۱۴۴٬۷۳۸
ویرایش
بهشتی، سید محمد: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'آيت الله' به 'آيتالله') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{کاربردهای دیگر| بهشتی (ابهامزدایی)}} | |||
{{جعبه اطلاعات زندگینامه | {{جعبه اطلاعات زندگینامه | ||
| عنوان = سید محمد بهشتی | | عنوان = سید محمد بهشتی | ||
| تصویر = NUR04605.jpg | | تصویر = NUR04605.jpg | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر= | | توضیح تصویر= | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی = روحانی برجسته و مؤثر در انقلاب اسلامی ایران، سیاستمدار، فقیه و رئیس دیوان عالی کشور | ||
| نام کامل = حسینی بهشتی، سید محمد | | نام کامل = حسینی بهشتی، سید محمد | ||
| نامهای دیگر = {{فهرست جعبه عمودی| آيتالله بهشتی| بهشتی، محمد حسين| حسينی، محمد| حسينی بهشتي، محمد| دکتر شهيد بهشتی}} | | نامهای دیگر = {{فهرست جعبه عمودی| آيتالله بهشتی| بهشتی، محمد حسين| حسينی، محمد| حسينی بهشتي، محمد| دکتر شهيد بهشتی}} | ||
| لقب = شهید مظلوم | | لقب = شهید مظلوم | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| تخلص | | تخلص = | ||
| نام پدر = [[سید فضلالله بهشتی]] | | نام پدر = [[سید فضلالله بهشتی]] | ||
| ولادت = 2 آبان ۱۳۰۷ش | | ولادت = 2 آبان ۱۳۰۷ش | ||
| محل تولد = اصفهان | | محل تولد = اصفهان | ||
| کشور تولد = ایران | | کشور تولد = ایران | ||
| رحلت = | | رحلت = | ||
| شهادت = 1360ش | | شهادت = 1360ش | ||
| مدفن = تهران بهشت زهرا | | مدفن = تهران بهشت زهرا | ||
| نام همسر = | | نام همسر = عزتالشریعه مدرس مطلق | ||
| فرزندان | | فرزندان = [[سید محمدرضا حسینی بهشتی]] {{سخ}} [[سید علیرضا حسینی بهشتی]] | ||
| خویشاوند سرشناس = | | خویشاوند سرشناس = | ||
| دین = | | دین = اسلام | ||
| مذهب = | | مذهب = شیعه | ||
| پیشه = | | پیشه = | ||
| درجه علمی = | | درجه علمی = دکتری فلسفه | ||
| دانشگاه = | | دانشگاه = دانشگاه تهران | ||
| علایق پژوهشی = | | علایق پژوهشی = | ||
| منصب = | | منصب = رئیس دیوان عالی کشور، دبیرکل حزب جمهوری اسلامی، نایبرئیس مجلس خبرگان قانون اساسی | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
| اساتید = {{فهرست | | اساتید = {{فهرست جعبه عمودی | [[بروجردی، سید حسین|حاج آقا حسین بروجردی]] | [[محقق داماد، سید محمد|سید محمد محقق داماد]] | [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] | [[حائری، مرتضی|حاج شیخ مرتضی حائری یزدی]] | [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه سید محمدحسین طباطبایی]]}} | ||
| شاگردان | | شاگردان = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| آثار = {{فهرست جعبه عمودی| [[ | | آثار = {{فهرست جعبه عمودی| [[بایدها و نبایدها]] | [[دکتر شريعتي: جستجوگري در مسير شدن]] | [[شناخت از ديدگاه قرآن]] | [[خدا از دیدگاه قرآن]] | [[نماز چیست؟]]}} | ||
| سبک نوشتاری = | | سبک نوشتاری = | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE04605AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE04605AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
'''سید محمد حسینی بهشتی''' (1307-1360ش)، روحانی برجسته و مؤثر در انقلاب اسلامی ایران، سیاستمدار، فقیه و رئیس دیوان عالی کشور. | '''سید محمد حسینی بهشتی''' (1307-1360ش)، روحانی برجسته و مؤثر در انقلاب اسلامی ایران، سیاستمدار، فقیه و رئیس دیوان عالی کشور. از شاگردان امام خمینی، علامه طباطبایی و آیتالله بروجردی بود. وی از معدود روحانیان تحصیلکرده دانشگاهی و آشنا به زبانهای انگلیسی و آلمانی بود. از بنیانگذاران مدرسه علمیه حقانی، حزب جمهوری اسلامی و از طراحان و تدوینکنندگان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به شمار میرود. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
سید محمد حسینی بهشتی در دوم آبان ۱۳۰۷ش، در محله لُنبان اصفهان متولد شد. پدرش، [[سید فضلالله بهشتی]]، از روحانیون شهر اصفهان و امام جماعت مسجد لومبان بود. مادرش معصومه بیگم خاتونآبادی فرزند آیتالله میرزا محمدصادق خاتونآبادی از علمای برجسته اصفهان بشمار میرفت که از شاگردان آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی بود. | |||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
دوره تحصیل ابتدایی و دو سال اول دبیرستان را در مدارس دولتی اصفهان طی کرد و در ۱۳۲۱ش، | دوره تحصیل ابتدایی و دو سال اول دبیرستان را در مدارس دولتی اصفهان طی کرد و در ۱۳۲۱ش، در مدرسه صدر اصفهان به تحصیل علوم دینی پرداخت و در آنجا ادبیات عرب، منطق، کلام و دروس سطح فقه و اصول را آموخت و همزمان شروع به آموختن زبان انگلیسی کرد. | ||
در ۱۳۲۵ش، برای ادامه تحصیل علوم دینی به قم رفت و یک سال بعد در درس خارج فقه و اصول استادان مبرّز حوزه علمیه شرکت کرد. بهشتی، همزمان با تحصیل علوم دینی در قم، تحصیلات دبیرستانی ناتمام خود را بهصورت داوطلب آزاد به پایان رساند و پس از اخذ دیپلم ادبی در ۱۳۲۷ش، دانشجوی دانشکده معقول و منقول (الهیات و معارف اسلامی کنونی) شد. در ۱۳۲۹ـ۱۳۳۰ش، در تهران سکونت گزید و برای امرار معاش به تدریس پرداخت. | در ۱۳۲۵ش، برای ادامه تحصیل علوم دینی به قم رفت و یک سال بعد در درس خارج فقه و اصول استادان مبرّز حوزه علمیه شرکت کرد. بهشتی، همزمان با تحصیل علوم دینی در قم، تحصیلات دبیرستانی ناتمام خود را بهصورت داوطلب آزاد به پایان رساند و پس از اخذ دیپلم ادبی در ۱۳۲۷ش، دانشجوی دانشکده معقول و منقول (الهیات و معارف اسلامی کنونی) شد. در ۱۳۲۹ـ۱۳۳۰ش، در تهران سکونت گزید و برای امرار معاش به تدریس پرداخت. | ||
پس از اخذ درجه لیسانس در ۱۳۳۰ش، به قم بازگشت و با تسلطی که به زبان انگلیسی پیدا کرده بود، در دبیرستان حکیم نظامی آن شهر دبیر زبان انگلیسی شد. | پس از اخذ درجه لیسانس در ۱۳۳۰ش، به قم بازگشت و با تسلطی که به زبان انگلیسی پیدا کرده بود، در دبیرستان حکیم نظامی آن شهر دبیر زبان انگلیسی شد. | ||
در ۱۳۳۱ش، ازدواج کرد و در کنار تدریس در دبیرستان، تحصیل در حوزه علمیه را ادامه داد. | در ۱۳۳۱ش، ازدواج کرد و در کنار تدریس در دبیرستان، تحصیل در حوزه علمیه را ادامه داد. | ||
از استادان وی در قم، [[بروجردی، سید حسین|حاج آقا حسین بروجردی]]، [[محقق داماد، سید محمد|سید محمد محقق داماد]] (متوفی ۱۳۴۷ش)، [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] (متوفی ۱۳۶۸ش) و [[حائری، مرتضی|حاج شیخ مرتضی حائری یزدی]] (متوفی ۱۳۶۴ش) بودند. وی در این سالها با حضور در درسهای فلسفی [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه سید محمدحسین طباطبایی]] (متوفی ۱۳۵۹ش) بیشتر به آموزش و درس و بحث فلسفه روی آورد و از اصحاب حلقه درسی بود که مقالات [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبایی]] در آن حلقه، در همان سالها، بهصورت کتاب معروف «[[اصول فلسفه و روش رئالیسم]]» انتشار یافت. | از استادان وی در قم، [[بروجردی، سید حسین|حاج آقا حسین بروجردی]]، [[محقق داماد، سید محمد|سید محمد محقق داماد]] (متوفی ۱۳۴۷ش)، [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] (متوفی ۱۳۶۸ش) و [[حائری، مرتضی|حاج شیخ مرتضی حائری یزدی]] (متوفی ۱۳۶۴ش) بودند. وی در این سالها با حضور در درسهای فلسفی [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه سید محمدحسین طباطبایی]] (متوفی ۱۳۵۹ش) بیشتر به آموزش و درس و بحث فلسفه روی آورد و از اصحاب حلقه درسی بود که مقالات [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبایی]] در آن حلقه، در همان سالها، بهصورت کتاب معروف «[[اصول فلسفه و روش رئالیسم]]» انتشار یافت. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۲: | ||
بهشتی از آغاز جوانی به فعالیتهای اجتماعی و برنامهریزیهای گسترده آموزشی و تبلیغی علاقه داشت؛ چنانکه در ۱۳۲۶ش، در یک جمع هجدهنفری که شهید مرتضی مطهری نیز از آن جمله بود، شیوه جدیدی از مسافرت تبلیغی و مطالعات مذهبی برنامهریزیشده را با اشراف [[بروجردی، سید حسین|آیتالله بروجردی]] و پایمردی [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] تجربه کرد. در ۱۳۳۱ش، تحت تأثیر مبارزات [[سید ابوالقاسم کاشانی]] و [[محمد مصدق]] در نهضت ملی شدن نفت، در اعتصابات منتهی به واقعه ۳۰ تیر و سقوط دولت قوامالسلطنه در اصفهان شرکت نمود و در جمع متحصنان در تلگرافخانه اصفهان سخنرانی کرد. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، بهشتی را که در مسائل اجتماعی ذهنی پویا و حساس داشت، متوجه ضعف نیروهای مذهبی کرد. نخستین اقدام او برای تربیت نیروهای مذهبیِ کارآمد، تأسیس دبیرستان دین و دانش در ۱۳۳۳ش، در قم بود که مدیریت آن را تا ۱۳۴۲ش، خود وی برعهده داشت. | بهشتی از آغاز جوانی به فعالیتهای اجتماعی و برنامهریزیهای گسترده آموزشی و تبلیغی علاقه داشت؛ چنانکه در ۱۳۲۶ش، در یک جمع هجدهنفری که شهید مرتضی مطهری نیز از آن جمله بود، شیوه جدیدی از مسافرت تبلیغی و مطالعات مذهبی برنامهریزیشده را با اشراف [[بروجردی، سید حسین|آیتالله بروجردی]] و پایمردی [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] تجربه کرد. در ۱۳۳۱ش، تحت تأثیر مبارزات [[سید ابوالقاسم کاشانی]] و [[محمد مصدق]] در نهضت ملی شدن نفت، در اعتصابات منتهی به واقعه ۳۰ تیر و سقوط دولت قوامالسلطنه در اصفهان شرکت نمود و در جمع متحصنان در تلگرافخانه اصفهان سخنرانی کرد. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، بهشتی را که در مسائل اجتماعی ذهنی پویا و حساس داشت، متوجه ضعف نیروهای مذهبی کرد. نخستین اقدام او برای تربیت نیروهای مذهبیِ کارآمد، تأسیس دبیرستان دین و دانش در ۱۳۳۳ش، در قم بود که مدیریت آن را تا ۱۳۴۲ش، خود وی برعهده داشت. | ||
شهید بهشتی در فعالیتهایی از قبیل انتشار مجله مکتب اسلام و سالنامه و فصلنامه مکتب تشیع حضوری مفید و مؤثر داشت و مقاله مفصلی تحت عنوان «حکومت در اسلام» در نشریه اخیر (۱۳۳۸-۱۳۳۹ش) منتشر ساخت و در جلسات سخنرانی موسوم به «گفتار ماه» نیز که در تهران برای جوانان و دانشجویان تشکیل میشد، همراه با روحانیونی چون [[مطهری، مرتضی|شهید مطهری]] و [[طالقانی، سید محمود|سید محمود طالقانی]] سخنرانی میکرد. | شهید بهشتی در فعالیتهایی از قبیل انتشار مجله مکتب اسلام و سالنامه و فصلنامه مکتب تشیع حضوری مفید و مؤثر داشت و مقاله مفصلی تحت عنوان «حکومت در اسلام» در نشریه اخیر (۱۳۳۸-۱۳۳۹ش) منتشر ساخت و در جلسات سخنرانی موسوم به «گفتار ماه» نیز که در تهران برای جوانان و دانشجویان تشکیل میشد، همراه با روحانیونی چون [[مطهری، مرتضی|شهید مطهری]] و [[طالقانی، سید محمود|سید محمود طالقانی]] سخنرانی میکرد. | ||
در همین سالها بهشتی، با طرح اندیشههای نو و افکار اصلاحی و انتقادی خود، درصدد ایجاد تحول و بهبود در حوزه علمیّه قم برآمد و علاوه بر تأسیس «کانون اسلامی دانشآموزان و فرهنگیان قم» که زیر نظر روحانی [[مفتح، محمد|شهید محمد مفتح]] اداره میشد، با همکاری روحانیونی دیگر توانست روش و برنامه درسی جدیدی برای طلاب علوم دینی طراحی کند و با تأسیس مدرسه منتظریه یا مدرسه حقانی آن را به اجرا درآورد. | در همین سالها بهشتی، با طرح اندیشههای نو و افکار اصلاحی و انتقادی خود، درصدد ایجاد تحول و بهبود در حوزه علمیّه قم برآمد و علاوه بر تأسیس «کانون اسلامی دانشآموزان و فرهنگیان قم» که زیر نظر روحانی [[مفتح، محمد|شهید محمد مفتح]] اداره میشد، با همکاری روحانیونی دیگر توانست روش و برنامه درسی جدیدی برای طلاب علوم دینی طراحی کند و با تأسیس مدرسه منتظریه یا مدرسه حقانی آن را به اجرا درآورد. | ||
پس از درگذشت [[بروجردی، سید حسین|آیتالله بروجردی]] (دهم فروردین ۱۳۴۰) و مرجعیت یافتن [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی(ره)]]، فصل جدیدی از تحولات و مبارزات سیاسی در حوزه علمیه قم و در محافل مذهبی آغاز شد. بهشتی نیز به این مبارزات پیوست. فعالیتهای وی در واقعه دوم فروردین ۱۳۴۲ و پانزدهم خرداد همان سال و دستگیری [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] بهتفصیل در اسناد سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) آمده است. هنگامیکه تشکلی از چند هیئت مذهبی به نام هیئتهای مؤتلفه اسلامی برای پشتیبانی از نهضت [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] به وجود آمد، بهشتی از روحانیونی بود که از سوی [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] برای نظارت بر کار این تشکل و کمک به آنها معین شده بودند. با گسترش فعالیتهای سیاسی و فکری بهشتی در قم، ساواک او را مجبور به ترک این شهر کرد و وزارت آموزشوپرورش وی را موقتاً منتظر خدمت نمود. با عزیمت به تهران، میدان گستردهتری برای فعالیت در اختیار بهشتی قرار گرفت، اما توقف وی در این شهر چندان طولانی نشد؛ در ۱۳۴۳ش، [[میلانی، سید محمدهادی|آیتالله سید محمدهادی میلانی]] که از مراجع تقلید و مقیم مشهد بود، از بهشتی خواست که در اجابت درخواست مسلمانان و ایرانیان مقیم هامبورگ، به آلمان عزیمت کند و اداره مرکز اسلامی هامبورگ را برعهده گیرد. | پس از درگذشت [[بروجردی، سید حسین|آیتالله بروجردی]] (دهم فروردین ۱۳۴۰) و مرجعیت یافتن [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی(ره)]]، فصل جدیدی از تحولات و مبارزات سیاسی در حوزه علمیه قم و در محافل مذهبی آغاز شد. بهشتی نیز به این مبارزات پیوست. فعالیتهای وی در واقعه دوم فروردین ۱۳۴۲ و پانزدهم خرداد همان سال و دستگیری [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] بهتفصیل در اسناد سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) آمده است. هنگامیکه تشکلی از چند هیئت مذهبی به نام هیئتهای مؤتلفه اسلامی برای پشتیبانی از نهضت [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] به وجود آمد، بهشتی از روحانیونی بود که از سوی [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] برای نظارت بر کار این تشکل و کمک به آنها معین شده بودند. با گسترش فعالیتهای سیاسی و فکری بهشتی در قم، ساواک او را مجبور به ترک این شهر کرد و وزارت آموزشوپرورش وی را موقتاً منتظر خدمت نمود. با عزیمت به تهران، میدان گستردهتری برای فعالیت در اختیار بهشتی قرار گرفت، اما توقف وی در این شهر چندان طولانی نشد؛ در ۱۳۴۳ش، [[میلانی، سید محمدهادی|آیتالله سید محمدهادی میلانی]] که از مراجع تقلید و مقیم مشهد بود، از بهشتی خواست که در اجابت درخواست مسلمانان و ایرانیان مقیم هامبورگ، به آلمان عزیمت کند و اداره مرکز اسلامی هامبورگ را برعهده گیرد. | ||
[[موسوی خوانساری، سید احمد|آیتالله سید احمد خوانساری]] نیز بر ضرورت این سفر تأکید داشت. با سفر بهشتی به اروپا، که به علت مخالفتهای ساواک خالی از دشواری نیز نبود، افق تازهای در برابر ذهن پویا و نوگرای بهشتی گشوده شد. اقامت وی در آلمان پنج سال طول کشید. در این مدت، وی علاوه بر تصدی امور دینی ایرانیان و سایر مسلمانان مقیم هامبورگ و آلمان و بعضی کشورهای دیگر اروپایی، توانست با کمک عدهای از دانشجویان متدین ایرانی، «اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان گروه فارسیزبان» را ایجاد کند و دانشجویان مبارزی را که به علت اعتقادات مذهبی با تشکیلاتی مانند کنفدراسیون دانشجویان ایرانی و سازمانهای مشابه آن رابطهای نداشتند، در این اتحادیه گرد آورد. بهشتی در معرفی اسلام به اروپاییان نیز قدمهای مؤثری برداشت و با تسلط یافتن بر زبان آلمانی در کنار زبان انگلیسی، با افکار متفکران و فیلسوفان غربی آشنا شد. در همین سالها به حج رفت (۱۳۴۵ش) و با [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] نیز در عراق ملاقات کرد (۱۳۴۸ش). گزارشهای ساواک نشان میدهد که این سازمان بهشدت مراقب و نگران فعالیتهای وی در این دوره بوده است. بهشتی در ۱۳۴۹ش، از آلمان به ایران آمد و ساواک مانع بازگشت وی به آلمان شد. در فاصله سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۶ش، بهشتی در تهران و قم به فعالیتهای علمی و آموزشی و اداره جلسات آموزشی و تبلیغی برای طلاب و جوانان دانشگاهی پرداخت و افکار خود را از این طریق در جامعه ترویج کرد. از جمله فعالیتهای مهم وی در این دوره، حضور مؤثر در بخش برنامهریزی درس تعلیمات دینی وزارت آموزش و پرورش و مشارکت با روحانیون دیگر مانند شهید دکتر [[محمدجواد باهنر]]، [[علی گلزاده غفوری]] و [[سید رضا برقعی]] در تألیف کتابهای درس دینی و قرآن مدارس سراسر کشور بود. این کتابها در آشنایی وسیع جوانان آن دوره با اسلام و ایجاد زمینههای اعتقادی برای انقلاب اسلامی در ذهن آنان مؤثر بود. در ۱۳۵۴ش، ساواک او را دستگیر و مدت کوتاهی زندانی کرد. با اوجگیری مبارزات ملت ایران به رهبری امام خمینی در ۱۳۵۶ش، فعالیتهای بهشتی رنگ سیاسی بیشتری گرفت و توان و تجربه وی در سازماندهی، مدیریت و جذب نیروهای متعهد به ظهور رسید. از جمله نخستین اقدامات وی همکاری در ایجاد تشکلی به نام «جامعه روحانیت مبارز» در پاییز ۱۳۵۷ش، بود که خود نیز در هسته مرکزی آن عضویت داشت. اندکی بعد «شورای انقلاب» به دستور [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] تشکیل شد و بهشتی در شمار نخستین کسانی بود که از سوی [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] به عضویت این شورا انتخاب شدند. در پاییز و زمستان ۱۳۵۷ش، بهشتی نقش بسیار مؤثری در هدایت و