۱٬۸۰۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مقام اول: معنای | مقام اول: معنای تجسس؛ این مقام با تبیین معنای لغوی و عرفی تجسس آغاز میشود؛ تجسس به معنای جستجو و تفحص در امور پنهان است. در این بخش، تلاش شده است تا تفاوت بین «تجسس» (با جیم) و «تحسس» (با حاء) روشن شود. نتیجهای که از بحث لغوی گرفته میشود این است که تجسس به معنای تحقیق و تفحص در امور پوشیده است، چه این کار بهقصد خیر باشد و چه بهقصد شر<ref>همان، ص17- 20</ref>. | ||
مقام دوم: اقسام تجسس و | مقام دوم: اقسام تجسس و جاسوسی؛ در این بخش، تجسس به سه دسته، تجسس با هدف عقلایی و صحیح (مانند حفظ نظام اسلامی) و تجسس با هدف فاسد (مانند هتک حرمت دیگران) و تجسس فقط بهمنظور آگاهی از احوال اشخاص (فضولی) تقسیم میگردد. همچنین، جاسوسی نیز به دو نوع جاسوسی به نفع دشمنان اسلام و جاسوسی به نفع دولت اسلامی دستهبندی میشود؛ جاسوس میتواند از لحاظ دینی مسلمان یا کافر ذمی یا کافر حربی باشد<ref>همان، ص23- 24</ref>. | ||
مقام سوم: حکم | مقام سوم: حکم تجسس؛ این مقام که یکی از مفصلترین بخشهای کتاب است، حکم فقهی جاسوسی را در دو فصل بررسی میکند. فصل اول بهحکم تجسس به سود و مصلحت کفر اختصاص دارد و در آن بهحکم جاسوس مسلمان پرداخته میشود. دراینخصوص، باتوجهبه فتاوای علمای شیعه، در شرایطی که عمل جاسوس باعث فساد و گسترش کفر نشود، تعزیر (مجازات کمتر از حد شرعی) برای او در نظر گرفته میشود. اما اگر اقدام جاسوس منجر به مفسده بزرگ یا تقویت دشمنان گردد، حکم اعدام و مجازات شدید مطرح است. | ||
فصل دوم بهحکم تجسس به مصلحت اسلام و نظام اسلامی میپردازد و مشروعیت جاسوسی و جمعآوری اطلاعات برای حفظ مصالح مسلمین و نظام را ثابت میکند. همچنین، بحث مفصلی در مورد شکنجهکردن جاسوس و اعتبار اقرارهای او در این مقام مطرح شده است و روایات اهلبیت(ع) و عامه دراینخصوص بررسی میگردد؛ با این نتیجه که شکنجه برای آشکارکردن حقیقت حرام است، مگر در مواردی خاص که برای حفظ نظام یا دفع مفسده بزرگ ضروری باشد<ref>همان، ص27- 196</ref>. | فصل دوم بهحکم تجسس به مصلحت اسلام و نظام اسلامی میپردازد و مشروعیت جاسوسی و جمعآوری اطلاعات برای حفظ مصالح مسلمین و نظام را ثابت میکند. همچنین، بحث مفصلی در مورد شکنجهکردن جاسوس و اعتبار اقرارهای او در این مقام مطرح شده است و روایات اهلبیت(ع) و عامه دراینخصوص بررسی میگردد؛ با این نتیجه که شکنجه برای آشکارکردن حقیقت حرام است، مگر در مواردی خاص که برای حفظ نظام یا دفع مفسده بزرگ ضروری باشد<ref>همان، ص27- 196</ref>. | ||
مقام چهارم: درباره عریف و | مقام چهارم: درباره عریف و نقیب؛ این مقام به بررسی نقش تاریخی و فقهی عریف و نقیب میپردازد. این دو عنوان در روایات بهمثابه افرادی توصیف شدهاند که وظایف اطلاعاتی، نظارتی و امنیتی مهمی را در دولت اسلامی بر عهده داشتند. این بخش با هدف تقویت استدلال برای مشروعیت وجود نهادهای جمعآوری اطلاعات در نظام اسلامی (ضدجاسوسی) ارائه شده است<ref>همان، ص199- 211</ref>. | ||
مقام پنجم: حکم تحریم هنگام | مقام پنجم: حکم تحریم هنگام تجسس؛ که به بررسی ادله قرآنی حرمت تجسس اختصاص دارد. استدلال اصلی بر پایه آیاتی است که از ظن بد (بدگمانی) و تجسس نهی میکنند. این آیات عموماً ناظر به حرمت تجسس در امور شخصی و عیوب دیگران است که هتک آبروی مؤمنین را در پی دارد. همچنین، به آیاتی استناد شده است که از خیانت به خدا و رسول(ص) نهی میکنند، و این خیانت میتواند شامل افشای اسرار نظامی و سیاسی دولت اسلامی به دشمنان باشد<ref>همان، ص212- 216</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||