مجموعه مقالات نشانه‌شناسی شعر: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هـ' به 'ه')
خط ۳۸: خط ۳۸:
پژوهش‌هایی که در این اثر گرد هم آمده، در مجموع در دو بخش کلی سازماندهی شده است؛ بخش نخست نشانه‌شناسی و شعر نام دارد که از شش جستار مستقل تشکیل می‌شود. هدف این جستارها معطوف به یافتن پاسخی مطلوب برای چند پرسش کلان است:
پژوهش‌هایی که در این اثر گرد هم آمده، در مجموع در دو بخش کلی سازماندهی شده است؛ بخش نخست نشانه‌شناسی و شعر نام دارد که از شش جستار مستقل تشکیل می‌شود. هدف این جستارها معطوف به یافتن پاسخی مطلوب برای چند پرسش کلان است:


الف) ساختار شعر به لحاظ نشانه‌شناختی از چه نظام یا نظام‌هایی شکل می‌گیرد و نحوۀ تعامل و تقابل این نظام‌ها چگونه است؟ جستار نخست که آرای لوتمن را می‌کاود در اصل کوششی برای پاسخ به این پرسش است. ب) ردپای پنهان‌کاری‌هایی که شعر به طور خاص و اثر هنری به‌طور عام، در جهان متن به‌جای می‌گذارد چگونه ما را یاری می‌کند تا نقاب از متن برگیریم؟ و خویشکار نشانه‌شناسی در حصول به این هدف چیست؟ جستار سوم با بررسی آرای بارت و بررسی چارچوب نشانه‌شناختی ناسازه و هم‌سازه در پی دستیابی به چنین فهمی در باب شعر و افشای سازوکار ایدئولوژیک آن است. د) بسطِ کلام در شعر به‌طور عام براساس چه نوع تداعی‌هایی صورت می‌پذیرد و این بسط و گسترش با کدام الگوی نشانه‌شناختی بهتر تبیین می‌شود؟ در اینجا ضمن نقد الگوی پیرس در جستار چهارم، تلاش شده الگویی پیشنهاد شود که این موضوع را بهتر تبیین کند. هـ) شعر به‌مثابه امری گفتمانی منوط به تعامل دیالکتیکی گفته‌پرداز و گفته‌یاب است؛ تعاملی که از طریق مواجهه با گفته‌ای ایستا و مصلوب میسر می‌شود. براین اساس، پرسش این است که گفتمان شعری از کدام امکانات نشانه‌معناشناختی در راستای شکل‌گیری این تعامل بهره می‌برد و مؤلفه‌های گفتمانی حاضر در شعر چگونه زمینه‌ساز این تعامل می‌شوند؟ در جستار پنجم با بررسی زمینه‌های نظری انفصال و اتصال گفتمانی کوشیده شده است چند پیشنهاد بدیع به منظور تحلیل چگونگی شکل‌گیری گفتمان در شعر مطرح شود. و) شعر به‌مثابه یک ساختار متشکل از چه نوع سازه‌های بنیادی است؛ این سازه‌ها چگونه پیکره‌بندی می‌شوند و شکل‌نهایی شعر از چه قوالب و چارچوب‌های صوری و ساختاری‌ای برخوردار است؟ در جستار ششم، الگویی نسبتاً جدید به دست داده شده که پیکره‌بندی مؤلفه‌های شعر را از منظر نشانه‌شناسی می‌کاود و برمی‌رسد.
