پرش به محتوا

كامل بهائی: تفاوت میان نسخه‌ها

۳٬۵۲۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳۱ دسامبر ۲۰۱۶
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۲: خط ۴۲:




==معرفى اجمالى==
==معرفی اجمالی==
'''کامل بهائی'''، اثر عمادالدین حسن بن علی‌محمد بن علی بن طبری، با تحقیق و تصحیح اکبر صفدری قزوینی، کتابی است در مورد سقیفه و مسائل مربوط به آن که به زبان فارسی و در قرن هفتم هجری نوشته شده است.


===انگیزه نگارش===
نویسنده که از معاصران خواجه نصیر‌ طوسى‌ است، کتاب را به دستور‌ وزیر‌ بهاءالدین محمد، فرزند وزیر شمس‌الدین جوینى صاحب دیوان و حاکم اصفهان در دولت هولاکوخان نگاشته است و ازاین‌رو، به «کامل ‏بهایى» شهرت یافته است‌ <ref>ر.ک: پورامینی، محمدامین، ص55</ref>.


كتاب كامل بهايى، نوشته عمادالدين طبرى، در موضوع امامت و تشيع است كه به دليل اهداء آن به بهاءالدين محمد جويني والي اصفهان در زمان هولاكوخان مغول اين نام را يافته است.
نام‌ دیگر این کتاب «كامل‌ السقيفة» است. این کتاب در مدت دوازده سال نگارش یافته و تاریخ پایان تألیف کتاب، سال 675ق، است <ref>همان</ref>.


==ساختار و گزارش محتوا==
===اهمیت کتاب===
این کتاب از جمله آثار شناخته‌شده طبری است که مورد استناد و استفاده بسیاری از محققان خاصه قرار گرفته است <ref>مایل هروی، نجیب، ص115</ref>.


===سخن بزرگان پیرامون کتاب===
خوانساری در مورد این کتاب می‌نویسد: «کامل بهائی‌ دارای سه هزار بیت است... و دارای اخبار معتبر به عربی و حکایات‌ مفید‌ به فارسی است» <ref>همان</ref>.


نام ديگر اين كتاب را سقيفه هم گفته‌اند، زيرا در خصوص غصب خلافت و جريانات بعد از رحلت رسول خدا(ص) در سقيفه سخن مي‌گويد. مؤلف در مقدمه مى‌نويسد، كتاب مناقب الطاهرين در موضوع تولا بود و لازم بود درباره تبرا هم كتابى بنويسم و به استخاره نام آن را الكامل البهايى فى السقيفه گذاشتم. بيان مؤلف به فارسى كهن است و در واقع، اين اثر ارزش ادبى و پارسى نيز دارد.
==ساختار==
کتاب با سه مقدمه از اکبر صفدری قزوینی، ناشر و مصحح آغاز و مطالب در یک دیباچه، بیست‌وهشت باب و یک خاتمه، در یک مجلد، تنظیم شده است.


كامل بهايى كه تاليف آنها در سال 675 هجري به پايان رسيده، در دو جلد در يك مجلد تنظيم شده است.
از آنجا که متن کتاب مربوط به قرن هفتم است، نثر آن سنگین و دارای لغاتی دشوار و دیرفهم می‌باشد.


كتاب؛ مشتمل بر 28 باب است و هر باب داراى چندين فصل. برخى عناوين كتاب عبارتند از: بيان اعتقادات شيعه و سنى، بيان مذاهب اهل سنت و پاسخ آنها، مناقب على(ع)، آياتى كه بدان عمل نشد، فضيلت‌هاى ساختگى كه مؤلف در اين باب 30 حديث از مناقب خلفاى نخست آورده و نقد كرده است. قصه سعد بن عباده، حجة الوداع و غدير، وفات فاطمه، غلو در حب صحابه، زندگينامه معاويه و بسيارى مباحث ديگر.
==گزارش محتوا==
در مقدمه نخست، به شرح حال نویسنده پرداخته شده <ref>مقدمه اول، ص3-5</ref> و در مقدمه دوم، نگاهی کوتاه به شرایط تاریخی زمان تألیف کتاب و خانواده جوینی شده <ref>مقدمه دوم، ص6-10</ref> و در مقدمه مصحح، به اقدامات تصحیحی کتاب، اشاره مختصری شده است <ref>مقدمه سوم، ص11-12</ref>.