سازماندهی مبارزات اسلامی مردم ایران به رهبری [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] داشت و فعالیتها و روابط او با دیگران در این ایام بهشدت تحت مراقبت ساواک بود. وی در برگزاری راهپیمایی معروف تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷ش، در تهران و شهرستانها قویاً فعال بود. | [[موسوی خوانساری، سید احمد|آیتالله سید احمد خوانساری]] نیز بر ضرورت این سفر تأکید داشت. با سفر بهشتی به اروپا، که به علت مخالفتهای ساواک خالی از دشواری نیز نبود، افق تازهای در برابر ذهن پویا و نوگرای بهشتی گشوده شد. اقامت وی در آلمان پنج سال طول کشید. در این مدت، وی علاوه بر تصدی امور دینی ایرانیان و سایر مسلمانان مقیم هامبورگ و آلمان و بعضی کشورهای دیگر اروپایی، توانست با کمک عدهای از دانشجویان متدین ایرانی، «اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان گروه فارسیزبان» را ایجاد کند و دانشجویان مبارزی را که به علت اعتقادات مذهبی با تشکیلاتی مانند کنفدراسیون دانشجویان ایرانی و سازمانهای مشابه آن رابطهای نداشتند، در این اتحادیه گرد آورد. بهشتی در معرفی اسلام به اروپاییان نیز قدمهای مؤثری برداشت و با تسلط یافتن بر زبان آلمانی در کنار زبان انگلیسی، با افکار متفکران و فیلسوفان غربی آشنا شد. در همین سالها به حج رفت (۱۳۴۵ش) و با [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] نیز در عراق ملاقات کرد (۱۳۴۸ش). گزارشهای ساواک نشان میدهد که این سازمان بهشدت مراقب و نگران فعالیتهای وی در این دوره بوده است. بهشتی در ۱۳۴۹ش، از آلمان به ایران آمد و ساواک مانع بازگشت وی به آلمان شد. در فاصله سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۶ش، بهشتی در تهران و قم به فعالیتهای علمی و آموزشی و اداره جلسات آموزشی و تبلیغی برای طلاب و جوانان دانشگاهی پرداخت و افکار خود را از این طریق در جامعه ترویج کرد. از جمله فعالیتهای مهم وی در این دوره، حضور مؤثر در بخش برنامهریزی درس تعلیمات دینی وزارت آموزش و پرورش و مشارکت با روحانیون دیگر مانند شهید دکتر [[محمدجواد باهنر]]، [[علی گلزاده غفوری]] و [[سید رضا برقعی]] در تألیف کتابهای درس دینی و قرآن مدارس سراسر کشور بود. این کتابها در آشنایی وسیع جوانان آن دوره با اسلام و ایجاد زمینههای اعتقادی برای انقلاب اسلامی در ذهن آنان مؤثر بود. در ۱۳۵۴ش، ساواک او را دستگیر و مدت کوتاهی زندانی کرد. با اوجگیری مبارزات ملت ایران به رهبری امام خمینی در ۱۳۵۶ش، فعالیتهای بهشتی رنگ سیاسی بیشتری گرفت و توان و تجربه وی در سازماندهی، مدیریت و جذب نیروهای متعهد به ظهور رسید. از جمله نخستین اقدامات وی همکاری در ایجاد تشکلی به نام «جامعه روحانیت مبارز» در پاییز ۱۳۵۷ش، بود که خود نیز در هسته مرکزی آن عضویت داشت. اندکی بعد «شورای انقلاب» به دستور [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] تشکیل شد و بهشتی در شمار نخستین کسانی بود که از سوی [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] به عضویت این شورا انتخاب شدند. در پاییز و زمستان ۱۳۵۷ش، بهشتی نقش بسیار مؤثری در هدایت و سازماندهی مبارزات اسلامی مردم ایران به رهبری [[موسوی خمینی، سید روحالله|امام خمینی]] داشت و فعالیتها و روابط او با دیگران در این ایام بهشدت تحت مراقبت ساواک بود. وی در برگزاری راهپیمایی معروف تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷ش، در تهران و شهرستانها قویاً فعال بود. | ||