۱۴۴٬۹۵۹
ویرایش
←وابستهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
}} | }} | ||
'''فریدالدین محمد | '''فریدالدین محمد عَطّار نیشابوری''' (513 یا 537-627ق)، یکی از بزرگترین شعرا و عارفان نامآور ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری است. وی با آثاری همچون «[[منطق الطیر عطار|منطقالطیر]]»، «[[تذکرة الأولیاء|تذکرةالاولیاء]]» و «[[الهینامه]]»، تأثیر شگرفی بر ادبیات عرفانی فارسی گذاشت و سرمشق عرفای بزرگی مانند [[مولوی، جلالالدین محمد|مولوی]] قرار گرفت. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عطار نیشابوری در سال 513 یا 537 قمری در روستای | فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عطار نیشابوری در سال 513 یا 537 قمری در روستای کَدکَن یا شادیاخ از توابع نیشابور به دنیا آمد.<ref> ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص240</ref> پدرش ابوبکر ابراهیم، به شغل عطاری (داروفروشی) اشتغال داشت<ref> ر.ک: حسینی کازرونی، احمد، ص117</ref> و در این کار بسیار ماهر بود. دوران کودکی عطار با فاجعه طغیان غزها همراه شد که منجر به قتلعام، ویرانی و رنجهای بسیار در نیشابور گردید. این حوادث تلخ، تأثیر عمیقی بر روحیه حساس او گذاشت و بعدها در اشعارش نمود یافت. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
عطار از همان کودکی به مدارس علمیه نیشابور راه یافت و به تحصیل مقدمات علوم زمان خود پرداخت. او در علوم دینی از جمله تفسیر قرآن، حدیث و فقه تحصیل کرد و به تدریج به درسهای عمیقتری در زمینه حکمت، کلام، نجوم و فنون ادبی روی آورد. علاوه بر این، وی نزد پدرش حرفه عطاری و طبابت را فراگرفت و در این زمینهها نیز مهارت یافت. گفته شده که وی از محضر مشایخ بزرگی همچون مجدالدین بغدادی و نجمالدین کبری بهره برده است. | عطار از همان کودکی به مدارس علمیه نیشابور راه یافت و به تحصیل مقدمات علوم زمان خود پرداخت. او در علوم دینی از جمله تفسیر قرآن، حدیث و فقه تحصیل کرد و به تدریج به درسهای عمیقتری در زمینه حکمت، کلام، نجوم و فنون ادبی روی آورد. علاوه بر این، وی نزد پدرش حرفه عطاری و طبابت را فراگرفت و در این زمینهها نیز مهارت یافت. گفته شده که وی از محضر مشایخ بزرگی همچون [[مجدالدین بغدادی]] و [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجمالدین کبری]] بهره برده است.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/news/266777 ر.ک: عبدالجبار کاکایی: دیدگاه اجتماعی عطار، هنوز اثرگذار است، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1401/1/27]</ref> | ||
==فعالیتها== | ==فعالیتها== | ||
عطار در ابتدا به شغل پدرش، عطاری و طبابت، مشغول بود. اما بر اساس داستان مشهوری، دیدار با درویشی که در برابر چشمانش جان سپرد، موجب دگرگونی روحی او شد و وی را به سوی عرفان و تصوف سوق داد. پس از این واقعه، او دکان عطاری را رها کرد و به خدمت عارف معروف زمان، رکنالدین اکاف، رفت و به ریاضت و مجاهدت با نفس پرداخت. عطار سپس سفرهای گستردهای به مناطق مختلف از جمله مکه، هند، عراق، شام و مصر انجام داد و در این سفرها با بسیاری از مشایخ و عرفای زمان خود دیدار کرد. پس از بازگشت به نیشابور، به گوشهگیری پرداخت و تمام وقت خود را به سرودن اشعار و تألیف آثار منظوم و منثور عرفانی اختصاص داد. اشعار او که سرشار از مفاهیم بلند عرفانی است، به زبانی ساده و گیرا سروده شده و تأثیر عمیقی بر شاعران پس از او، به ویژه مولوی، گذاشته است. | عطار در ابتدا به شغل پدرش، عطاری و طبابت، مشغول بود. اما بر اساس داستان مشهوری، دیدار با درویشی که در برابر چشمانش جان سپرد، موجب دگرگونی روحی او شد و وی را به سوی عرفان و تصوف سوق داد. پس از این واقعه، او دکان عطاری را رها کرد و به خدمت عارف معروف زمان، رکنالدین اکاف، رفت و به ریاضت و مجاهدت با نفس پرداخت. عطار سپس سفرهای گستردهای به مناطق مختلف از جمله مکه، هند، عراق، شام و مصر انجام داد و در این سفرها با بسیاری از مشایخ و عرفای زمان خود دیدار کرد. پس از بازگشت به نیشابور، به گوشهگیری پرداخت و تمام وقت خود را به سرودن اشعار و تألیف آثار منظوم و منثور عرفانی اختصاص داد. اشعار او که سرشار از مفاهیم بلند عرفانی است، به زبانی ساده و گیرا سروده شده و تأثیر عمیقی بر شاعران پس از او، به ویژه [[مولوی، جلالالدین محمد|مولوی]]، گذاشته است. | ||
نمونههایی از اشعار ایشان: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|''ای دل اگر عاشقی در پی دلدار باش''|2=''بر در دل روز و شب منتظر یار باش''}} | |||
{{ب|''دلبر تو دایما بر در دل حاضر است''|2=''رو در دل بر گشای حاضر و بیدار باش''}} | |||
{{ب|''دیدۀ جان روی او تابنبیند عیان''|2=''در طلب روی او روی به دیوار باش''}} | |||
{{ب|''ناحیت دل گرفت لشکر غوغای نفس''|2='' پس تو اگر عاشقی عاشق هوشیار باش''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
--------------------------- | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|'' گر مرد رهی میان خون باید رفت''|2=''از پای فتاده سرنگون باید رفت''}} | |||
{{ب|''تو پای به راه در نه و هیچ مپرس ''|2=''هم راه بگویدت که چون باید رفت''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
فریدالدین عطار نیشابوری در سال 627 قمری (در قولی 632 یا 616ق)و در جریان حمله مغولان به نیشابور، به شهادت رسید. نقل شده است که سربازی مغول ضربهای شمشیر بر دوش او وارد کرد و وی در پی همین جراحت جان سپرد. شیخ بهاءالدین در کتاب معروف خود کشکول، این واقعه را چنین تعریف مىکند که وقتى لشکر تاتار به نیشابور رسید، اهالى نیشابور را قتل عام کردند و ضربت شمشیرى توسط یکى از مغولان بر دوش شیخ خورد که شیخ با همان ضربت از دنیا رفت و نقل کردهاند که چون خون از زخمش جارى شد، شیخ دانست که مرگش نزدیک است. | فریدالدین عطار نیشابوری در سال 627 قمری (در قولی 632 یا 616ق)و در جریان حمله مغولان به نیشابور، به شهادت رسید.<ref> ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص240</ref> نقل شده است که سربازی مغول ضربهای شمشیر بر دوش او وارد کرد و وی در پی همین جراحت جان سپرد. شیخ بهاءالدین در کتاب معروف خود کشکول، این واقعه را چنین تعریف مىکند که وقتى لشکر تاتار به نیشابور رسید، اهالى نیشابور را قتل عام کردند و ضربت شمشیرى توسط یکى از مغولان بر دوش شیخ خورد که شیخ با همان ضربت از دنیا رفت و نقل کردهاند که چون خون از زخمش جارى شد، شیخ دانست که مرگش نزدیک است. | ||
آرامگاه او در نزدیکی شهر نیشابور واقع شده و در طول تاریخ، به ویژه در دوره تیموریان به دستور امیر علیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا، مرمت و تعمیر شد. | آرامگاه او در نزدیکی شهر نیشابور واقع شده و در طول تاریخ، به ویژه در دوره تیموریان به دستور امیر علیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا، مرمت و تعمیر شد. | ||
==بزرگداشت== | ==بزرگداشت== | ||
روز 25 فروردین در تقویم ایران به عنوان روز ملی عطار نامگذاری شده است. هر ساله در این روز در نیشابور و آرامگاه وی مراسم بزرگداشتی همراه با برنامههای عطارشناسی شامل گلباران آرامگاه، ارائه پژوهشها، نمایشگاه کتاب و خوشنویسی و شب شعر برگزار میشود. | روز 25 فروردین در تقویم ایران به عنوان روز ملی عطار نامگذاری شده است. هر ساله در این روز در نیشابور و آرامگاه وی مراسم بزرگداشتی همراه با برنامههای عطارشناسی شامل گلباران آرامگاه، ارائه پژوهشها، نمایشگاه کتاب و خوشنویسی و شب شعر برگزار میشود.<ref> [https://www.tabnak.ir/fa/tags/12477/1/%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1-%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C ر.ک: در مورد عطار نیشابوری در ویکی تابناک بخوانید، سایت خبری تحلیلی تابناک]</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۸۹: | ||
===آثار منثور=== | ===آثار منثور=== | ||
تذکرةالاولیا (شرح حال و سرگذشت نود و هفت تن از اولیا و مشایخ تصوف) | تذکرةالاولیا (شرح حال و سرگذشت نود و هفت تن از اولیا و مشایخ تصوف)<ref> ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص241</ref> | ||
| خط ۸۲: | خط ۹۶: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
[https://www.cgie.org.ir/fa/news/266777 | #حسینی کازرونی، احمد، شرح حال شاعران بزرگ ادب فارسی همراه با ویژگیها و نمونه اشعار، تهران: ارمغان، 1378. | ||
#حقیقت، عبدالرفیع، شاعران بزرگ ایران از رودکی تا بهار، تهران: کومش، 1381 | |||
#[https://www.tabnak.ir/fa/tags/12477/1/%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1-%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C سایت خبری تحلیلی تابناک] | |||
#[https://www.cgie.org.ir/fa/news/266777 مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی] | |||
{{شعر و شاعری}} | {{شعر و شاعری}} | ||
| خط ۹۹: | خط ۱۱۶: | ||
[[تذكرة الأولياء (عطار نیشابوری)]] | [[تذكرة الأولياء (عطار نیشابوری)]] | ||
[[گزیده تذکرة الاولیاء]] | |||
[[دیوان عطار]] | [[دیوان عطار]] | ||
| خط ۱۹۷: | خط ۲۱۶: | ||
[[علاءالدوله سمنانی پیر عارفان]] | [[علاءالدوله سمنانی پیر عارفان]] | ||
[[داستانها و پیامهای شیخ عطار در اسرارنامه و مصیبتنامه]] | |||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:شاعران]] | [[رده:شاعران]] | ||
[[رده:بازنگری شده(آبان)]] | |||