مجموعه مقالات نشانه‌شناسی شعر: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

==ساختار==

الف) اگر بپذیریم معنای شعر از سطح معمول کلام فراتر می‌رود و در سطحی هنری پدیدار می‌شود، چه اسباب و لوازمی در متن وچود دارد که چنین سیری را برای خواننده مهیا می‌کند؟ به‌نظر می‌رسد آفرینش هنری شعر و همچنین، بازآفرینی آن توسط خواننده از سازوکار ویژه‌ای برخوردار است که دلالتمندی شعر را تضمین می‌کند. در جستار هفتم برای فهم و تبیین چنین سازکاری، الگوی نشانه‌شناختی ریفاتر به طور موردی، برای بازخوانی شعر «درآستانه»ی احمد شاملو به آمده است. ب) آیا شعر علاوه بر برخورداری از شبکه‌های دلالتی در سطح خودآگاه، به شبکه‌های غیردلالتی دیگری نیز مجهز است؟ به نظر می‌رسد، شعر آکنده از عناصری دلالتی است که خارج از حیطۀ ساختارهای بهنجار دلالت و قرادادهای اجتماعی واقع شده‌اند. براین اساس، در جستار هشتم با استخدام الگوی معناکاوی کریستوا تلاش شده عمدتاً وجوه ناخودآگاه زبان و نه وجوه خودآگاه آن بررسی شود. در این راستا، شعری از رضا براهنی با این الگو قرائت شده است. هدف از این کار آن است که الگویی کلی برای خوانش شعر به ویژه در سطح ایمایی، و نه نمادین، ارائه شود. ج) آیا می‌توان نظام فکری و اندیشگانی شعر را بر حسب مجموعه‌ای از نشانه‌ها و نحوۀ شکل‌گیری انتظام درونی آنها شناسایی کرد؟ به زعم کتاب، اگر بتوانیم نشانه‌ها را از منظر تقابل‌های دوگانی، بار ارزشی آنها و شبکه‌های هم‌تراز معنایی‌شان تحلیل کنیم، درک بهتری در باب چارچوب نشانه‌شناختی شعر و دلالتمندی شعر خواهیم داشت. به همین منظور، در جستار نهم برای نشان دادن اهمیت تقابل‌های دوگانی در انتظام بخشیدن به نظام فکری و ایدئولوژیک شعر، به‌طور موردی شعر سنایی غزنوی را ازاین دیدگاه بررسی شده است. جستار دهم نیز در همین راستا شکل گرفته است؛ اما در اینجا هدف آن است که انتظام درونی نشانه‌ها را ذیل مجموعۀ جامع‌تری با عنوان مربع نشانه‌شناختی بررسی و تحلیل کنیم. به‌همین منظور، به طورموردی شعری از عطار، مولوی و حافظ را با استفاده از امکانات تحلیلی این الگو بررسی شده است تا الگویی عام برای خوانش شعر و فهم چگونگی سازمان‌دهی درونی مؤلفه‌های آن به دست دهد. د) آیا شعر به‌مثابه یک نامتن، الزاماً از ملاحضات مربوط به انسجام متنی پیروی نمی‌کند؟ چنانچه پاسخ این پرسش منفی است، انسجام متنی شعر چگونه حاصل می‌شود؟ به زعم این کتاب، شعر ـ به‌ویژه شعر غیرروایی ـ به رعایت تعهدات انسجام متنی، حداقل به شیوۀ معمول آن، ملزم نیست. در جستارهای یازدهم و دوازدهم، به ترتیب با بررسی انسجام غیرساختاری و ساختار تماتیم غزلی از حافظ تلاش شده با استخدام الگوی زبان‌شناسی نقش‌گرای هلیدی و حسن، ضمن یادآوری دیدگاه این دو در باب انسجام، تحلیلی از نحوۀ بررسی شعر به‌مثابه نامتن به دست دهد. در همین راستا در این کتاب سعی شده تا یکی دو پیشنهاد مختصر برای تقویت کارایی این نظریه مطرح شود. در مجموع هدف از این دو جستار پایانی، تأکید بر اهمیت استخدام الگوی زبان‌شناسی نقش‌گرا به منظور خوانش نشانه‌شناختی شعر و تبیین چگونگی حصول انسجام در آن است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3512 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>

==پانويس ==

<references />