ادله اثبات دعاوی کيفری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ادله اثبات دعاوی کیفری'''، تألیف [[گروه پژوهشی حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی]] است. این کتاب به موضوع شناخت و تبیین ادله و ابزارهای اثبات جرم در دعاوی کیفری، از جمله اقرار، شهادت، علم قاضی و قسامه می‌پردازد و شرایط و ضوابط شرعی و قانونی هریک را با جزئیات کامل شرح می‌دهد.

* شرایط استماع دعوی (سید احمد سجادی‌نژاد): این بخش، با توضیح مفهوم «شرط» و «دعوی» آغاز می‌شود و سپس به تفصیل شرایطی که برای شنیدن و رسیدگی به یک دعوی لازم است، می‌پردازد. این شرایط شامل اهلیت خواهان (مدعی) از جمله عاقل، بالغ و رشید بودن است. همچنین، به شرایط مربوط به خوانده (مدعی‌علیه) و خود موضوع دعوی (مدعی‌به) و شرایط استماع دعوی و... می‌پردازد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص19-62</ref>.

کلیات ادله اثبات دعوى در حقوق و فقه شیعه (صادق باقری): این بخش، به تعریف «دلیل» در لغت و اصطلاح می‌پردازد. سپس تحول تاریخی ادله اثبات دعوی را بررسی می‌کند؛ از جمله آزمون‌های الهی (مانند "آزمایش آتش" یا "آزمایش آب") که در گذشته برای اثبات جرم به‌کار می‌رفته‌اند و سپس کنار گذاشته شدند. در ادامه، سیستم‌های رایج اثبات دعوی (مانند سیستم ادله قانونی و سیستم وجدان قاضی) معرفی و مقایسه می‌شود و تفاوت‌های این سیستم‌ها در تعیین ارزش و اعتبار ادله تشریح می‌گردد. در نهایت، به اشتراکات و تمایزات ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی و کیفری و همچنین در فقه شیعه و حقوق موضوعه پرداخته می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص63-89</ref>.

اقرار (صادق باقری، سید حسین حسینی و مهدی علیزاده): این بخش، به یکی از مهم‌ترین ادله اثبات، یعنی «اقرار» می‌پردازد. در این قسمت، مفهوم لغوی و اصطلاحی اقرار توضیح داده شده و سپس به انواع اقرار (شفاهی و غیر شفاهی، درون دادگاه و خارج از دادگاه) و شرایط صحت آن (مانند بلوغ، عقل، اختیار) در فقه و قانون مدنی پرداخته می‌شود. همچنین، تعداد اقرار مورد نیاز در جرائم مختلف (مانند قتل) و حکم اقرار با شرط و اقرار پس از انکار مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد<ref>ر.ک: همان، ص91-128</ref>.

شهادت (غلام‌حیدر علامه): این بخش، با تعریف شهادت در ابعاد لغوی و اصطلاحی آغاز می‌شود. سپس به شرایط پذیرش شهادت، مانند بلوغ، عقل، ایمان، عدالت و عدم وجود تهمت می‌پردازد و هریک از این شرایط را با جزئیات توضیح می‌دهد. همچنین، این بخش به مباحثی چون شهادت کافر و مسلمان، تعداد شهود لازم برای انواع مختلف دعاوی (مانند زنا، قتل، سرقت، وصیت) و نحوه تحمل و ادای شهادت می‌پردازد. در ادامه، به مفهوم شهادت کذب و آثار آن اشاره شده و جایگاه گواهی مطلعان و نظریه کارشناسی در اثبات دعوی بررسی می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص129-216</ref>.

علم قاضی از دیدگاه فقیهان امامی (علی‌اصغر صائمی): این قسمت، به بررسی نقش و جایگاه علم قاضی به‌عنوان یکی از ادله اثبات دعوی می‌پردازد. دیدگاه‌های مختلف فقها در مورد اعتبار علم قاضی و شرایط و محدودیت‌های آن مورد بحث قرار می‌گیرد. همچنین، چگونگی کسب علم برای قاضی و راه‌های جمع‌آوری اطلاعات و ادله‌ای که منجر به یقین قاضی می‌شود، تبیین می‌گردد<ref>ر.ک: همان، ص217-274</ref>.

قسامه (یعقوب خاوری): این بخش، به یکی از ادله خاص در فقه اسلامی می‌پردازد که در برخی از دعاوی کیفری، به‌ویژه در موارد قتل و جراحات، کاربرد دارد. در این قسمت، تعریف، شرایط و انواع قسامه توضیح داده شده و نحوه اجرای آن و تعداد سوگندهای لازم (در موارد قتل عمد و غیر عمد و جراحات) تشریح می‌گردد<ref>ر.ک: همان، ص275-326</ref>.