الف) ساختار شعر به لحاظ نشانه‌شناختی از چه نظام یا نظام‌هایی شکل می‌گیرد و نحوۀ تعامل و تقابل این نظام‌ها چگونه است؟ جستار نخست که آرای لوتمن را می‌کاود در اصل کوششی برای پاسخ به این پرسش است. ب) ردپای پنهان‌کاری‌هایی که شعر به طور خاص و اثر هنری به‌طور عام، در جهان متن به‌جای می‌گذارد چگونه ما را یاری می‌کند تا نقاب از متن برگیریم؟ و خویشکار نشانه‌شناسی در حصول به این هدف چیست؟ جستار سوم با بررسی آرای بارت و بررسی چارچوب نشانه‌شناختی ناسازه و هم‌سازه در پی دستیابی به چنین فهمی در باب شعر و افشای سازوکار ایدئولوژیک آن است. د) بسطِ کلام در شعر به‌طور عام براساس چه نوع تداعی‌هایی صورت می‌پذیرد و این بسط و گسترش با کدام الگوی نشانه‌شناختی بهتر تبیین می‌شود؟ در اینجا ضمن نقد الگوی پیرس در جستار چهارم، تلاش شده الگویی پیشنهاد شود که این موضوع را بهتر تبیین کند. ه) شعر به‌مثابه امری گفتمانی منوط به تعامل دیالکتیکی گفته‌پرداز و گفته‌یاب است؛ تعاملی که از طریق مواجهه با گفته‌ای ایستا و مصلوب میسر می‌شود. براین اساس، پرسش این است که گفتمان شعری از کدام امکانات نشانه‌معناشناختی در راستای شکل‌گیری این تعامل بهره می‌برد و مؤلفه‌های گفتمانی حاضر در شعر چگونه زمینه‌ساز این تعامل می‌شوند؟ در جستار پنجم با بررسی زمینه‌های نظری انفصال و اتصال گفتمانی کوشیده شده است چند پیشنهاد بدیع به منظور تحلیل چگونگی شکل‌گیری گفتمان در شعر مطرح شود. و) شعر به‌مثابه یک ساختار متشکل از چه نوع سازه‌های بنیادی است؛ این سازه‌ها چگونه پیکره‌بندی می‌شوند و شکل‌نهایی شعر از چه قوالب و چارچوب‌های صوری و ساختاری‌ای برخوردار است؟ در جستار ششم، الگویی نسبتاً جدید به دست داده شده که پیکره‌بندی مؤلفه‌های شعر را از منظر نشانه‌شناسی می‌کاود و برمی‌رسد.


بخش دوم نیز که نشانه‌شناسی شعر نام دارد از شش جستار تشکیل شده که همگی با چارچوب نقد عملی شعر به نگارش درآمده‌اند و محصول به‌کارگیری یا کاربست یکی از دیدگاه‌های نشانه‌شناسی یا استخدام نشانه‌شناختی یک الگوی زبان‌شناسی به‌منظور خوانش شعر هستند، اگر چه به‌هیچ وجه به نقد عملی محدود و منحصر نشده‌اند. در واقع، در این جستارها تلاش شده پس از معرفی یک الگوی نشانه‌شناختی یا زبان‌شناختی، از طریق تحلیل یک یا چند شعر، رویکردی انتقادی فراهم آید که بتوان با اتکا به آن، الگویی عام برای خوانش نشانه‌شناختی شعر به دست داد. این جستارها نیز با چند موضوع کلان سروکار دارند:
بخش دوم نیز که نشانه‌شناسی شعر نام دارد از شش جستار تشکیل شده که همگی با چارچوب نقد عملی شعر به نگارش درآمده‌اند و محصول به‌کارگیری یا کاربست یکی از دیدگاه‌های نشانه‌شناسی یا استخدام نشانه‌شناختی یک الگوی زبان‌شناسی به‌منظور خوانش شعر هستند، اگر چه به‌هیچ وجه به نقد عملی محدود و منحصر نشده‌اند. در واقع، در این جستارها تلاش شده پس از معرفی یک الگوی نشانه‌شناختی یا زبان‌شناختی، از طریق تحلیل یک یا چند شعر، رویکردی انتقادی فراهم آید که بتوان با اتکا به آن، الگویی عام برای خوانش نشانه‌شناختی شعر به دست داد. این جستارها نیز با چند موضوع کلان سروکار دارند: