كتاب الفضل المأثور من سيرة السلطان الملك المنصور
كتاب الفضل المأثور من سيرة السلطان الملك المنصور تأليف شافع بن على عسقلانى مصرى(متوفى 730ق) به زبان عربى است. اهميت اين كتاب بدين جهت است كه از مصادر اصلى بخشى از جنگ‌هاى صليبى و حكومت مماليك مصر به شمار مى‌رود.
| کتاب الفضل الماثور من سیره السلطان الملک المنصور | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تدمری، عمر عبدالسلام (محقق) کنانی عسقلانی، شافع بن علی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الفضل الماثور من سیره السلطان الملک المنصور |
| ناشر | المکتبة العصرية |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1418 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | مصر - تاریخ - قرن 5 - 8ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DT 96/3 /م7ف6* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب همانند ساير كتب تاريخ‌نگارى دوره مماليك از بخش‌ها و ريزعنوان‌هاى متعدد تشكيل شده است. عنوان برخى از بخش‌ها با لفظ «ذكر» و برخى با «فصل» آمده است. برخى از بخش‌ها نيز تنها با عنوان فصل از ديگر بخش‌ها تفكيك شده است.
گزارش محتوا
عسقلانى مورخى است كه مقطعى از جنگ‌هاى صليبى و بخشى از روابط بين حكمرانى مماليك مصر و كشورهاى اروپايى و ديگران را ثبت كرده است. سلطان منصور قلاوون مؤسس خاندان است كه بر دولت مماليك در طول يكصد سال حكومت نمود و عسقلانى در حكومت او داراى مناصبى بوده و در اجراى برخى امور مشاركت داشته است.
او حدود 65 سال از اين مقطع زمانى را گزارش كرده است. او زمان ديگر سلاطين مصر؛ مانند سلطان نجم‌الدين ايوبى و سلطان ظاهر بيبرس و فرزندش سعيد و ديگران و در مجموع حدود 65 سال از اين مقطع زمانى را گزارش كرده است.
در كتاب مجموعه‌هاى از نصوص معاهدات و نامه‌ها سلطانى و مكاتباتى رسمى ذكر شده است. بعضى از اين اسناد را تنها عسقلانى ذكر كرده و در هيچ منبع ديگرى نيامده است و مطالعات اسنادى محققان را تكميل نمود. در اين كتاب همچنين آثار منظوم و منثور ارزشمندى ديده مى‌شود كه در شناخت بيشتر ادبيات عصر مماليك حائز اهميت است. قصيده مؤلف در بشارت پيروزى بر تاتار در واقعه حمصه، نگارش استقرار امير سنقر در صهيون، تبريك منثور و منظوم فتح طرابلس و رثاء سلطان قلاوون در هنگام وفاتش از جمله اين آثار است.
برخى از مهم‌ترين عناوينى كتاب به شرح زير است:
خروج سلطان قلاوون براى مواجه با تاتار، اسلام آوردن احمد بن هلاكو و نامه‌نگارى او با سلطان قلاوون، ضبط قوانين مملكه، فتح دژ مرقب، فتح طرابلس، وفات سلطان قاوون، فتح عكّا.
يكى از موضوعاتى كه عسقلانى بر آن تأكيد كرده و آن را اساس حكومت دانسته است، «عدالت» است. او عدالت را مهم‌ترين سرمايه حاكمان و سبب نجات آن‌ها مى‌داند. با اعتقاد او با عدل است كه دولت‌ها دوام مى‌يابد و سرزمين‌ها آباد مى‌شود و امنيت بلاد و عباد حاصل مى‌شود. او در فصول ديگر نيز بر اين مسأله تأكيد و حاكمان و قضات را به رعايت عدالت توصيه كرده است.
وضعيت كتاب
به گفته محقق كتاب داراى يك نسخه خطى است كه داراى خطاها و غلطهاى فراوان كه آن‌ها را با رجوع به منابع اصلاح و درپاورقى متذكر شده است. در انتهاى اثر فهارس ذيل آمده است: 1- آيات 2-احاديث نبوى، 3- اشعار، 4- امم و شعبه‌ها و قبائل 5- مصطلحات 6- اماكن و بلدان 7- اعلام 8- مصادر و مراجع 9- محتويات.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب