت مولیتور در ایران تنظیم شده است.
گزارش کتاب
کتاب «گذار از «ممالک محروسه» به ایران» ترجمه خاطرات لامبر مولیتور، کارمند بلژیکی گمرک ایران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است. این اثر ارزشمند که توسط غلامرضا رایمند به فارسی ترجمه شده، پنجرهای به روی یکی از مهمترین دورههای تحول در تاریخ معاصر ایران میگشاید.
مولیتور در سال 1901 میلادی (1280 شمسی) در دوران مظفرالدین شاه وارد ایران شد و بیش از 25 سال در مناطق مختلف کشور از جمله بوشهر، سیستان، تهران، کرمانشاه و آذربایجان خدمت کرد. حضور او مصادف بود با سه دوره مهم تاریخی: پایان عهد قاجار، انقلاب مشروطه و تأسیس سلسله پهلوی.
کتاب با شرح مأموریت بلژیکیها برای اصلاح نظام گمرکی ایران آغاز میشود. در اواخر قرن نوزدهم، ایران به دلیل مشکلات مالی مجبور شد اداره گمرکات خود را به کارشناسان بلژیکی بسپارد. مولیتور به عنوان یکی از این کارشناسان، مشاهدات دقیقی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران ثبت کرده است.
هر فصل کتاب به یکی از مناطق خدمت مولیتور اختصاص دارد. در بخش مربوط به بوشهر و خلیج فارس (1903-1904)، خواننده با چالشهای تجارت دریایی و رقابت قدرتهای خارجی در جنوب ایران آشنا میشود. فصل سیستان (1904-1906) تصویری زنده از زندگی در مناطق مرزی و مشکلات اداره گمرک در چنین مناطقی ارائه میدهد.
بخش تهران (1906-1908) از اهمیت ویژهای برخوردار است چرا که مولیتور شاهد مستقیم رویدادهای انقلاب مشروطه بوده است. مشاهدات او از کرمانشاه (1908-1913) و آذربایجان (1913-1918) نیز حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره اوضاع این مناطق در آستانه جنگ جهانی اول است.
ویژگی ممتاز این خاطرات، نگاه بیطرفانه و تحلیلگر مولیتور است. برخلاف بسیاری از اروپاییانی که در آن دوره به ایران آمدند، او کوشید با فرهنگ و آداب ایرانیان آشنا شود و حتی زبان فارسی یاد گرفت. این آشنایی به او امکان داد تصویری واقعگرایانه و عاری از پیشداوریهای رایج آن زمان ارائه دهد.
کتاب نه تنها منبعی ارزشمند برای محققان تاریخ اقتصادی ایران، بلکه سندی مهم برای مطالعه تحولات اجتماعی و فرهنگی کشور در دوره گذار از نظام سنتی به دولت مدرن است. ترجمه روان و دقیق غلامرضا رایمند بر ارزش این اثر افزوده و آن را به منبعی قابل اعتماد برای علاقهمندان تاریخ معاصر ایران تبدیل کرده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات