تأویلات قرآن حکیم مشهور به تفسیر ابن عربی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تأویلات قرآن حکیم مشهور به تفسیر ابن عربی''' تألیف عبدالرزاق کاشانی (متوفای ۷۳۶ق)، عارف و مفسر شیعی، ترجمه جواد هاشمی علیا (متولد ۱۳۱۳ش)، مترجم؛ این کتاب ترجمۀ کتاب تأویلات القرآن الحکیم است که گرانقدرترین اثر کاشانی محسوب می‌شود و در میان تفاسیر باطنی اثری منحصربه‌فرد به شمار می‌رود. در این اثر، عبدالرزاق تفسیر قرآن را به شیوۀ تأویلی مبتنی بر کشف و شهود فراهم آورده که برگردان آن در دو مجلد سامان یافته است.

کتاب «تأویلات قرآن حکیم مشهور به تفسیر ابن عربی» اثر عبدالرزاق کاشانی، با ترجمه جواد هاشمی علیا، تفسیری عرفانی از قرآن کریم است که به شیوۀ تأویلی و مبتنی بر کشف و شهود نگاشته شده است. این اثر که گرانقدرترین اثر کاشانی محسوب می‌شود، در میان تفاسیر باطنی منحصربه‌فرد است. جلد اول شامل مقدمۀ مؤلف و تأویل سوره‌های آغازین قرآن از سورۀ فاتحه تا سورۀ کهف است و جلد دوم مشتمل بر سورۀ مریم تا انتهای قرآن می‌باشد.

عبدالرزاق کاشانی در مقدمۀ تفسیر، روش خود را اینگونه توضیح می‌دهد: «مدتی دراز بود که قرآن تلاوت می‌کردم و به اوراد می‌پرداختم؛ اما با دل‌تنگی و اجبار می‌خواندم تا اینکه با آن انس گرفتم، حلاوت قرآن را چشیدم، احساس کردم رفته‌رفته روحم شاداب و سینه‌ام گشوده‌تر می‌شود، معانی بر قلبم می‌ریخت، در هر آیه‌ای معنایی بر من کشف می‌شد که زبان از بیان آن عاجز است». وی تصریح می‌کند که در این اثر تنها به بیان اسرار حقایق بطون و انوار شوارق مطلعات پرداخته و از بازگویی ظواهر و حدود خودداری کرده است.

این تفسیر اگرچه به ابن عربی منسوب شده، اما در واقع تألیف عبدالرزاق کاشانی است. کاشانی که در عرفان نظری مروج مکتب ابن عربی بوده، در طریقت پیرو سهروردیه محسوب می‌شود. وی در این اثر، تعلیم کشفی محیی‌الدین ابن عربی را با تربیت ذوقی شیخ سهروردی تلفیق کرده و چاشنی حکمت نیز بر آن افزوده است. از ویژگی‌های بارز این کتاب، ارائۀ کلیدها و رهنمودهایی به سالک برای فهم معنای باطنی آیات قرآنی است.

تأویلات القرآن در زمانی به رشتۀ تحریر درآمد که اندیشۀ متصوفه با طرح نظریات ابن عربی و رواج آن توسط قونوی و شاگردانش به اوج خود رسیده بود. کاشانی با شیوۀ ساده، روان و به دور از طمطراق‌های ادبی، این اثر را به منبعی مهم و قابل فهم برای طالبان تبدیل کرده است. این تفسیر نه تنها در میان متشرعه، بلکه در میان تفاسیر متصوفه نیز نظیری ندارد و نشان‌دهندۀ استقلال فکری کاشانی در تلفیق آرای ابن عربی با تعالیم شیخ سهروردی و امام غزالی است.<ref>[https://literaturelib.com/books/1555 ر.ک.پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>