۶۱٬۱۸۹
ویرایش
الوزراء و الكتّاب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' عبد ' به ' عبد'
جز (جایگزینی متن - 'عبد الله' به 'عبدالله') |
جز (جایگزینی متن - ' عبد ' به ' عبد') |
||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
سپس، مؤلف، به دوره خلفاى اموى(حك: 41 - 132ق) و شرح حال كاتبان و مشاوران خلفا به ترتيب تاريخى پرداخته است. وى، در ذكر خلفاى عباسى، از سفّاح(حك: 132 - 136ق) تا مأمون، در كنار كاتبان، از وزيران خلفا نيز ياد كرده است. اين امر، تأييدى بر اين ديدگاه است كه منصب وزارت در اسلام عملاً در عصر عباسيان پديد آمده است. | سپس، مؤلف، به دوره خلفاى اموى(حك: 41 - 132ق) و شرح حال كاتبان و مشاوران خلفا به ترتيب تاريخى پرداخته است. وى، در ذكر خلفاى عباسى، از سفّاح(حك: 132 - 136ق) تا مأمون، در كنار كاتبان، از وزيران خلفا نيز ياد كرده است. اين امر، تأييدى بر اين ديدگاه است كه منصب وزارت در اسلام عملاً در عصر عباسيان پديد آمده است. | ||
كتاب، با ذكر رويدادهاى دوران اقامت مأمون در مرو و وزارت فضل بن سهل خاتمه مى‌يابد. مفصّل‌ترين فصل در باب خلفاى اموى، به دوره | كتاب، با ذكر رويدادهاى دوران اقامت مأمون در مرو و وزارت فضل بن سهل خاتمه مى‌يابد. مفصّل‌ترين فصل در باب خلفاى اموى، به دوره عبدالملك بن مروان(حك: 65 - 86ق)، و در باب خلفاى عباسى، به دوره هارون الرشيد(حك: 170 - 193ق) اختصاص دارد. اين كتاب، افزون بر يادكرد دبيران و وزيران، مشتمل بر مطالب و نكته‌هاى ناياب تاريخى و زندگى دربارى است. | ||
شايد سودمندترين بخش كتاب، پرده برداشتن از پاره‌اى مظاهر تمدن ايرانى باشد، به‌ويژه سازمان ادارى، جمع‌آورى خراج، تأسيس ديوان‌ها و روش‌هاى سياسى كه خلفاى عباسى، از سفّاح تا واثق(حك: 227 - 232ق)، آنها را از ايرانيان اقتباس كردند. كتاب، هم‌چنين زمينه تازه‌اى را براى تحقيق بسيارى از مسائل ادبى فراهم ساخته است. | شايد سودمندترين بخش كتاب، پرده برداشتن از پاره‌اى مظاهر تمدن ايرانى باشد، به‌ويژه سازمان ادارى، جمع‌آورى خراج، تأسيس ديوان‌ها و روش‌هاى سياسى كه خلفاى عباسى، از سفّاح تا واثق(حك: 227 - 232ق)، آنها را از ايرانيان اقتباس كردند. كتاب، هم‌چنين زمينه تازه‌اى را براى تحقيق بسيارى از مسائل ادبى فراهم ساخته است. | ||
جهشيارى در اين كتاب، از پاره‌اى منابع شفاهى و مكتوب خود نام برده و به سبب حضور در دستگاه ديوانى، به مطالب ارزش‌مندى دست‌رسى داشته كه برخى از آنها را از كاتبانى چون محمد بن حسن انبارى گرفته بوده است. برخى از ديگر مؤلفان و راويانى كه وى، از آنها مطالبى نقل كرده است، عبارتند از: محمد بن عمر واقدى، | جهشيارى در اين كتاب، از پاره‌اى منابع شفاهى و مكتوب خود نام برده و به سبب حضور در دستگاه ديوانى، به مطالب ارزش‌مندى دست‌رسى داشته كه برخى از آنها را از كاتبانى چون محمد بن حسن انبارى گرفته بوده است. برخى از ديگر مؤلفان و راويانى كه وى، از آنها مطالبى نقل كرده است، عبارتند از: محمد بن عمر واقدى، عبدالواحد بن محمد، ابو الفرج محمد بن جعفر بن حفص، على بن ابى عَون، محمد بن مَخْلَد مدائنى، عبداللّه بن مُعَلَّى بن ايوب، حسين بن على باقطائى، سليمان برقى، على بن عيسى وزير، وَهْب بن سليمان بن وَهْب، ابن ابى العلاء كاتب و نصر بن فتح. | ||
