پژوهشی در مسائل فقه پزشکی
| پژوهشی در مسائل فقه پزشکی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قائنی، محمد (نويسنده)
رخی، احمد (مترجم) کریمینیا، محمدعلی (مترجم) قاسمی، محمد علی (مترجم) |
| عنوانهای دیگر | المبسوط: المسائل الطبیه. فارسی ** پژوهشی در مسائل فقه پزشکی: ترجمه کتاب المبسوط: المسائل الطبیه |
| ناشر | مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1394ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-600-388-012-2 |
| موضوع | پزشکی (فقه) - اسلام و پزشکی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /ق2 م20424 198/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
پژوهشی در مسائل فقه پزشکی، ترجمه فارسی بخشی از کتاب «المبسوط في فقه المسائل المعاصرة»، اثر آیتالله محمد قائنی (متولد 1344ش)، فقیه و مدرس حوزه علمیه است که توسط احمد رخی و محمدمهدی کریمینیا انجام شده است. این کتاب، پژوهشی جامع در مسائل نوپدید فقه پزشکی است که با رویکرد استنباطی، به بررسی احکام شرعی مسائل جدید در حوزه پزشکی میپردازد.
انگیزه نگارش
انگیزه اصلی نویسنده از تألیف این اثر، پرداختن به مسائل فقهی نوپدید و معاصر در حوزه پزشکی است. با این هدف که احکام شرعی این مسائل بر اساس اجتهاد و اصول فقهی استخراج و راهحلهایی برای چالشهای نوظهور ارائه شود.
اهمیت کتاب
این اثر از جهات مختلف حائز اهمیت است:
- بررسی جامع مسائل مستحدثه: این کتاب، بهطور نظاممند به مسائل فقهی معاصر در حوزه پزشکی میپردازد و راهکارهای شرعی مبتنی بر اجتهاد را برای آنها ارائه میدهد.
- ارتباط فقه با نیازهای روز: اهمیت این کتاب در توانایی آن برای پاسخگویی به تغییرات و نیازهای زندگی بشر و پیوند اصول فقهی با واقعیتهای جدید است، که نشاندهنده پویایی فقه اسلامی است.
- پلی میان فقه سنتی و پزشکی نوین: این کتاب بهعنوان یک مرجع معتبر، پلی میان فقه سنتی و پیشرفتهای پزشکی نوین ایجاد میکند و راهگشای پژوهشگران و دانشجویان این حوزه است.
ساختار
کتاب در دو جلد تدوین شده است که جلد اول به مباحث عمومی و اصول فقه پزشکی و مبحث پیوند اعضا میپردازد و جلد دوم به مسائل درمانی، مسئولیت پزشک و سایر موضوعات فقهی پزشکی اختصاص دارد.
سبک نگارش
سبک نگارش این کتاب، پژوهشی و تحلیلی است و با ویژگیهای زیر مشخص میشود:
- رویکرد اجتهادی: نویسنده از روش استنباط و اجتهاد بر اساس اصول فقهی برای استخراج احکام استفاده میکند.
- جامعیت مباحث: کتاب از مباحث عمومی و نظری شروع شده و به مسائل خاص و عملی فقه پزشکی ورود میکند.
- تحلیل و استدلال: مباحث بهصورت تحلیلی و با ذکر دلایل شرعی، اقوال فقها و بررسی جوانب مختلف مسائل مطرح میشود.
- وضوح و دقت در بیان: باوجود پرداختن به مسائل پیچیده فقهی، نگارش اثر با دقت و وضوح همراه است تا مفاهیم بهدرستی منتقل شوند.
گزارش محتوا
جلد اول، به شرح زیر، به مباحث مقدماتی و کلی فقه پزشکی اختصاص دارد: مقدمه کتاب به ضرورت اجتهاد و استخراج احکام شرعی برای مسائل نوپدید میپردازد و هدف خود را تطبیق فقه با پیشرفتهای علم پزشکی و نیازهای جامعه عنوان میکند[۱].
مطلب اول، به بررسی "توقیفی" بودن معاملات میپردازد؛ به این معنی که آیا معاملات تنها از طریق نص شرعی ثابت میشوند یا میتوان آنها را با عرف و اصول عقلایی تطبیق داد[۲]. مطلب دوم، به تعیین ملاک و معیارهایی میپردازد که یک مسئله فقهی را به عنوان "مستحدثه" (نوپدید) در نظر بگیریم و نحوه برخورد با آن را مشخص میکند[۳]. مطلب سوم، شامل بحثهای مقدماتی عمومی برای مسائل نوپدید است که در آن، حجیت عمومات و اطلاقات نسبت به مصادیق جدید مورد بررسی قرار میگیرد و به انواع قضایای فقهی و نحوه تحلیل آنها میپردازد[۴].
اولین مبحث فقهی پزشکی که بهتفصیل در این جلد بررسی میشود، مسائل پیوند اعضا در بخش نخست است. در این بخش، جواز قطع عضو از انسان زنده برای پیوند به دیگری، جواز قطع عضو از میت مسلمان و احکام مربوط به برداشت عضو از فرد دچار مرگ مغزی مورد تحلیل قرار میگیرد. این مباحث، شامل بررسی دلایل مختلف فقهی و روایات مربوطه میشود[۵].
در بخش دوم، مسائل مربوط به نطفه و بارداری و احکام آنها، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است[۶]. بخش سوم، به موضوعات مربوط به باروری مصنوعی اختصاص یافته است[۷].
جلد دوم، بهتفصیل به مباحث تخصصیتر در فقه پزشکی میپردازد؛ به شرح زیر:
بخش چهارم، به "درمان و فروعات آن" اختصاص دارد. در این بخش، حکم شرعی درمان، مشروعیت آن و جواز یا عدم جواز درمان با استفاده از محرمات یا ملاهی (ابزار سرگرمی/لهو) بررسی میشود. سپس مبحث وجوب درمان بر جانی مطرح میگردد. همچنین به دلایل وجوب معالجه مجنیعلیه توسط جانی و مبحث قصاص و دیه در جنایات عمدی نیز پرداخته میشود. فصل سوم، به ضمانت پزشک میپردازد. این بخش، شامل بررسی مقتضای اصل در ضمانت پزشک، قواعد فقهی "ضمان اجیر" (مسئولیت کارگر) و "عدم ضمان امین" (عدم مسئولیت امانتدار) و موارد استثنایی که امین ضامن میشود، است. همچنین، قاعده فقهی "غرور" و نحوه کاربرد آن در مسئولیت پزشک، مسئولیت مفتی و مفهوم تسبیب (علت و سببساز بودن) نیز از مباحث اصلی این فصل است. اصل "احسان" نیز بهتفصیل بررسی میشود که بر اساس آن، کسی که عملی را از روی خیرخواهی و نیکی انجام دهد، غالباً ضامن خسارت ناشی از آن نیست، مگر باوجود قصد سوء یا تقصیر. در نهایت، این بخش به مسائل عملی مربوط به ضمانت پزشک در سناریوهای مختلف میپردازد[۸].
بخش پنجم، به عیوب زوجین و بیماریهای جدید مرتبط با نکاح میپردازد[۹] و بخش ششم، مباحث مربوط به همزادسازی (کلونینگ) و شبیهسازی را در بر میگیرد[۱۰].
ملحقات نیز در انتهای جلد دوم قرار دارد که به مسائل و موضوعات مرتبط با فقه پزشکی در قالب پیوستهایی میپردازد.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.