چهارده رساله فارسی (آشتیانی)
چهارده رساله فارسی، اثر آیتالله میرزا احمد آشتیانی (1300- 1395) شامل مطالبی متنوع در علوم دینی، از جمله اصول عقائد، عرفان، فلسفه، فقه، تفسیر و حدیث است که توسط مؤلف به زبان فارسی نگاشته شدهاند.
| چهارده رسالۀ فارسی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آشتیانی، احمد (نويسنده) استادی، رضا (بکوشش) |
| عنوانهای دیگر | چهارده رساله ** شامل مطالبی در: اصول عقائد، عرفان، فلسفه، اخلاق، فقه، تفسیر، حدیث و غیره |
| ناشر | مسجد جامع تهران. کتابخانه مدرسه چهل ستون |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1403ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب شامل یک پیشگفتار و چهارده رساله در موضوعات گوناگون دینی است که در انتهای آن تعلیقاتی نیز ضمیمه شده است.
سبک نگارش
شیوه نگارش این مجموعه رسائل، متناسب با موضوعات علمی و دینی بوده مؤلف در این رسالهها، به بحثهای پیچیده و دقیق در باب توحید و معاد و دیگر اصولدین میپردازد[۱] و در جایجای کتاب، بهمنظور تقویت استدلال، از آیات قرآنی، احادیث (مانند روایات کافی) و کتب معتبر (مانند نهجالبلاغه و وسائلالشیعه) بهره گرفته شده است[۲].
گزارش محتوا
رساله پرسشنامه: این رساله، حاوی مطالب اخلاقی و عرفانی است و نویسنده در آن بهضرورت بیداری و تحصیل کمالات برای سالک پرداخته و تصریح میکند که آزادی حقیقی در گرو رهایی از بند شهوات نفسانی است[۳].
رساله آداب دعا: این رساله به بیان اصول دعا و درخواست از خداوند میپردازد. در این رساله تأکید شده که اظهار درخواست از سوی بندگان برای اثبات لطف و رحمت واسعه پروردگار است[۴].
رساله اخلاق و توحید: این رساله به شرح مختصر مباحث اخلاقی و توحیدی میپردازد. در این بخش، حسن و قبح عقلی و شرعی اعمال بررسی شده و بر لزوم معرفت پروردگار و عمل بهمقتضای عقل تأکید میشود[۵].
رساله میزان القراءة: این رساله در مورد قواعد تجویدی و مخارج حروف در تلاوت قرآن کریم است. در این رساله، تلفظ صحیح حروف عربی و احکام مربوط به وقف و وصل در قرائت بررسی شده است[۶]. رساله در توحید و معاد: این رساله به بحث پیرامون توحید خداوند (واجبالوجود) و ارتباط آن با هستی موجودات (ممکنالوجود) میپردازد. همچنین بهصورت مختصر به موضوع معاد و محاسبه اعمال در عالم آخرت اشاره میکند[۷].
رساله عیدیه: این رساله به طور مختصر به بحث توحید و خداشناسی میپردازد و بیان میکند که انسان کامل، انسانی است که با معرفت پروردگار، خود را به زیور عبودیت بیاراید. این رساله قبلاً بهصورت ضمیمه منتشر شده بود[۸]. رساله دلائل التوحید: این رساله روشهای گوناگون استدلال بر وحدانیت ذات الهی را تشریح میکند. همچنین بر لزوم دستیابی افراد به کمال معرفت در اصول و فروع دین تأکید دارد[۹].
رساله بیان نافع: این رساله که قبلاً بهعنوان ضمیمهای بر رساله عبدیه منتشر شده، تفسیری شریف بر آیه شریفه «يَـٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعۡبُدُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُمۡ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ» ترجمه: «اى مردم، پروردگارتان را كه شما و پيشينيانتان را آفريده است، بندگى كنيد تا [از خشم خدا] ايمن مانيد»(21/2(بقره)) است. هدف آن، بیان لزوم عبادت برای تهذیب نفس و گام برداشتن در مسیر سعادت است[۱۰].
رساله یادآور در توحید: این رساله به هدف ارشاد و هدایت نسل جوان بهسوی خداشناسی و تقوا تدوین گردیده است. در این رساله، ضرورت خردورزی و تعقل در باب آفرینش موردتوجه قرار گرفته است[۱۱].
رساله در تفسیر آیه «وَيَسۡـَٔلُونَكَ عَنِ ٱلرُّوحِۖ قُلِ ٱلرُّوحُ مِنۡ أَمۡرِ رَبِّي وَمَآ أُوتِيتُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِ إِلَّا قَلِيلࣰا» ترجمه: «و از تو دربارۀ روح مىپرسند. بگو: [آگاهى از] روح شأنى از [شئون ویژهٔ] پروردگار من است و از دانش جز اندكى به شما ندادهاند»(85/17): این رساله به تفسیر آیه 85 سوره اسراء پرداخته و در آن، مراتب و ماهیت روح و ارتباط آن با امر الهی موردبحث واقع شده است[۱۲].
رساله سرمایه سعادت: این رساله خلاصهای پیرامون توحید، نبوت، امامت و معاد است. این بخش بر لزوم تفکر در آیات آفاقی و انفسی برای شناخت خداوند و نظام خلقت تأکید دارد[۱۳].
رساله کلمه طیبه: این رساله به بحث مختصر در مورد مفهوم «کلمه طیبه» میپردازد[۱۴].
رساله قول ثابت: این رساله به موضوع اعتقاد به وجود خداوند و توحید میپردازد[۱۵].
رساله هدیه احمدیه: این رساله پیشتر بهعنوان مقدمهای بر آداب دعا منتشر شده بود. نویسنده دعاهایی را که اغلب در کتاب «طرائف الحکم» با اسنادش آورده است در بیست و یک موضوع دستهبندی و ذکر کرده است. موضوعاتی مانند: آمرزش گناه، وسعت رزق، محفوظ ماندن بنا، رفع بیماری و...[۱۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.