پرش به محتوا

شرح التصريف (ابوالقاسم ثمانینی): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۶: خط ۲۶:
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
'''شرح التصريف'''، از آثار ادیب و نحوی قرن پنجم هجری قمری، [[ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانینی]] (متوفای 443ق)، است که توضیحاتی را درباره مباحث کتاب [[التصريف الملوكي]] تألیف صرفی، نحوی و لغوی قرن چهارم هجری قمری، [[ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى]]، مشهور به [[ابن جنی]] (321-392ق)، بیان می‌کند. پژوهشگر معاصر، [[ابراهیم بن سلیمان بعیمی]]، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار [[ابوالقاسم ثمانینی]] و [[ابوالفتح بن جنی]] و به‌خصوص ویژگی‌ها و روش اثر حاضر را شناسانده است.
'''شرح التصريف'''، از آثار ادیب و نحوی قرن پنجم هجری قمری، [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ابوالقاسم عمر بن ثابت ثمانینی]] (متوفای 443ق)، است که توضیحاتی را درباره مباحث کتاب [[التصريف الملوكي]] تألیف صرفی، نحوی و لغوی قرن چهارم هجری قمری، [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى]]، مشهور به [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]] (321-392ق)، بیان می‌کند. پژوهشگر معاصر، [[ابراهیم بن سلیمان بعیمی]]، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ابوالقاسم ثمانینی]] و [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح بن جنی]] و به‌خصوص ویژگی‌ها و روش اثر حاضر را شناسانده است.


==هدف و روش==
==هدف و روش==
* شارح مقدمه روشی ندارد، ولی در پایان کتاب، آمده است: در این اثر مختصر، مطالبی درباره دانش تصریف آوردم که با آن می‌توان به سایر مباحث دست یافت و با همین نکته‌ها می‌شود بر آنچه نگفته‌ام، مسلّط شد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص555</ref>.
* شارح مقدمه روشی ندارد، ولی در پایان کتاب، آمده است: در این اثر مختصر، مطالبی درباره دانش تصریف آوردم که با آن می‌توان به سایر مباحث دست یافت و با همین نکته‌ها می‌شود بر آنچه نگفته‌ام، مسلّط شد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص555</ref>.
* مقدمه مفصل [[ابراهیم بن سلیمان بعیمی]] انصافا ستودنی و بسیار سودمند است. او شرح حاضر را از جنبه روش‌شناسی با دقت و تفصیل معرفی کرده و از جمله با شرح [[ابن یعیش]] مقایسه کرده و به‌عنوان مثال نوشته است: هرچند حجم هر دو شرح تقریبا یکسان است، ولی [[ابن یعیش]] مقدمه 17 سطری [[ابن جنی]] را در 100 صفحه شرح کرده، ولی [[ثمانینی]] فقط 14 صفحه را به توضیح آن اختصاص داده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص162-164</ref>.
* مقدمه مفصل [[بعیمی، ابراهیم بن سلیمان|ابراهیم بن سلیمان بعیمی]] انصافا ستودنی و بسیار سودمند است. او شرح حاضر را از جنبه روش‌شناسی با دقت و تفصیل معرفی کرده و از جمله با شرح [[ابن صائغ، یعیش بن علی|ابن یعیش]] مقایسه کرده و به‌عنوان مثال نوشته است: هرچند حجم هر دو شرح تقریبا یکسان است، ولی [[ابن صائغ، یعیش بن علی|ابن یعیش]] مقدمه 17 سطری [[ابن جنی]] را در 100 صفحه شرح کرده، ولی [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ثمانینی]] فقط 14 صفحه را به توضیح آن اختصاص داده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص162-164</ref>.


==ساختار و محتوا==
==ساختار و محتوا==
* [[ابوالقاسم ثمانینی]]، کتاب [[التصريف الملوكی]] را شرح می‌دهد و تبویب و ترتیب [[ابوالفتح بن جنی]] را مراعات می‌کند و استشهادهای او را می‌آورد، ولی هیچ اشاره‌ای به این مطلب نمی‌کند؛ به‌صورتی که خواننده عادی نمی‌تواند متن را از شرح جدا کند. روش مزجی [[ثمانینی]] برخلاف روش تفکیکی [[ابن یعیش]] است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>.
* [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ابوالقاسم ثمانینی]]، کتاب [[التصريف الملوكی]] را شرح می‌دهد و تبویب و ترتیب [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح بن جنی]] را مراعات می‌کند و استشهادهای او را می‌آورد، ولی هیچ اشاره‌ای به این مطلب نمی‌کند؛ به‌صورتی که خواننده عادی نمی‌تواند متن را از شرح جدا کند. روش مزجی [[ثمانيني، عمر بن ثابت|ثمانینی]] برخلاف روش تفکیکی [[ابن صائغ، یعیش بن علی|ابن یعیش]] است<ref>ر.ک: همان، ص163</ref>.
* برخی از مباحث مهمّ کتاب عبارت است از: تقسیم کلمه به اسم و فعل و حرف و تبیین وزن نداشتن حرف، حروف اصلی و زائد در وزن افعال و اسامی، حذف قیاسی و سماعی، اعلال با ساکن کردن حرف متحرک و قوانین مفید در تصریف.
* برخی از مباحث مهمّ کتاب عبارت است از: تقسیم کلمه به اسم و فعل و حرف و تبیین وزن نداشتن حرف، حروف اصلی و زائد در وزن افعال و اسامی، حذف قیاسی و سماعی، اعلال با ساکن کردن حرف متحرک و قوانین مفید در تصریف.