پرش به محتوا

الشرح الکبير علی الصحيفة السجادية: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۶: خط ۲۶:
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
'''الشرح الكبير علی الصحيفة السجادية'''، اثر سید نعمت‌الله جزائری (1050-1112ق)، شرحی است نسبتا جامع و مفصل بر «صحیفه سجادیه».
'''الشرح الكبير علی الصحيفة السجادية'''، اثر [[جزایری، سید نعمت‌الله|سید نعمت‌الله جزائری]] (1050-1112ق)، شرحی است نسبتا جامع و مفصل بر «صحیفه سجادیه».


مؤلف، سه شرح بر صحیفه نگاشته است:
مؤلف، سه شرح بر صحیفه نگاشته است:
خط ۳۴: خط ۳۴:


==روش شارح==
==روش شارح==
روش جزائری در شرح «دعاهای صحیفه سجادیه»، در سطح دریافت مبتنی بر متن‌ اصلی، شامل علوم زبان‌شناختی (واژه‌شناسی، صرف و نحو) و دانش‌های بلاغی و در سطح دریافت مبتنی بر فرای متن، شامل آیات قرآن کریم و روایات معصومان(ع) است.
روش [[جزایری، سید نعمت‌الله|جزائری]] در شرح «دعاهای صحیفه سجادیه»، در سطح دریافت مبتنی بر متن‌ اصلی، شامل علوم زبان‌شناختی (واژه‌شناسی، صرف و نحو) و دانش‌های بلاغی و در سطح دریافت مبتنی بر فرای متن، شامل آیات قرآن کریم و روایات معصومان(ع) است.


==مهمترین نکات پیرامون شرح==
==مهمترین نکات پیرامون شرح==
خط ۴۷: خط ۴۷:
# شرح‌ مفردات: جزائری گاه بدون بررسی ریشه و اشتقاق لغت، فقط‌ به‌ بیان معنای واژگان صحیفه سجادیه قناعت کرده و بر اساس آن به شرح ادعیه می‌پردازد.
# شرح‌ مفردات: جزائری گاه بدون بررسی ریشه و اشتقاق لغت، فقط‌ به‌ بیان معنای واژگان صحیفه سجادیه قناعت کرده و بر اساس آن به شرح ادعیه می‌پردازد.
# فروق اللغات: توجه به تفاوت واژگانی و برشمردن وجه تمایز میان کلمات با معنایی نزدیک به‌ هم، صورت دیگری‌ از‌ دریافت مبتنی بر متن دعا‌ در‌ سطح زبانی است. در هر زبانی از جمله زبان عربی اصل بر این است که هر لفظ برای افاده یک معنا قرار داده شده‌ باشد‌، اما گاه الفاظ گوناگون‌ با‌ تفاوت‌هایی نه‌چندان اساسی، معنای نسبتا واحدی را به مخاطب منتقل می‌کنند. جزائری در شرح حاضر، به این تفاوت‌ها توجه داشته است؛ به‌عنوان‌ مثال‌ وی برای شرح دعای اول، «الذي قصرت عن رؤيته أبصار الناظرين»، به تفاوت میان «بصر» و «نظر» اشاره کرده و می‌گوید که: «بصر» به‌ معنای‌ حس بینایی‌ [که در چشم وجود دارد] و نیروی ادراک‌کننده دل، یعنی علم است، اما نظر به معنای رؤیت‌ یا تفکر است.
# فروق اللغات: توجه به تفاوت واژگانی و برشمردن وجه تمایز میان کلمات با معنایی نزدیک به‌ هم، صورت دیگری‌ از‌ دریافت مبتنی بر متن دعا‌ در‌ سطح زبانی است. در هر زبانی از جمله زبان عربی اصل بر این است که هر لفظ برای افاده یک معنا قرار داده شده‌ باشد‌، اما گاه الفاظ گوناگون‌ با‌ تفاوت‌هایی نه‌چندان اساسی، معنای نسبتا واحدی را به مخاطب منتقل می‌کنند. جزائری در شرح حاضر، به این تفاوت‌ها توجه داشته است؛ به‌عنوان‌ مثال‌ وی برای شرح دعای اول، «الذي قصرت عن رؤيته أبصار الناظرين»، به تفاوت میان «بصر» و «نظر» اشاره کرده و می‌گوید که: «بصر» به‌ معنای‌ حس بینایی‌ [که در چشم وجود دارد] و نیروی ادراک‌کننده دل، یعنی علم است، اما نظر به معنای رؤیت‌ یا تفکر است.
# ضبط مفردات: جزائری برای فهم عمیق‌تر ادعیه صحیفه سجادیه به مشخص کردن حرکات واژگان‌ دعا اهتمام می‌ورزد. او‌ در‌ ضبط واژگان گاه بدون ترجیح یکی از ضبط‌ها بر دیگری، فقط نقل‌کننده شکل‌های گوناگون ضبط یک کلمه است؛ به‌طور نمونه، وی در مورد ضبط واژه «بهدیهم» در‌ دعای چهارم، «و يهتدون بهدیهم»، بدون ترجیح یکی از ضبط‌ها بر دیگری تنها به دو ضبط از این واژه اشاره کرده و می‌گوید: «بهدیهم » [به کسر‌ هاء]‌ به معنای «سیرت آنان» و «بهداهم » [به ضم هاء و فتح دال] به معنای هدایت آنان است.
# ضبط مفردات: [[جزایری، سید نعمت‌الله|جزائری]] برای فهم عمیق‌تر ادعیه صحیفه سجادیه به مشخص کردن حرکات واژگان‌ دعا اهتمام می‌ورزد. او‌ در‌ ضبط واژگان گاه بدون ترجیح یکی از ضبط‌ها بر دیگری، فقط نقل‌کننده شکل‌های گوناگون ضبط یک کلمه است؛ به‌طور نمونه، وی در مورد ضبط واژه «بهدیهم» در‌ دعای چهارم، «و يهتدون بهدیهم»، بدون ترجیح یکی از ضبط‌ها بر دیگری تنها به دو ضبط از این واژه اشاره کرده و می‌گوید: «بهدیهم » [به کسر‌ هاء]‌ به معنای «سیرت آنان» و «بهداهم » [به ضم هاء و فتح دال] به معنای هدایت آنان است.
# وجه تسمیه: شارح در شرح دعای بیست‌وپنجم، «إنك قريب مجيب سميع عليم عفو غفور رؤوف رحيم»، به دلیل نام‌‌گذاری‌ واژه‌ «غفور‌» در مورد خداوند اشاره کرده و می‌گوید: «مغفر» چیزی است که سر آدمی را می‌پوشاند و واژه «غفر» به‌ معنای‌ «پوشاندن‌» است؛ ازاین‌رو خداوند «غفور» نامیده شده که او گناهان را‌ می‌پوشاند‌ و پنهان‌ می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص253-257</ref>.
# وجه تسمیه: شارح در شرح دعای بیست‌وپنجم، «إنك قريب مجيب سميع عليم عفو غفور رؤوف رحيم»، به دلیل نام‌‌گذاری‌ واژه‌ «غفور‌» در مورد خداوند اشاره کرده و می‌گوید: «مغفر» چیزی است که سر آدمی را می‌پوشاند و واژه «غفر» به‌ معنای‌ «پوشاندن‌» است؛ ازاین‌رو خداوند «غفور» نامیده شده که او گناهان را‌ می‌پوشاند‌ و پنهان‌ می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص253-257</ref>.