التقييد و الإيضاح شرح مقدمة إبن الصلاح: تفاوت میان نسخه‌ها

«التقييد و الإيضاح، شرح مقدمة ابن الصلاح»، اثر حافظ زين‌الدين عبدالرحيم بن حسين عراقى (متوفاى 806ق) است كه نويسنده در آن، مباحث حديث‌شناسى را در زمينه اقسام حديث، طُرُق تحمل حديث و آداب حديث‌گويى بر طبق مطالب كتاب علوم حديث، معروف به مقدمه ابن صلاح شرح كرده است. در مورد اين شرح چند نكته گفتنى است:

1. هرچند ابن صلاح مباحثش را ذيل 65 نوع از علوم حديث مطرح كرده، ولى حافظ عراقى فقط بر 46 نوع از علوم حديث مذكور در كتاب ذكرشده، شرح نوشته و بر 19 نوع باقى‌مانده (شامل نوع‌هاى 5، 6، 7، 10، 17، 22، 28، 32، 35، 37، 38، 48، 52، 56، 58، 59، 61، 63 و 65)، هيچ شرح و توضيحى نيفزوده است <ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص16</ref>.

 

2. همچنين كتاب «المصباح على مقدمة ابن الصلاح»، نوشته شيخ محمد راغب طباخ همراه با اثر حاضر و در ذيل صفحات آورده شده كه شرحى ديگر بر كتاب ابن صلاح است.

 

3. اثر حاضر به زبان عربى قديمى است و زمان و مكان و ساير مشخصات نگارش كتاب معلوم نشده است. جناب شيخ محمد راغب طباخ، افزون بر شرح اثر حاضر، آن را تصحيح و منتشر هم كرده است.

 

4. مصحح، تصاويرى از آغاز و انجام چند نسخه خطى از اثر حاضر را آورده است <ref>مقدمه كتاب، ص5، 7، 10 و 15</ref>. همچنين مصحح، شرح حال امام ابوعمرو ابن صلاح و همچنين شرح حال حافظ عراقى را به‌صورت مختصر آورده است <ref>مقدمه كتاب، ص17-24</ref>.

 

5. اين دو شرح، هيچ‌كدام به‌صورت مزجى نيست، بلكه هركدام قطعاتى از متن را با تعبير «قوله» آورده و بعد با تعابيرى مثل «قلت» يا «ش» (شرح) به شرح آن پرداخته‌اند.

 

6. پاورقى‌هاى متعددى نيز در برخى موارد آمده كه بيشتر توضيحى است، ولى نويسنده‌اش معلوم نيست و به نظر مى‌رسد توضيحات و داورى‌هاى مصحح (شيخ محمد راغب طباخ) باشد <ref>مثلاً ر.ك: ص2، پاورقى 1؛ ص49، پاورقى 1؛ ص52، پاورقى 1 و...</ref>.