برخى از منابع مكتوب كه مؤلف از آنها نام برده، به اين قرار است: «عهد سابور بن اردشير»، «كتاب اردشير»، «الخلفاء» اثر حارث بن ابى اُسامه، «البيان و التبيين» اثر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، «طبقات الشعراء و الوزراء» اثر محمد بن داود بن الجرّاح، «كتاب فى اخبار خلفاء بنى العباس» اثر ابو الفضل محمد بن احمد بن | برخى از منابع مكتوب كه مؤلف از آنها نام برده، به اين قرار است: «عهد سابور بن اردشير»، «كتاب اردشير»، «الخلفاء» اثر حارث بن ابى اُسامه، «البيان و التبيين» اثر [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، «طبقات الشعراء و الوزراء» اثر محمد بن داود بن الجرّاح، «كتاب فى اخبار خلفاء بنى العباس» اثر ابو الفضل محمد بن احمد بن عبدالحميد كاتب و«دفتر شعر» ابراهيم بن عباس صولى. | ||
با مقايسه متن كتاب، با منابع ديگر، بعضى ديگر از مآخذ جهشيارى مشخص مى‌شود، از جمله كتاب«الورقة» ابن جراح كه جهشيارى مطالب بسيارى از آن نقل كرده است. | با مقايسه متن كتاب، با منابع ديگر، بعضى ديگر از مآخذ جهشيارى مشخص مى‌شود، از جمله كتاب«الورقة» ابن جراح كه جهشيارى مطالب بسيارى از آن نقل كرده است. | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
نخستين بار هانس فون مژيك، خاورشناس آلمانى، «الوزراء و الكتّاب» را از روى تك نسخه خطى آن در كتاب‌خانه ملى وين، به‌صورت عكسى همراه با مقدمه‌اى به آلمانى در لايپزيگ(1305ش / 1926م) به چاپ رساند. | نخستين بار هانس فون مژيك، خاورشناس آلمانى، «الوزراء و الكتّاب» را از روى تك نسخه خطى آن در كتاب‌خانه ملى وين، به‌صورت عكسى همراه با مقدمه‌اى به آلمانى در لايپزيگ(1305ش / 1926م) به چاپ رساند. | ||
بعدها، مصطفى سقا و ابراهيم اَبيارى و | بعدها، مصطفى سقا و ابراهيم اَبيارى و عبدالحفيظ شَلبى، اين كتاب را تصحيح و با زيرنويس‌ها و فهرست‌هاى گوناگون منتشر كردند. | ||
كمى بعد، | كمى بعد، عبداللّه اسماعيل صاوى، چاپ جديدى از اين كتاب عرضه كرد و پاره‌اى از اشتباهات چاپ پيشين را تصحيح نمود. | ||
سوردل، با توجه به فصل راجع به هارون الرشيد، مقاله‌اى در باره ارزش ادبى و اسنادى كتاب نوشت. لاتس، رساله دانشگاهى خود را به«الوزراء و الكُتّاب» اختصاص داد و بخش نخست كتاب و فصلِ راجع به دوره اموى را به آلمانى ترجمه كرد. | سوردل، با توجه به فصل راجع به هارون الرشيد، مقاله‌اى در باره ارزش ادبى و اسنادى كتاب نوشت. لاتس، رساله دانشگاهى خود را به«الوزراء و الكُتّاب» اختصاص داد و بخش نخست كتاب و فصلِ راجع به دوره اموى را به آلمانى ترجمه كرد. | ||