چهره‌ها و اندیشه‌ها: درآمدی بر زندگی و اندیشۀ هفت دانشور
| چهره‌ها و اندیشه‌ها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | انتخابی، نادر (نویسنده) |
| ناشر | فنجان |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 3ـ5ـ99642ـ600ـ978 |
| موضوع | مقا‌له‌ها‌ی فارسی -- قرن ۱۴ -- مجموعه‌ها noitcelloCC -- 20ht yrutnec -- naisreP syasse,فیلسوفا‌ن -- قرن ۲۰م. -- مقا‌له‌ها و خطا‌به‌ها esserddAC, syasse, serutcel* -- 20ht yrutnec -- srehposolihP |
| کد کنگره | PIR ۴۲۸۷/الف۹چ۹ ۱۴۰۰ |
چهره‌ها و اندیشه‌ها: درآمدی بر زندگی و اندیشۀ هفت دانشور تألیف نادر انتخابی؛ این کتاب دربرگیرندۀ تک‌نگاری‌هایی در بررسی زندگی و اندیشه‌های چند پژوهشگر اروپایی در پهنۀ علوم انسانی است. به جز لئو اشتراوس که استاد فلسفه بود، دیگر چهره‌های این کتاب به تاریخ و تاریخ‌نگاری در مفهوم گستردۀ آن می‌پرداختند.
ساختار
کتاب در شش فصل به نگارش درآمده است.
گزارش کتاب
این کتاب دربرگیرندۀ تک‌نگاری‌هایی در بررسی زندگی و اندیشه‌های چند پژوهشگر اروپایی در پهنۀ علوم انسانی است. به جز لئو اشتراوس که استاد فلسفه بود، دیگر چهره‌های این کتاب به تاریخ و تاریخ‌نگاری در مفهوم گستردۀ آن می‌پرداختند. مارک بلوک، لوسین فور و اریک هابزباوم تاریخ‌نگار حرفه‌ای و دانشاهی بودند، برنارد لوئیس استاد تاریخ کشورهای خاورمیانه و خاور نزدیک در دورۀ اسلامی بود، ارنست گلنر به جامعه‌شناسی تاریخی تجدد و ناسیونالیسم توجه ویژه‌ای داشت و مارسل گشه که یگانه چهرۀ در قید حیات این مجموعه است، پژوهش‌های بینارشته‌ای دامن‌گسترده‌ای در عرصه‌هایی چون تاریخ سیاسی دین و تاریخ اندیشه‌ها و نهادهای سیاسی مدرن انجام داده است. حتی لئو اشتراوس نیز کارشناس تاریخ اندیشه بود. چهره‌های مورد بحث در این کتاب همگی کم‌وبیش در ایران شناخته‌شده هستند و شماری از آثارشان نیز به فارسی ترجمه شده است. نوشته‌های این مجموعه را باید پیش‌درآمدی سنجشگرانه بر تکاپوهای فکری این پژوهشگران دانست.
در ژانویۀ 1929 انتشارات ارمان کولن نخستین شمارۀ فصل‌نامه‌ای را با نام «انال: تاریخ اجتماعی و اقتصادی» منتشر کرد. لوسین فور و مارک بلوک سردبیران این فصل‌نامه، در یادداشت کوتاهی هدف از انتشار این نشریه را گسست از راه‌ورسم‌های رایج در تاریخ‌نگاری اعلام کردند. آنان هدف نشریه را پروبال دادن به تاریخ‌نگاری اجتماعی و اقتصادی دانستند که در آن زمان پهنۀ جدیدی در پژوهش‌های تاریخی بود. انتشار نامه‌های فور و بلوک پرتو تازه‌ای به رابطۀ این دو دانشور با یکدیگر و زمانه‌شان انداخته است. از خلال این نامه‌ها امروز دانسته می‌شود که آن دو در بسیاری زمینه‌ها از نحوۀ ادارۀ مجله گرفته تا تحلیل رویدادهای تاریخی و حتی مسائل سیاسی روز با یکدیگر اختلاف داشته‌اند. در اولین نوشتار این کتاب نخست به این نشریه و دیدگاه‌های دو سردبیر آن پرداخته شده است و در ادامه به سرگذشت نامه‌های این دو دانشور پرداخته شده است.
روان‌شناسی انسان مدرن یکی از درون‌مایه‌های اندیشۀ مارسل گشه است. به گمان وی نوآوری بنیادی مدرنیته منحصر به دگرگونی قلمرو جمعی، یعنی شکل‌های زندگی اجتماعی و سیاسی نیست، بلکه تحول قلمرو فردی، یعنی شکل‌های زیست درونی آدمیان را نیز دربر می‌گیرد. بخش نخست دومین نوشتار این کتاب، گزارش کوتاهی است از دیدگاه‌های او دربارۀ عقل و جنون در جامعه‌های مدرن و نقد رهیافت میشل فوکو در این زمینه. بررسی نقش سیاسی این تصورات نومایه‌ترین دستاورد نظری گشه است که در بخش دوم این نوشتار بدان توجه شده است. موضوع این بخش، روایت گشه از فرایند افسون‌زدایی از جهان و نقش مسیحیت در پیدایش مدرنیته است.
