پرش به محتوا

شرح چهل حدیث (اربعین حدیث): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'خواجه عبدالله انصارى' به 'خواجه عبدالله انصارى ')
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
خط ۵۴: خط ۵۴:




اين كتاب، مشتمل بر يك مقدمه، شرح چهل حديث (هركدام، در ضمن مقامات و فصولى) و دعا و ختام است. مؤلف در ابتداى حديث اول، طريق روايى خود را تا مرحوم [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] مفصلا بيان مى‌كند و در ساير ابواب با تعبير «بالسند المتصل»، به آن اشاره مى‌نمايد. وى در شرح هر حديث، به ترتيب زير عمل مى‌كند:
اين كتاب، مشتمل بر يك مقدمه، شرح چهل حديث (هركدام، در ضمن مقامات و فصولى) و دعا و ختام است. مؤلف در ابتداى حديث اول، طريق روايى خود را تا مرحوم [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] مفصلا بيان مى‌كند و در ساير ابواب با تعبير «بالسند المتصل»، به آن اشاره مى‌نمايد. وى در شرح هر حديث، به ترتيب زير عمل مى‌كند:


#ذكر متن حديث؛
#ذكر متن حديث؛
خط ۶۸: خط ۶۸:
#اين اثر، همچون ساير مؤلفات مؤلف، كتابى است كه از مطالب اخلاق علمى و عملى، قواعد فلسفى و حكمى، اصول عرفانى، ظرايف حديثى و روايى و لطايف تفسيرى و قرآنى، مشحون است. اين مطلب، از انتخاب عناوين چهل حديثى كه مؤلف برگزيده است، به‌خوبى استفاده مى‌گردد.
#اين اثر، همچون ساير مؤلفات مؤلف، كتابى است كه از مطالب اخلاق علمى و عملى، قواعد فلسفى و حكمى، اصول عرفانى، ظرايف حديثى و روايى و لطايف تفسيرى و قرآنى، مشحون است. اين مطلب، از انتخاب عناوين چهل حديثى كه مؤلف برگزيده است، به‌خوبى استفاده مى‌گردد.
#حديث اول، در باب جهاد با نفس است كه مهم‌ترين مسئله عرفان عملى است و ساير احاديث، بيانگر منازل سير و سلوك سالكان إلى اللّه است، مانند تفكر، توكل، خوف و رجا، صبر، توبه، ذكر، اخلاص، شكر و توحيد.
#حديث اول، در باب جهاد با نفس است كه مهم‌ترين مسئله عرفان عملى است و ساير احاديث، بيانگر منازل سير و سلوك سالكان إلى اللّه است، مانند تفكر، توكل، خوف و رجا، صبر، توبه، ذكر، اخلاص، شكر و توحيد.
#مؤلف در بيان مطالب اخلاق عملى، توجه ويژه‌اى به كتاب «[[منازل السائرين]] » [[انصاری، عبد الله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] داشته است؛ مثلا در باب توكل و معناى آن مى‌نويسد: «صاحب [[منازل السائرين]]   فرمايد: «التوكل كلة الأمر كلّه إلى مالكه و التعويل على وكالته»؛ يعنى...» <ref>همان، ص214</ref>؛ در باب تفويض مى‌فرمايد: «خواجه فرمايد: التفويض الطف إشارة و أوسع معنى من التوكل ثم قال: التوكل شعبة منه» <ref>همان، ص218</ref>؛ در باب صبر مى‌فرمايد: «عارف محقق مشهور در [[منازل السائرين]]   فرمايد: صبر نگاهدارى نفس است از شكايت بر جزع مستور» <ref>همان، ص260</ref> و در فصل فرق بين منزل تفكر و تذكر مى‌نگارد: «جناب خواجه عبداللّه فرمايد: التذكر فوق التفكر فإن التفكر طلب و التذكر وجود» <ref>همان، ص291</ref>.
#مؤلف در بيان مطالب اخلاق عملى، توجه ويژه‌اى به كتاب «[[منازل السائرين]] » [[انصاری، عبد الله بن محمد|خواجه عبدالله انصارى]] داشته است؛ مثلا در باب توكل و معناى آن مى‌نويسد: «صاحب [[منازل السائرين]] فرمايد: «التوكل كلة الأمر كلّه إلى مالكه و التعويل على وكالته»؛ يعنى...» <ref>همان، ص214</ref>؛ در باب تفويض مى‌فرمايد: «خواجه فرمايد: التفويض الطف إشارة و أوسع معنى من التوكل ثم قال: التوكل شعبة منه» <ref>همان، ص218</ref>؛ در باب صبر مى‌فرمايد: «عارف محقق مشهور در [[منازل السائرين]] فرمايد: صبر نگاهدارى نفس است از شكايت بر جزع مستور» <ref>همان، ص260</ref> و در فصل فرق بين منزل تفكر و تذكر مى‌نگارد: «جناب خواجه عبداللّه فرمايد: التذكر فوق التفكر فإن التفكر طلب و التذكر وجود» <ref>همان، ص291</ref>.
#مؤلف درباره ميزان در رياضت شرعى و غير شرعى مى‌نويسد: «شيخ استاد ما - دام ظلّه - مى‌فرمودند: ميزان در رياضت باطل و رياضت شرعى صحيح، قدم نفس و قدم حق است؛ اگر سالك، به قدم نفس، حركت كرد و رياضت او براى پيدايش قواى نفس و قدرت و سلطنت آن باشد، رياضت باطل و سلوك آن منجر به سوء عاقبت مى‌باشد و دعواهاى باطله، نوعا از همين اشخاص بروز مى‌كند؛ اگر سالك به قدم حق، سلوك كرد و خداجو شد، رياضت او حق و شرعى است و حق تعالى از او دستگيرى مى‌كند به نص آيه شريفه كه مى‌فرمايد: ''' «و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا» ''' <ref>عنكبوت:69</ref>؛ «يعنى كسانى كه مجاهده براى ما كردند، هر آينه ما آنها را به راه‌هاى خودمان هدايت مى‌كنيم»؛ پس كارش به سعادت منجر شده، خودى از او افتد و خودنمايى از او دور گردد» <ref>همان، ص45</ref>.
#مؤلف درباره ميزان در رياضت شرعى و غير شرعى مى‌نويسد: «شيخ استاد ما - دام ظلّه - مى‌فرمودند: ميزان در رياضت باطل و رياضت شرعى صحيح، قدم نفس و قدم حق است؛ اگر سالك، به قدم نفس، حركت كرد و رياضت او براى پيدايش قواى نفس و قدرت و سلطنت آن باشد، رياضت باطل و سلوك آن منجر به سوء عاقبت مى‌باشد و دعواهاى باطله، نوعا از همين اشخاص بروز مى‌كند؛ اگر سالك به قدم حق، سلوك كرد و خداجو شد، رياضت او حق و شرعى است و حق تعالى از او دستگيرى مى‌كند به نص آيه شريفه كه مى‌فرمايد: ''' «و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا» ''' <ref>عنكبوت:69</ref>؛ «يعنى كسانى كه مجاهده براى ما كردند، هر آينه ما آنها را به راه‌هاى خودمان هدايت مى‌كنيم»؛ پس كارش به سعادت منجر شده، خودى از او افتد و خودنمايى از او دور گردد» <ref>همان، ص45</ref>.
#مؤلف در تبيين شيوه مبارزه با ريا مى‌نويسد: «هر عملى را كه شبهه ريا و سالوسى در اوست ترك كن؛ گرچه عمل خيلى شريفى باشد؛ حتى اگر ديدى واجبات را در علنى كردن، خالص نمى‌توانى بكنى، در خفا بكن؛ بااينكه مستحب است اتيان به آنها در علنى، بلكه كمتر اتفاق مى‌افتد در اصل واجب ريا شود؛ بيشتر در خصوصيات و مستحبات و زوائد اتفاق مى‌افتد» <ref>همان، ص54</ref>.
#مؤلف در تبيين شيوه مبارزه با ريا مى‌نويسد: «هر عملى را كه شبهه ريا و سالوسى در اوست ترك كن؛ گرچه عمل خيلى شريفى باشد؛ حتى اگر ديدى واجبات را در علنى كردن، خالص نمى‌توانى بكنى، در خفا بكن؛ بااينكه مستحب است اتيان به آنها در علنى، بلكه كمتر اتفاق مى‌افتد در اصل واجب ريا شود؛ بيشتر در خصوصيات و مستحبات و زوائد اتفاق مى‌افتد» <ref>همان، ص54</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش