بازاندیشی در آیین استنباط: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بازاندیشی در آیین استنباط: نگاهی به سیر تاریخی اصول فقه و رویکردهای نوین مصالح- مقاصدجویانه و هرمنوتیکی'''، نوشته [[سید احمد کاظمی موسوی]] (متولد ۹ شهریور ۱۳۱۸ رشت) حقوق‌دان، پژوهشگر دینی و استاد مطالعات اسلامی است. این کتاب به بررسی سیر تاریخی و تحولات اصول فقه پرداخته و رویکردهای نوین در اجتهاد، از جمله مقاصد شریعت و هرمنوتیک را برای بازنگری در شیوه استنباط احکام شرعی عرضه می‌کند.

کتاب شامل مقدمه دکتر سید مصطفی محقق داماد، پیشگفتار نویسنده، درآمد، ده فصل اصلی، سخن پایانی، منابع، واژه‌نامه فارسی-انگلیسی و نمایه است.

فصل دوم رویکرد متکلمان معتزلی و اشعری به اصول فقه را شرح می‌دهد. در این بخش، نقش علم کلام در شکل‌گیری و تکامل اصول فقه تحلیل شده و مباحث مطرح شده توسط متکلمانی چون ابو الحسین بصری و قاضی عبدالجبار موردبررسی قرار می‌گیرد<ref>همان، ص27- 37</ref>.

فصل سوم به کارکرد اصول فقه نزد حنفیان نخستین می‌پردازد. این فصل چگونگی استفاده عملی حنفیان اولیه از اصول فقه را نشان می‌دهد، با تمرکز بر روش‌هایی مانند قیاس و بررسی سهم فقهایی چون ابوحنیفه و جصاص رازی در این زمینه<ref>همان، ص39- 49</ref>.

فصل چهارم روند پذیرش و پیشرفت اصول فقه در مذهب شیعه را دنبال می‌کند. این بخش به سیر تاریخی ورود مباحث اصولی به حوزه شیعه و نقش علمای بزرگی مانند سید مرتضی، شیخ مفید، و شیخ طوسی در تدوین و توسعه آن می‌پردازد<ref>همان، ص41- 68</ref>.

فصل پنجم پیشرفت نظری اصول فقه و استفاده از موازین منطقی را تشریح می‌کند. این فصل چگونگی تأثیرپذیری اصول فقه از منطق و فلسفه را نشان داده و آرای متفکرانی چون ابن حزم، امام الحرمین جوینی، غزالی و فخرالدین رازی، آمدی و سبکی، در این باره مورد مداقه قرار می‌گیرد<ref>همان، ص69- 87</ref>.

فصل هفتم بازاندیشی اصول فقه در دوره معاصر را بررسی می‌کند. این فصل به بررسی دیدگاه‌های معاصر اهل‌سنت و علمای حنفی دوره متاخر، ابن نجیم زین‌الدین، ولی‌الله دهلوی، شوکانی، محمد ابوزهره، وهبه زحیلی در خصوص کارایی و به‌روزرسانی اصول فقه می‌پردازد <ref>همان، ص105- 117</ref>.

فصل هشتم دور جدید اصول‌گرایی شیعه و گسترش اصول عملی را موردبحث قرار می‌دهد. این بخش تحولات متأخر اصول فقه شیعه، به‌خصوص گرایش به اصول عملی و نقش علمایی چون وحید بهبهانی، شیخ مرتضی انصاری و آخوند خراسانی، محمدرضا مظفر، در این حرکت را توضیح می‌دهد<ref>همان، ص119- 141</ref>.

فصل نهم به رویکردهای نوین در آیین استنباط می‌پردازد. این فصل، رهیافت‌های فقهی معاصر و پیشنهادهای اصلاحی در روش استنباط را مطرح کرده و دیدگاه‌های متفکرانی مانند محمد اقبال، ابوزید و محمد کمالی را که بر مقاصد شریعت و واقعیات اجتماعی تأکید دارند، معرفی می‌کند<ref>همان، ص143- 173</ref>.

فصل دهم موضوع هرمنوتیک جدید و تبدل فهم‌ها در خوانش شریعت را بررسی می‌کند. این فصل، اهمیت هرمنوتیک در درک متون دینی و شریعت را توضیح داده و تلاش‌هایی که برای بازنگری در تفسیر متون مقدس بر اساس ملاحظات تاریخی، زبانی، و اجتماعی صورت‌گرفته را واکاوی می‌کند و به دیدگاه نصر حامد ابوزید، محمد ارکون، محمد مجتهد شبستری، عبدالکریم سروش و جاسر عوده اشاره می‌کند<ref> همان، ص175- 196</ref>.