كتاب الحج (للگلپايگاني)
| کتاب الحج (للگلپایگانی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صابری همدانی، احمد (مقرر) گلپایگانی، سید محمدرضا (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب الحج تقریر ابحاث محمدرضا الموسوی الگلپایگانی |
| ناشر | مطبعة الخيام |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1400 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | حج فقه جعفری - قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 188/8 /گ8ح4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كتاب الحج، تقرير درس خارج فقه آیت‌الله سيد محمدرضا موسوى گلپايگانى مى‌باشد كه توسط احمد صابرى همدانى به نگارش درآمده و در آن احكام و مناسك حج به صورت استدلالى ارائه شده است. البته همه مباحث حج را در بر نگرفته و بخشى از آن كه شامل احكام طواف و سعى و وقوف و اعمال منى است، مطرح نشده است.
ساختار
نگارنده به شيوه تحليلى و استدلالى و با استناد به منابع قرآنى و روايى و اصول عقلى و با بهره‌گيرى از ديدگاه فقهاى گذشته به بحث پرداخته و مطالب خود را در يك مقدمه كوتاه و پنج مقصد و چند مبحث فرعى بيان كرده است.
گزارش محتوا
در مقدمه كوتاه محقق به چگونگى تدريس استاد و نحوه تدوين مطالب و اينكه آیت‌الله گلپايگانى اين بحث را دو بار تدريس كرده‌اند، اشاره كرده است.
مقصد اول، در رابطه با اقسام سه‌گانه حج مى‌باشد:
- حج تمتع: در اين قسم از حج، حاجى وقتى وارد مكه شد اول عمره انجام مى‌دهد و از احرام خارج مى‌شود و دوباره محرم مى‌شود براى اعمال حج و روز عيد قربان واجب است يك شتر يا گاو يا گوسفند قربانى كند.
- حج قران: وقتى كه خواست محرم شود يك شتر يا گاو يا گوسفند را علامت گذارى مى‌كند كه اصطلاحاً«اشعار يا تقليد» مى‌گويند و بعد وارد مكه مى‌شود، و محرم مى‌ماند تا ايام حج و در روز عيد قربان اين حيوان را قربانى مى‌كند، عمره اين قسم حج بعد از اعمال حج است.
- حج افراد: مثل حج قران است فقط «اشعار يا تقليد» ندارد.
مقصد دوم: در اين بخش بيان شده كه سه قسم مذكور حج براى چه كسانى واجب است؟
اصولاً حج در طول عمر براى هر شخصى كه شرايط را دارا باشد و استطاعت يابد، يك بار واجب مى‌شود؛ حال اگر آن كس از مكه به اندازه شانزده فرسخ دور باشد، حجّ تمتع بر وى واجب مى‌شود و اگر در محدوده شانزده فرسخ باشد، اختيار دارد هر كدام از حج افراد يا حج قران را خواست انجام دهد.
درباره تعيين اين مسافت بين فقها اختلاف است و بحث‌ها و گفتارهاى بسيارى شده است.
مقصد سوم: شرايط وجوب حج در اين مقصد مورد بحث قرار گرفته كه مهم‌ترين آنها استطاعت و توان مالى و جسمى است. در ادامه، برخى مسائل مربوط به تمتع ذكر شده و اينكه وقتى شخصى داخل مكه شد مى‌تواند از نيت خود عدول كند.
هم‌چنين در مورد شرايط حج افراد و عمره مفرده‌اى كه بعد از آن آورده مى‌شود و در مورد مواقيت و احكام آن در اين مقصد بحث شده است. ميقات‌هاى حج براى كسانى كه خارج مكه هستند پنج ميقات ذكر شده است: يكى از آنان مسجد شجره است كه مختص كسانى مى‌باشد كه از راه مدينه به مكه وارد مى‌شوند و ديگر موارد جحفه، يلملم، قرن المنازل و عقيق است. براى كسانى كه از مكه دور نيستند خانه‌هاى خودشان ميقات است.
كسى كه از نقطه اين ميقات‌ها مى‌گذرد، از همين مواقيت محرم مى‌شود؛ ولى كسى كه از اين مواقيت عبور نمى‌كند، آيا مى‌تواند از محاذى و روبه‌روى اين مواقيت محرم شود يا نه؟ مصنف نظرش اين است افرادى كه در موازات ميقات‌هاى مشخص شده هستند مى‌توانند از همان مكان محرم شوند.
مقصد چهارم: اين بخش مربوط به افعال و مناسك حج است؛ ولى مؤلف از احكام و مناسك حج فقط به کیفیت احرام اشاره كرده و درباره بقيه افعال و مناسك حج بحثى به ميان نياورده است و اين كتاب از اين نظر نقصان دارد.
البته چون اين كتاب براساس مسائل«عروه الوثقى» تنظيم شده و مبحث حج در كتاب عروه كامل بيان نشده؛ لذا برخى احكام و مسائل حج مثل طواف و سعى و وقوف به عرفه و وقوف به مشعر و اعمال روز عيد قربان و غيره را نياورده است.
مقصد پنجم: در اين مقصد محرَّمات احرام بيان شده است.
محرمات احرام، افعالى است كه شخص محرم نبايد در حال احرام مرتكب شود. برخى از اين افعال در حالت عادى مباح و حتى مستحب هستند؛ ولى در حال احرام انجام آنها حرام مى‌باشد.
ديدگاه فقها درباره تعداد اين محرّمات مختلف است. برخى گفته‌اند هجده مورد مى‌باشد برخى بيست مورد و تا بيست و سه ذكر كرده‌اند.
البته بعضى از فقها، برخى موارد را يكى حساب كرده‌اند و بعضى ديگر دو تا به حساب آورده‌اند.
ايشان در پايان به چند مسئله فرعى درباره احرام بانوان و نذر قبل از ميقات و هم‌چنين حكم كسانى كه به طور عمد از ميقات عبور كرده و محرم نشده‌اند اشاره كرده است.