كتاب كامل بهايى در شرايطى تاليف شده كه با مسلط شدن ايلخانان و گرايش برخى از آنان به تشيع يا دست كم تسامح مذهبى آنان، فرصتى براى شيعه پيدا شد كه به بيان برخى مطالب و تاليف كتاب‌هايى؛ مانند آثار عمادالدين طبرى بپردازند. طبعا اين آثار با نگاهى دشمنانه به اهل سنت تاليف شده و با تعابير خاصى از خلفا و دشمنان اهل بيت عليهم السلام ياد مى‌كند.
از جمله مباحث مطرح‌شده در کتاب می‌توان به اقسام علم، اقسام نعمت، مذاهب متعدد، دلایل امامت امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان او(ع)، ویژگی‌های مغایر با امامت، فضیلت‌های ساختگی و برپایی سقیفه اشاره کرد.
 
نویسنده، کتاب حاضر را در پیرامون حقوق ازدست‌رفته حضرت شاه ولایت و سایر ائمه معصومین(ع) و اولاد آن حضرت در‌ امر‌ زمامداری مسلمین به رشته تألیف کشیده و به نوبه خود داد سخن داده است <ref>دوانی، علی، ص27</ref>.
 
نویسنده، این کتاب را ابتدا به‌طور علمی‌ و به‌ عبارتی مشکل نوشته بوده، ولی بعد تجدید نظری نموده و آن را به عبارت رسا و ساده برگردانیده است؛ چنان‌که خود در خاتمه کتاب می‌گوید: «و اول وضع این کتاب را بر الفاظ‌ مشکل‌ و عویص جمع کردم، اما چون نظر کردم در حیز تقلیل افاده و استفاده یافتم، ثانیا صلاح در آن دیدم که تبدیل کنم عویصات را به واضحات و معضلات را به مبینات‌ تا‌ فائده آن در زمین عجم عام گردد و در اکناف عالم شایع شود» <ref>همان، ص28</ref>.
 
در پایان می‌توان گفت که این کتاب همواره یکی از مدارک بشمار می‌رفته؛ زیرا برخی از مطالب تاریخی و نکات کلامی در آن دیده می‌شود که‌ منحصر‌ به آن است و فقط باید از آن گرفت. به‌علاوه موضوعات جالب و تحقیقات مطلوبی نیز در خلال بحث‌های مختلف آمده است که‌ بسیار دلپذیر و پرمغز می‌باشد؛ با این وصف مانند هر کتاب دیگر‌ برخی‌ از‌ نقل‌های آن، مورد اعتماد دانشمندان محقق واقع نشده و با تردید و دیده انتقاد بدان می‌نگرند. درعین‌حال جای ‌‌گفتگو‌ نیست که کتاب مزبور یکی از بهترین کتب کلامی و تاریخی شیعه است‌ و مؤلف‌ از این راه خدمتی بس بزرگ به آئین پاک تشیع نموده است <ref>ر.ک: همان، ص27-28</ref>.
 
==وضعیت کتاب==
فهرست مطالب و منابع مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.
 
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع <ref>ر.ک: پاورقی، ص170</ref>، به توضیح و تشریح برخی از کلمات متن پرداخته شده است <ref>ر.ک: همان، ص177</ref>.
 
==پانویس ==
<references />
 
==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
# دوانی، علی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ عمادالدین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 7، شهریور 1340 (5 صفحه، از 25 تا 29)، به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/91870
# پورامینی، محمدامین، «دختری یتیم از آل محمد در شام»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: فرهنگ کوثر، شماره 69، فروردین 1386 (8 صفحه، از 53 تا 60)، به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/449051
# مایل هروی، نجیب، «اربعین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: مشکوة، شماره 12 و 13، پاییز و زمستان 1365 (31 صفحه، از 110 تا 140)، به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/58525


از آنجا كه كامل بهايى جنبه كلامى و رديه نويسى دارد، مؤلف مطالب زيادى از خود بيان كرده و مطالب منقول از ديگران را هم چندان مستند نكرده است. كتاب كامل بهايى به عنوان اثرى شناخته مى‌شود كه براى اولين بار برخى مطالب را نقل و طرح كرده است؛ مانند داستان رقيه دختر امام حسين(ع) يا فرار ابولؤلؤ به قم و كاشان و داستان ارتباط او با حضرت على(ع).




۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش