۱۴۴٬۷۱۹
ویرایش
المنتهی في الکمال بروایات أبي محمد عبیدالله بن محمد بن جمیل الکرخي (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۹
، ۳۰ ژوئنبدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''المنتهی في الكمال'''، نوشته ابومنصور محمد بن سهل بن مرزُبان کرخی ( | '''المنتهی في الكمال'''، نوشته [[ابن مرزبان، محمد بن سهل|ابومنصور محمد بن سهل بن مرزُبان کرخی]] (متوفی 330ق) است. او گزیدههای برجستهای از نثر و شعر عرب و گاه عجم را در این جُنگ ادبی، در دوازده باب با موضوعهای گوناگون گرد آورده است. این نسخه فقط چهار کتاب از دوازده باب «المنتهی» را با عنوانهای «الشوق و الفراق»، «الحنين إلی الأوطان»، «الحمد و الذّم» و «الاعتذارات» به روایت شاگرد [[ابن مرزبان، محمد بن سهل|ابن مرزبان]] «[[ابومحمد عبیدالله بن محمد بن جمیل کرخی]]» در بر دارد. [[هدروسی، سالم مرعی|سالم مرعی هدروسی]]، پژوهش کتاب را انجام داده است. | ||
==ساختار کتاب== | ==ساختار کتاب== | ||
المنتهی في الكمال، کتابی است که با موضوع و روش نگارش خود، رویکرد نویسنده را در پرداختن به سلوک و اخلاق انسان با اسلوب جدلی نشان میدهد. این کتاب به کوشش | المنتهی في الكمال، کتابی است که با موضوع و روش نگارش خود، رویکرد نویسنده را در پرداختن به سلوک و اخلاق انسان با اسلوب جدلی نشان میدهد. این کتاب به کوشش «[[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگین]]» در مجموعه «[[تاريخ التراث العربي]]» چاپ شده است. دوازده باب المنتهی عنوانِ «کتاب» گرفته، که برخی از آنها در دسترس و برخی دیگر یافت نشده است. چیدمان بابها چنین است: | ||
# كتاب مدح الأدب (نیست)؛ | # كتاب مدح الأدب (نیست)؛ | ||
# كتاب الصفات [صفة البلاغة] (نیست)؛ | # كتاب الصفات [صفة البلاغة] (نیست)؛ | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==كتاب الشوق و الفراق== | ==كتاب الشوق و الفراق== | ||
[[الشوق و الفراق]]، چهارمینِ کتاب از مجموعه «المنتهی» است. این اثر، جداگانه با پژوهش | [[الشوق و الفراق]]، چهارمینِ کتاب از مجموعه «المنتهی» است. این اثر، جداگانه با پژوهش «[[جلیل عطیه]]» عرضه شده است. | ||
هدروسی (محقق)، بابهای 14، 15 و 16 این نسخه از شوق و فراق را برگرفتهشده از کتاب | |||
[[هدروسی، سالم مرعی|هدروسی]] (محقق)، بابهای 14، 15 و 16 این نسخه از شوق و فراق را برگرفتهشده از کتاب «[[التهاني و التعازي]]» (کتاب ششم المنتهی) میداند<ref>ر.ک: همان، ص3</ref>. | |||
==الحنين إلی الأوطان== | ==الحنين إلی الأوطان== | ||
پنجمین اثر از مجموعه المنتهی، [[الحنين إلی الأوطان]] است. این کتاب از آثار «حَنینیه» یا «شِکوائیهنویسی» در جهان اسلام است که در نسخهای دیگر با پژوهش «جلیل عطیه» عرضه شده است. | پنجمین اثر از مجموعه المنتهی، [[الحنين إلی الأوطان]] است. این کتاب از آثار «حَنینیه» یا «شِکوائیهنویسی» در جهان اسلام است که در نسخهای دیگر با پژوهش «جلیل عطیه» عرضه شده است. | ||
هدروسی (محقق) میگوید: رمضان شِشِن در مقدمهای که بر کتاب «الآمل و المأمول» نوشته، فهرست را حذف نموده است. او گمان برده است که فهرستهای المنتهی را نسخهنویسان به رونوشتهای خود افزودهاند، اما گمان برتر این است که فهرستها در نسخه اصلی بوده است و دو نسخه «ولیالدین» و «ایاصوفیا» از روی آن نوشته شدهاند<ref>ر.ک: همان، ص144</ref>. | |||
[[هدروسی، سالم مرعی|هدروسی]] (محقق) میگوید: رمضان شِشِن در مقدمهای که بر کتاب «الآمل و المأمول» نوشته، فهرست را حذف نموده است. او گمان برده است که فهرستهای المنتهی را نسخهنویسان به رونوشتهای خود افزودهاند، اما گمان برتر این است که فهرستها در نسخه اصلی بوده است و دو نسخه «ولیالدین» و «ایاصوفیا» از روی آن نوشته شدهاند<ref>ر.ک: همان، ص144</ref>. | |||
==كتاب الحمد و الذم== | ==كتاب الحمد و الذم== | ||
این کتاب، نهمین باب از مجموعه المنتهی است که ابن مرزبان در آن به شکرگزاری آدمی در همه وجوه زندگیاش، چه هنگامی که از داد و دهش برخوردار میگردد و چه هنگامی که با محنت و منعِ نعمت روبهرو میشود، پرداخته است. نوشته او درباره ذم (سرزنش)، شمار کمی از بابهای کتاب را در بر دارد. الحمد و الذّم در 36 باب سامان یافته است. | این کتاب، نهمین باب از مجموعه المنتهی است که [[ابن مرزبان، محمد بن سهل|ابن مرزبان]] در آن به شکرگزاری آدمی در همه وجوه زندگیاش، چه هنگامی که از داد و دهش برخوردار میگردد و چه هنگامی که با محنت و منعِ نعمت روبهرو میشود، پرداخته است. نوشته او درباره ذم (سرزنش)، شمار کمی از بابهای کتاب را در بر دارد. الحمد و الذّم در 36 باب سامان یافته است. | ||
==نمونه مباحث== | ==نمونه مباحث== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۸: | ||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
الاعتذارات در یک خطبه و 18 باب سامان یافته است، اما آنچه به دست ما رسیده، کاستیهای بسیاری دارد؛ هدروسی (محقق) در اینباره میگوید: شکاف متنیِ بزرگی در نسخه اصلی دیده میشود که نسخهنویس نیز بدان گوشزد نموده است. در این کتاب، از بابهای هجدهگانه و خطبه آن بهجز نخستین بابها (پنج باب) و بخشی از باب دوم [و هفدهم] چیزی باقی نمانده است. البته اشتباهاتی در مطالب بخش پایانی باب نخست و بابهای سوم و چهارم و نیز در بخشی از بابهای پنجم و هفدهم صورت گرفته است<ref>ر.ک: جهاز النقد، ص283</ref>. او در پاورقی پایان باب نخست با استناد به دو عبارت نامربوط «قَالَتِ امْرَأَةٌ مِنَ العَرَبِ» و «قَالَ الطَّائي» میگوید: در نسخه خطی اصلی، صفحههایی از بخش پایانی باب نخست و از اوایل باب دوم کَنده و گُم شده است. بدین سبب، دو متن نامربوط از این دو باب در پیِ هم آمده و پیوند معناییِ ناموجّهی را در متن ایجاد کرده است. هدروسی این دو فقره را از یکدیگر جدا نموده و بهترتیب، در دو باب نخست گنجانده است<ref>ر.ک: همان، ص291</ref>. | الاعتذارات در یک خطبه و 18 باب سامان یافته است، اما آنچه به دست ما رسیده، کاستیهای بسیاری دارد؛ [[هدروسی، سالم مرعی|هدروسی]] (محقق) در اینباره میگوید: شکاف متنیِ بزرگی در نسخه اصلی دیده میشود که نسخهنویس نیز بدان گوشزد نموده است. در این کتاب، از بابهای هجدهگانه و خطبه آن بهجز نخستین بابها (پنج باب) و بخشی از باب دوم [و هفدهم] چیزی باقی نمانده است. البته اشتباهاتی در مطالب بخش پایانی باب نخست و بابهای سوم و چهارم و نیز در بخشی از بابهای پنجم و هفدهم صورت گرفته است<ref>ر.ک: جهاز النقد، ص283</ref>. او در پاورقی پایان باب نخست با استناد به دو عبارت نامربوط «قَالَتِ امْرَأَةٌ مِنَ العَرَبِ» و «قَالَ الطَّائي» میگوید: در نسخه خطی اصلی، صفحههایی از بخش پایانی باب نخست و از اوایل باب دوم کَنده و گُم شده است. بدین سبب، دو متن نامربوط از این دو باب در پیِ هم آمده و پیوند معناییِ ناموجّهی را در متن ایجاد کرده است. هدروسی این دو فقره را از یکدیگر جدا نموده و بهترتیب، در دو باب نخست گنجانده است<ref>ر.ک: همان، ص291</ref>. | ||
نمایه عناوین کتاب بدینگونه است که از باب ششم تا هجدهم کتاب، (بهجز باب هفدهم) فقط عنوان آنها در کتاب درج شده است و متنی را در بر ندارد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص305-301</ref>. عنوان بابهایی که دارای متن است، عبارتند از: | نمایه عناوین کتاب بدینگونه است که از باب ششم تا هجدهم کتاب، (بهجز باب هفدهم) فقط عنوان آنها در کتاب درج شده است و متنی را در بر ندارد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص305-301</ref>. عنوان بابهایی که دارای متن است، عبارتند از: | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۸: | ||
# دستاویز آن مقامِ والا که بخیل است و نخواهد صِله دهد<ref>ر.ک: همان، ص282</ref>. | # دستاویز آن مقامِ والا که بخیل است و نخواهد صِله دهد<ref>ر.ک: همان، ص282</ref>. | ||
هدروسی (محقق) ذیل عنوان «جهاز النقد» بابهای «المنتهی في الكمال» را بررسی میکند. او منابع نثر و نظم کتاب را شناسایی کرده، با منابع دیگر مقایسه مینماید و به تطبیق نسخهها دست میزند. | [[هدروسی، سالم مرعی|هدروسی]] (محقق) ذیل عنوان «جهاز النقد» بابهای «المنتهی في الكمال» را بررسی میکند. او منابع نثر و نظم کتاب را شناسایی کرده، با منابع دیگر مقایسه مینماید و به تطبیق نسخهها دست میزند. | ||
کارهای دیگر او عبارت است از: شرح حال اشخاص؛ معنای واژهها و عبارتها؛ مقایسه میان دو نسخه «چستربی» و «اَیاصوفیا» بهویژه تطبیق بابها و شناساندن بابهای تکراری. | کارهای دیگر او عبارت است از: شرح حال اشخاص؛ معنای واژهها و عبارتها؛ مقایسه میان دو نسخه «چستربی» و «اَیاصوفیا» بهویژه تطبیق بابها و شناساندن بابهای تکراری. | ||