اندیشه‌های لئو اشتراوس از دهۀ 1990 به این‌سو همواره موضوع بحث‌های دانشورانه و جدل‌های تندوتیز سیاسی و ایدئولوژیک بوده است. ستایشگران او راه‌ورسم او را در خواندن متن‌های کلاسیک فلسفۀ سیاسی نشان نومایگی و نوآوری او در تفسیر متن و سنجش‌گری‌های وی بر جامعۀ مدرن و فلسفۀ اجتماعی آن را بازتاب درایت و باریک‌بینی او می‌دانند. منتقدان اشتراوس او را یکی از مهم‌ترین چهره‌های واپس‌گرایی و محافظه‌کاری سدۀ بیستم دانسته‌اند که با توسل به برهان‌آوری‌های فلسفی، بنیادهای فکری جامعۀ مدرن را به باد انتقاد گرفته، نابرابری‌های اجتماعی و نخبه‌گرایی را توجیه کرده و با آوازه‌گری‌های پردامنه، تاریک‌اندیشی را رواج داده است. سومین نوشتار این کتاب به بررسی دیدگاه‌های اشتراوس در باب فلسفه و سیاست دارد.
زندگی فکری و حرفه‌ای برنارد لوئیس به دو مرحله تقسیم می‌شود. مرحلۀ نخست که هماره در بریتانیا گذشت، می‌توان سال‌های آموزش و پژوهش نامید. در این دوره هم‌روند با تدریس تاریخ خاورمیانه در دانشگاه لندن، به گروه سرویراستاران چاپ دوم «دانشنامۀ اسلام» پیوست و به همراه بی.ام. هولت و ان لمبتن سرپرستی چاپ نخست «تاریخ اسلام کمبریج» را بر عهده گرفت. لوئیس بعد از بازنشستگی از دانشگاه لندن در سال 1974 به ایالات متحده رفت و به استادی دانشگاه پرینستون و مؤسسه مطالعات پیشرفتۀ آن برگزیده شد. او بعد از بازنشستگی از این دانشگاه در سال 1986 از چهره‌ای دانشگاهی به شخصیتی رسانه‌ای تحول یافت. لوئیس از این دوره به بعد به عنوان کارشناس کشورهای خاورمیانه حضوری فعال در رسانه‌ها داشت. چهارمین نوشتار این کتاب گزارشی سنجشگرانه از کارنامۀ پژوهشی و سیاسی برنارد لوئیس است.
ارنست گلنر (1925 ـ 1995) یکی از برجسته‌ترین چهره‌های علوم انسانی در نیمۀ دوم سدۀ بیستم، پژوهشگری پرمایه و نویسنده‌ای چیره‌دست و خوش‌قریحه بود. قلم او در جدال با مدعی تند و گزنده و در تأملات فلسفی گزین‌گویانه بود. از وی 25 کتاب و صدها مقاله در پهنه‌های گوناگون علوم اجتماعی از جامعه‌شناسی تاریخی و فلسفۀ تاریخ گرفته تا فلسفۀ اجتماعی و مردم‌شناسی برجای مانده است. نام‌آوری گلنر به عنوان کارشناس برجستۀ ناسیونالیسم سبب شد که در دو دهه‌ای که از مرگ او گذشته، میراث معنوی او در دیگر پهنه‌های اندیشۀ اجتماعی از یاد برود. در پنجمین مقالۀ این کتاب گزارش فشرده‌ای از فلسفۀ اجتماعی ارنست گلنر و رهیافت‌های او در علوم انسانی ارائه شده است.
اریک هابزباوم در اول اکتبر 2012 در لندن درگذشت. او که خود را «ضدمتخصصی در جهان متخصصان» می‌نامید، بی‌گمان برجسته‌ترین تاریخ‌نگار مارکسیست روزگار کنونی است. گستردگی دامنۀ پژوهش‌های او، آشنایی ژرف او با مباحث نظری تاریخ، بهره‌گیری هوشمندانه‌اش از منابع دست‌اول، باریک‌بینی در سبب‌یابی و درک رویدادهای تاریخی، نگاهی جامع‌نگر به فرازونشیب جوامع و نثری روان و خوش‌خوان، همه و همه کیفیتی ممتاز به آثار او می‌بخشند. آخرین نوشتار این کتاب، گزارشی فشرده از زندگی و آثار هابزباوم با بهره‌گیری از زندگی‌نامۀ خودنوشت اوست که به گمان اندرسن، بخش‌هایی از آن هم‌تراز گیراترین زندگی‌نامه‌های خودنوشت گذشتگان است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات