پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام شرح تازه و جامعى بر نهج‌البلاغه
| پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جمعی از فضلا (نویسنده) مکارم شیرازی، ناصر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | نهج‌البلاغه. شرح شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه |
| ناشر | دار الکتب الإسلامیة ج: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 |
| مکان نشر | تهران - ایران ج: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - خطبه‌ها
علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - نامه‌ها علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغه - نقد و تفسیر |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 15 |
| کد کنگره | BP 38/0422 /م7پ9 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
پیام امام امیرالمؤمنین علیه‌السلام، نوشته آيت‌الله مكارم شيرازى با همکاری جمعی از دانشمندان از جمله محمدرضا آشتیانی، شرح تازه و جامعى بر نهج‌البلاغه به زبان فارسى كه در 15 جلد، تنظیم، تکمیل و منتشر شده است. نویسنده در مقدمه كتاب در رابطه با انگيزه تأليف كتاب چنين آورده است: «بعد از توفيقى كه در «تفسیر نمونه» و «پیام قرآن» به حمداللّه نصيب اين حقير و جمعى از ياران باوفا شد...، گروهى از اهل فضل اصرار داشتند كه اكنون «نوبت نهج‌البلاغه فرا رسيده است» و بايد كارى مشابه تفسیر نمونه روى آن انجام گردد، بلكه با استفاده از تجربيات گذشته، كارى پخته‌تر و جالب‌تر صورت گيرد».
ساختار
جلد اول تا هشتم به خطبه‌ها اختصاص دارد. شيوه نگارش بدين ترتيب است كه هر خطبه به بخش‌هايى تقسيم و در ذيل هر بخش ابتدا ترجمه آن بخش و سپس شرح و تفصيل آن بخش آمده است. گاه نيز بخشى تحت عنوان «خطبه در يك نگاه» آمده است. پس از آخرين بخش از هر خطبه نيز يك جمع‌بندى از مطالب مورد بحث ذكر شده است.
گزارش محتوا
نهج‌البلاغه گنجينه بزرگ معارف اسلام، عالى‌ترين درس براى تعليم و تربيت انسان‌ها، بهترين سرمايه خودسازى و تهذيب نفس و مؤثّرترين برنامه براى ساختن جامعه‌اى سالم و پاک و سربلند است.
نویسنده، پس از ذكر اوصاف فوق در مقدمه‌اش بر كتاب چنين مى‌نگارد: «در طول تاريخ اسلام شروح متعدّدى بر نهج‌البلاغه نوشته شده، و علماى عالى‌قدرى چه در گذشته و چه در عصر ما براى تبيين و تفسير و كشف گنجينه‌هاى آن كوشيده‌اند و خدمات پرارزشى انجام داده‌اند؛ ولى انصاف اين است كه نهج‌البلاغه هنوز دست نخورده است، هنوز مظلوم است، هنوز تلاش‌هاى فراوان و فراوان ديگرى را مى‌طلبد».
وى با احترام به مقام والاى گردآورنده نهج‌البلاغه خاطر نشان مى‌كند كه «سزاوار است عاشقان حقيقت، پويندگان راه معرفه اللّه و جويندگان راه و رسم بهتر زيستن، همه روز در كنار آرامگاه عالم بزرگوار سيّد رضى حاضر شوند و در برابر او سر تعظيم فرود آورند و بر روانش درود بفرستند كه اثرى چنين گرانبها و بى‌بديل از كلمات مولا على(ع) را جمع‌آورى كرده و در اختيار ما مسلمانان، بلكه در اختيار جامعه بشرى قرار داده است».
اولين خطبه‌اى كه سيد رضى در كتاب خود ذكر كرده است، توجه علماى علم كلام را به خود جلب كرده است و لذا نویسنده با اشراف به اين مطلب چنين مى‌نويسد: «اين خطبه از مهم‌ترين خطبه‌هاى نهج‌البلاغه است كه در طليعه اين كتاب بزرگ واقع شده و از نشانه‌هاى بارز حسن انتخاب «مرحوم رضى» است.
اين خطبه، شامل يك دوره جهان‌بينى اسلامى است كه از صفات كمال و جمال خداوند و دقايق عجيبى در اين زمينه شروع مى‌شود، سپس به مسأله آفرينش جهان به طور كلى و بعد از آن آفرينش آسمان‌ها و زمين و آن گاه آفرينش فرشتگان، سپس آفرينش آدم(ع) و داستان سجود فرشتگان و مخالفت ابليس و هبوط آدم(ع) به زمين مى‌پردازد.
در ادامه خطبه از بعثت پيامبران و فلسفه آن و سرانجام از بعثت پيامبر اسلام(ص) و عظمت قرآن مجيد و اهميّت سنّت پيامبر(ص) سخن مى‌گويد و از ميان دستورهاى اسلامى و به اصطلاح فروع دين، روى مسأله حج به عنوان يك فريضه عظيم الهى و فلسفه و اسرار آن انگشت مى‌گذارد، به طورى كه توجّه دقيق به محتواى اين خطبه مى‌تواند يك بينش جامع و كلّى نسبت به مهم‌ترين مسائل اسلامى به ما بدهد و بسيارى از مشكلات و پيچيدگى‌هايى را كه در اين مسائل وجود دارد، حل كند.
از يك نظر اين خطبه به منزله فاتحه‌الكتاب در قرآن مجيد است كه فهرستى را از مجموعه مسائلى كه در نهج‌البلاغه مطرح شده است، به دست مى‌دهد، چرا كه محورهاى اصلى مجموعه خطبه‌ها و نامه‌ها و كلمات قصار در اين خطبه به گونه فشرده‌اى آمده است.
ما اين خطبه را به پانزده بخش تقسيم كرده‌ايم و هر بخشى جداگانه مورد بررسى و تفسير قرار گرفته، سپس در جمع‌بندى كلّى از مجموع آنها نتيجه‌گيرى مى‌كنيم».
از جمله بخش‌هاى بسيار ارزشمندى كه در كتاب ديده مى‌شود. مطالبى كه تحت عنوان «نكته‌ها» آورده شده است. به عنوان مثال در انتهاى جلد دوم كتاب مى‌خوانيم:
«امام عليه‌السّلام خوارج را يك گروه خاص نمى‌داند، بلكه جريانى مى‌شمرد كه در طول تاريخ اسلام در مقاطع مختلف ظاهر مى‌شدند، حتى قرائن تاريخى نشان مى‌دهد كه جريان آنها از عصر پيامبر(ص) ظاهر شد».
در ادامه به كلامى از پيامبراكرم(ص) اشاره كرده و مى‌افزايد: «اين سخن به خوبى نشان مى‌دهد كه ريشه‌هايى از انديشه‌هاى اين گروه از همان عصر پيامبر اكرم(ص) وجود داشته است كه هر گاه منافعشان به خطر مى‌افتاد ابا نداشتند كه قداست پيامبر(ص) را هم بشكنند». نویسنده در ادامه به حقانيت كلام امام و خبر امام از آينده تأكيد مى‌كند: «اينكه امام(ع) در آخر گفتار بالا پيش‌بينى مى‌فرمايد كه گروه‌هاى آخرين خوارج به صورت دزدان و غارتگران در مى‌آيند، چيزى است كه تاريخ اسلام بر آن گواهى مى‌دهد».
در انتها مى‌توان به نكاتى بارزى كه در كتاب لحاظ شده است، اشاره نمود:
- ترجمه و تفسير تمام جمله‌ها با بيان روان.
- تفسير تمام واژه‌ها و ريشه‌يابى واژه‌ها.
- بيان شأن ورودها و مسائل تاريخى مربوط به خطبه‌ها و نامه‌ها.
- تحليلهاى لازم روى بحثهاى مختلف عقيدتى، اخلاقى، اجتماعى، سياسى و....
- نكات اضافى كه مى‌تواند مكمّل بحث‌ها بوده باشد و خوانندگان را از مراجعه به كتب ديگر بى‌نياز سازد.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب