۱۴۷٬۰۲۷
ویرایش
نقش شیعه در پیدایش و گسترش دانش کلام اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۷
، ۱۱ دسامبربدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''نقش شیعه در پیدایش و گسترش کلام اسلامی'''، اثر [[ | '''نقش شیعه در پیدایش و گسترش کلام اسلامی'''، اثر [[جبرئیلی، محمدصفر|محمدصفر جبرئیلی]] و جمعی از محققان با هدف تبیین نقش برجسته شیعه و اهلبیت(ع) در توسعه و تعمیق علم کلام اسلامی تدوین شده است که به بررسی تاریخی و تحلیلی مشارکتهای فکری و علمی شیعه از صدر اسلام تا دوران معاصر میپردازد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==سبک نگارش== | ==سبک نگارش== | ||
کتاب با رویکردی تاریخی به بررسی ادوار مختلف علم کلام و نقش شیعه در هر دوره میپردازد و اطلاعات خود را بر اساس شواهد و منابع متعددی ارائه میدهد<ref>مقدمه مدیر گروه، ص21-23</ref>. | کتاب با رویکردی تاریخی به بررسی ادوار مختلف علم کلام و نقش شیعه در هر دوره میپردازد و اطلاعات خود را بر اساس شواهد و منابع متعددی ارائه میدهد<ref>مقدمه مدیر گروه، ص21-23</ref>. | ||
نویسندگان ضمن تبیین آموزههای شیعه، به نقد و رد فرضیههای سست و بیاساس مطرحشده در مورد پیدایش تشیع (مانند فرضیه ایرانی بودن تشیع یا نقش عبدالله بن سبأ) میپردازند<ref>متن کتاب، ص25- 54</ref>. | نویسندگان ضمن تبیین آموزههای شیعه، به نقد و رد فرضیههای سست و بیاساس مطرحشده در مورد پیدایش تشیع (مانند فرضیه ایرانی بودن تشیع یا نقش عبدالله بن سبأ) میپردازند<ref>متن کتاب، ص25- 54</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
فصل اول با قلم | فصل اول با قلم [[سبحانی تبریزی، جعفر|آیتالله جعفر سبحانی]] به نقد فرضیههای بیبنیان پیرامون پیدایش تشیع اختصاص دارد. این فصل با بررسی مفهوم تشیع در زبان مورخان، به نقد دیدگاههایی میپردازد که آغاز تشیع را به پدیدههایی چون حادثه سقیفه، یا شخصیتهایی مانند عبدالله بن سبأ، یا خاستگاههای غیرعرب منتسب میکنند و استدلال میکند که تشیع در زمان پیامبر(ص) شکلگرفته است<ref>همان، ص25- 54</ref>. | ||
فصل دوم نقش ائمه اطهار(ع) در پیدایش و گسترش علم کلام اسلامی با قلم رضا برنجکار و محمدجعفر رضایی، را شرح میدهد. این فصل بر سرچشمههای کلامی در آموزههای ائمه(ع)، نقش ائمه(ع) در تعلیم و ترویج علم کلام، جایگاه عقل در این علم و مقابله ائمه(ع) با انحرافات کلامی تاکید دارد. همچنین به اهمیت استفاده از منابع وحیانی (قرآن و روایات) در علم کلام از دیدگاه ائمه(ع) میپردازد<ref>همان، ص55- 98</ref>. | فصل دوم نقش ائمه اطهار(ع) در پیدایش و گسترش علم کلام اسلامی با قلم رضا برنجکار و محمدجعفر رضایی، را شرح میدهد. این فصل بر سرچشمههای کلامی در آموزههای ائمه(ع)، نقش ائمه(ع) در تعلیم و ترویج علم کلام، جایگاه عقل در این علم و مقابله ائمه(ع) با انحرافات کلامی تاکید دارد. همچنین به اهمیت استفاده از منابع وحیانی (قرآن و روایات) در علم کلام از دیدگاه ائمه(ع) میپردازد<ref>همان، ص55- 98</ref>. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۴: | ||
فصل سوم با عنوان «نقش اهلبیت(ع) و متکلمان شیعه در بحث کلامی تنزیه پیامبران(ع)» نوشته محمدحسین فاریاب به تبیین مسئله عصمت انبیا و نقد دیدگاههای مخالف میپردازد. این بخش آرای متکلمان شیعه از قرن سوم و چهارم تا قرن چهاردهم و دوران معاصر را در تنزیه پیامبران را ارائه میدهد<ref>همان، ص99- 130</ref>. | فصل سوم با عنوان «نقش اهلبیت(ع) و متکلمان شیعه در بحث کلامی تنزیه پیامبران(ع)» نوشته محمدحسین فاریاب به تبیین مسئله عصمت انبیا و نقد دیدگاههای مخالف میپردازد. این بخش آرای متکلمان شیعه از قرن سوم و چهارم تا قرن چهاردهم و دوران معاصر را در تنزیه پیامبران را ارائه میدهد<ref>همان، ص99- 130</ref>. | ||
فصل چهارم اثر قاسم جوادی صفری به بحث «توحید و اهلبیت(ع)» میپردازد. این فصل توحید را اساس دین الهی میداند و تلازم آن با عبودیت را بررسی میکند. همچنین اهمیت توحید در کلام اهلبیت(ع)، تبیین توحید در سخنان امام علی(ع) و حضرت زهرا(س)، و تبیین توحید در فرمایشات سایر ائمه(ع) را موردتوجه قرار میدهد<ref>همان، ص131- 152</ref>. | فصل چهارم اثر قاسم جوادی صفری به بحث «توحید و اهلبیت(ع)» میپردازد. این فصل توحید را اساس دین الهی میداند و تلازم آن با عبودیت را بررسی میکند. همچنین اهمیت توحید در کلام اهلبیت(ع)، تبیین توحید در سخنان [[امام علی علیهالسلام|امام علی(ع)]] و حضرت زهرا(س)، و تبیین توحید در فرمایشات سایر ائمه(ع) را موردتوجه قرار میدهد<ref>همان، ص131- 152</ref>. | ||
فصل پنجم نوشته سید اکبر موسوی نتیانی به «نقش اصلاحی متکلمان امامیه در کلام اسلامی» میپردازد که عمدتاً در سدههای دوم و سوم هجری رخ داد. این مباحث شامل بررسی و نقد جریانهای فکری اسلامی مانند: معتزله، مرجئه و خوارج و غیراسلامی مانند: مانویان و دوگانهپرستان، مسیحیان و فلسفهگرایان توسط متکلمان امامیه مانند هشام بن حکم است<ref>همان، ص153- 180</ref>. | فصل پنجم نوشته [[سید اکبر موسوی نتیانی]] به «نقش اصلاحی متکلمان امامیه در کلام اسلامی» میپردازد که عمدتاً در سدههای دوم و سوم هجری رخ داد. این مباحث شامل بررسی و نقد جریانهای فکری اسلامی مانند: معتزله، مرجئه و خوارج و غیراسلامی مانند: مانویان و دوگانهپرستان، مسیحیان و فلسفهگرایان توسط متکلمان امامیه مانند هشام بن حکم است<ref>همان، ص153- 180</ref>. | ||
فصل ششم اثر سید علی حسینزاده خضرآباد به «نقش متکلمان شیعه در علوم اسلامی در قرن چهارم و پنجم هجری (دوران آل بویه) با محوریت مدرسه بغداد» میپردازد. این بخش بر ظهور مدرسه کلامی بغداد و جریانهای شیعه تا پیش از شیخ مفید و جریانهای کلامی بعد از شیخ مانند سید مرتضی و شاگردان وی و شیخ طوسی و علل افول مدرسه بغداد اشاره دارد<ref>همان، ص181- 215</ref>. | فصل ششم اثر [[سید علی حسینزاده خضرآباد]] به «نقش متکلمان شیعه در علوم اسلامی در قرن چهارم و پنجم هجری (دوران آل بویه) با محوریت مدرسه بغداد» میپردازد. این بخش بر ظهور مدرسه کلامی بغداد و جریانهای شیعه تا پیش از [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]] و جریانهای کلامی بعد از شیخ مانند [[سید مرتضی، علی بن حسین|سید مرتضی]] و شاگردان وی و [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] و علل افول مدرسه بغداد اشاره دارد<ref>همان، ص181- 215</ref>. | ||
فصل هفتم، رسول رضوی «نقش متلکمان امامیه در دوره ایلخانان را با محوریت آثار و اقدامات علامه حلی» را موردبحث قرار داده است<ref> همان، ص217- 250</ref> | فصل هفتم، رسول رضوی «نقش متلکمان امامیه در دوره ایلخانان را با محوریت آثار و اقدامات علامه حلی» را موردبحث قرار داده است<ref> همان، ص217- 250</ref> | ||
و فصل هشتم، توسط محمدباقر پورامینی «نقش متکلمان اصفهان در گسترش دانش کلام در عصر صفوی» را بررسی میکند. در این دوره، تأسیس مکتب علمی اصفهان و استمرار رویکرد کلامی-فلسفی و ظهور مجدد رویکرد کلام نقلی موردبحث قرار میگیرد<ref>همان، ص251- 284</ref>. | و فصل هشتم، توسط محمدباقر پورامینی «نقش متکلمان اصفهان در گسترش دانش کلام در عصر صفوی» را بررسی میکند. در این دوره، تأسیس مکتب علمی اصفهان و استمرار رویکرد کلامی-فلسفی و ظهور مجدد رویکرد کلام نقلی موردبحث قرار میگیرد<ref>همان، ص251- 284</ref>. | ||
فصل نهم نیز اثر محمد صفر جبرئیلی و گروه محققان به بررسی «نقش متکلمان معاصر شیعه با محوریت مدرسه نجف و قم»، اختصاصیافته است. این فصل به تبیین و ترویج تفکر امامیه و استمرار رویکرد کلامی-فلسفی در دوران معاصر، بهویژه در موضوعاتی مانند عدل الهی و امامت، میپردازد<ref>همان، ص285- 316</ref>. | فصل نهم نیز اثر محمد صفر جبرئیلی و گروه محققان به بررسی «نقش متکلمان معاصر شیعه با محوریت مدرسه نجف و قم»، اختصاصیافته است. این فصل به تبیین و ترویج تفکر امامیه و استمرار رویکرد کلامی-فلسفی در دوران معاصر، بهویژه در موضوعاتی مانند عدل الهی و امامت، میپردازد<ref>همان، ص285- 316</ref>. | ||
فصل دهم با قلم | فصل دهم با قلم [[جبرئیلی، محمدصفر|محمدصفر جبرئیلی]] به «نقش قرآن و سنت نبوی در اعتقادات شیعه» میپردازد. در این نوشتار ضمن تاکید بر اصالت قرآن و سنت نبوی بهعنوان دو منبع اصیل تفکر دینی و لزوم استناد و استدلال به آنها و اثبات آموزهها و عقاید دینی، نشان داده میشود که اهلبیت و بهتبع آنان عالمان شیعی در آثار علمی و فکری خود در رشتههای مختلف مذهبی و از جمله کلام و عقاید بدان پایبند بودهاند و برای فهم و تفسیر بهتر و کاملتری از قرآن و سنت باید به نصوص و احادیث اهلبیت مراجعه کرد و شائبه دوری از قرآن و سنت پیامبر(ص) برطرف میشود<ref>همان، ص317- 338</ref>. | ||
فصل یازدهم نوشته روحالله شاکری زواردهی «نقش شیعه در تبیین مهدویت و تأثیرگذاری آن بر مذاهب اسلامی» را بررسی میکند. این بخش شامل مباحثی درباره مفهومشناسی مهدویت، ادله امامت و ولایت در شیعه، و تأثیر کلام شیعه در عرفان است<ref>همان، ص339- 368</ref>. | فصل یازدهم نوشته [[روحالله شاکری زواردهی]] «نقش شیعه در تبیین مهدویت و تأثیرگذاری آن بر مذاهب اسلامی» را بررسی میکند. این بخش شامل مباحثی درباره مفهومشناسی مهدویت، ادله امامت و ولایت در شیعه، و تأثیر کلام شیعه در عرفان است<ref>همان، ص339- 368</ref>. | ||
فصل دوازدهم، محسن مهاجرنیا «نقش متکلمان شیعه در کلام سیاسی با محوریت ولایتفقیه» را شرح میدهد. این فصل بر ضرورت امامت و ولایتفقیه، تبیین نظریه ولایتفقیه، و پیوندهای آن با سایر شئون ولایت تاکید دارد<ref>همان، ص369- 408</ref>. | فصل دوازدهم، [[محسن مهاجرنیا]] «نقش متکلمان شیعه در کلام سیاسی با محوریت ولایتفقیه» را شرح میدهد. این فصل بر ضرورت امامت و ولایتفقیه، تبیین نظریه ولایتفقیه، و پیوندهای آن با سایر شئون ولایت تاکید دارد<ref>همان، ص369- 408</ref>. | ||
فصل سیزدهم با قلم محمد غفورینژاد به «نقش متکلمان شیعه در مسائل جدید کلامی با استناد به نظریه فطرت» میپردازد. این فصل نقش متکلمان شیعه معاصر همچون حکیم شاهآبادی، امام خمینی(ره)، علامه طباطبایی و مرتضی مطهری در مسائل کلامی مربوط به نظریه فطرت را تبیین میکند<ref>همان، ص409- 441</ref>. | فصل سیزدهم با قلم [[محمد غفورینژاد]] به «نقش متکلمان شیعه در مسائل جدید کلامی با استناد به نظریه فطرت» میپردازد. این فصل نقش متکلمان شیعه معاصر همچون حکیم شاهآبادی، [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی(ره)]]، [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبایی]] و [[مطهری، مرتضی|مرتضی مطهری]] در مسائل کلامی مربوط به نظریه فطرت را تبیین میکند<ref>همان، ص409- 441</ref>. | ||
فصل چهاردهم نیز علیاکبر رشاد به بررسی «نقش علامه | فصل چهاردهم نیز [[رشاد، علیاکبر|علیاکبر رشاد]] به بررسی «نقش [[مطهری، مرتضی|علامه مطهری]]، در تأسیس کلام جدید اسلامی» و بحث پیرامون ادوار و اطوار کلام شیعی و معنا و معیار در تجدد در کلام، میپردازد<ref>همان، ص443- 466</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||