پرش به محتوا

منهاج البيان في ما يستعمله الانسان (دو ترجمه فارسی کهن): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'سیدج' به 'سید ج'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سیدج' به 'سید ج')
 
خط ۵۳: خط ۵۳:
1. ترجمه از [[رضی طبیب]]. از این ترجمه طبق فهرست‌ها فقط یک نسخه در دنیا هست که به شمارۀ 4336 در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران نگهداری می‌شود. این نسخه در 127 برگ (254 صفحه) 20 و 21 سطری و از اول و آخر کامل است؛ ولی تاریخ کتابت آن «نهارالسبت سابع شهر رجب‌المرجب» و سال ترجمه یا کتابت مشخص نیست. آقای حسینعلی باستانی راد در ابتدای کتاب مرقوم فرموده‌اند: «مترجم دانشمند این کتاب رضی‌الدین طبیب است که به نام ابی‌القاسم محمودشاه بن ابامنصور اسفهسالار معاصر آل سلجوق از عربی به پارسی مترجم ساخته». این نسخه در سر هند نوشته است.
1. ترجمه از [[رضی طبیب]]. از این ترجمه طبق فهرست‌ها فقط یک نسخه در دنیا هست که به شمارۀ 4336 در کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران نگهداری می‌شود. این نسخه در 127 برگ (254 صفحه) 20 و 21 سطری و از اول و آخر کامل است؛ ولی تاریخ کتابت آن «نهارالسبت سابع شهر رجب‌المرجب» و سال ترجمه یا کتابت مشخص نیست. آقای حسینعلی باستانی راد در ابتدای کتاب مرقوم فرموده‌اند: «مترجم دانشمند این کتاب رضی‌الدین طبیب است که به نام ابی‌القاسم محمودشاه بن ابامنصور اسفهسالار معاصر آل سلجوق از عربی به پارسی مترجم ساخته». این نسخه در سر هند نوشته است.


2. ترجمه از ناشناس. از این ترجمه دو نسخه موجود است که عبارتند از: الف) نسخۀ خطی شمارۀ 3206 کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. این نسخه به خط نستعلیق در 235 برگ 15 سطری نوشته شده اما از آخر در ذکر مثلث ناقص است. مترجم آن را به دستور نصر (نصیر) الدولۀ والدین» ترجمه کرده است. آقای حسینعلی باستانی راد در اول نسخه مرقوم فرموده‌اند: «این نسخه منحصربه‌فرد است و نسخۀ دیگری از این ترجمه در هیچ‌یک از کتابخانه‌ها نیست و در هیچ فهرستی و منبعی هم نسخه‌ای از آن مذکور نگردیده».  ب) نسخۀ خطی شمارۀ 4434 کتابخانه و موزۀ ملی ملک. این نسخه یک مجموعه است که منهاج البیان چهارمین رسالۀ آن است. این نسخه از اول و آخر کامل است و از صفحۀ 223 تا 596 مجموعه است. هر صفحه نوزده سطر دارد. کتابت نسخه چنین است: «تمت‌الکتاب منهاج‌الادویۀ بخط‌ العبد الفقیر المحتاج الی رحمۀ‌الله میر اسدالله بن ... المدینی الحسینی الکاسانی بجهت صاحب اعزاکرم سلامت السادات والنجبائی آقا سیدجعفر مشهور به درویش دوازدهم شهر ذیقعده الحرام من شعور سنۀ 1239».
2. ترجمه از ناشناس. از این ترجمه دو نسخه موجود است که عبارتند از: الف) نسخۀ خطی شمارۀ 3206 کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران. این نسخه به خط نستعلیق در 235 برگ 15 سطری نوشته شده اما از آخر در ذکر مثلث ناقص است. مترجم آن را به دستور نصر (نصیر) الدولۀ والدین» ترجمه کرده است. آقای حسینعلی باستانی راد در اول نسخه مرقوم فرموده‌اند: «این نسخه منحصربه‌فرد است و نسخۀ دیگری از این ترجمه در هیچ‌یک از کتابخانه‌ها نیست و در هیچ فهرستی و منبعی هم نسخه‌ای از آن مذکور نگردیده».  ب) نسخۀ خطی شمارۀ 4434 کتابخانه و موزۀ ملی ملک. این نسخه یک مجموعه است که منهاج البیان چهارمین رسالۀ آن است. این نسخه از اول و آخر کامل است و از صفحۀ 223 تا 596 مجموعه است. هر صفحه نوزده سطر دارد. کتابت نسخه چنین است: «تمت‌الکتاب منهاج‌الادویۀ بخط‌ العبد الفقیر المحتاج الی رحمۀ‌الله میر اسدالله بن ... المدینی الحسینی الکاسانی بجهت صاحب اعزاکرم سلامت السادات والنجبائی آقا سید جعفر مشهور به درویش دوازدهم شهر ذیقعده الحرام من شعور سنۀ 1239».


هر دو ترجمه کهن هستند و علاوه بر جنبۀ پزشکی از شاهکارهای زبان فارسی می‌باشند. لغات زیبا و ارزشمند به کار رفته در این ترجمه‌ها که بعضی از آنها در فرهنگ‌های فارسی دیده نمی‌شود، منبعی غنی برای پژوهندگان واژه‌های فارسی است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3443 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
هر دو ترجمه کهن هستند و علاوه بر جنبۀ پزشکی از شاهکارهای زبان فارسی می‌باشند. لغات زیبا و ارزشمند به کار رفته در این ترجمه‌ها که بعضی از آنها در فرهنگ‌های فارسی دیده نمی‌شود، منبعی غنی برای پژوهندگان واژه‌های فارسی است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3443 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>