۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''سفینه طالبی یا کتاب احمد''' تألیف عبدالرحیم بن ابوطالب | '''سفینه طالبی یا کتاب احمد''' تألیف [[طالبوف، عبدالرحیم بن ابوطالب|عبدالرحیم بن ابوطالب تبریزی]]، به کوشش [[شاهآبادی، حمیدرضا|حمیدرضا شاهآبادی]]؛ احمد یا سفینۀ طالبی در دو جلد که نخستین بخش آن در سال 1307 ق منتشر شده و سیزده سال بعد طالبوف تکملهای بر آن نوشت به نام «مسائلالحیات»؛ به دلیل وجود شخصیت احمد و بهرهگیری از همان شیوۀ جلد اول و دوم، جلد سوم نیز «کتاب احمد» نامیده میشود. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
نویسنده ایدههای خود را دربارۀ نحوۀ اصلاح امور و پیشرفت ایران بیان میکند و گاه در عالم تخیل بسیاری از ایدههای خود را اجرا شده جلوه میدهد. مثلاً ایران را دارای تراموای برقی معرفی میکند یا مدارس ایدهآل خود برای تربیت کودکان را شکل گرفته تلقی میکند. اصل «سؤال» در «کتاب احمد» نقش مهمی دارد. نویسنده بهصراحت میگوید: «نخستین سبب ترقی معارف و حکمیات، آزادی افکار و افتتاح باب سؤالات است». به همین دلیل، مبنای کتاب بر سؤال و جواب قرار گرفته است. | نویسنده ایدههای خود را دربارۀ نحوۀ اصلاح امور و پیشرفت ایران بیان میکند و گاه در عالم تخیل بسیاری از ایدههای خود را اجرا شده جلوه میدهد. مثلاً ایران را دارای تراموای برقی معرفی میکند یا مدارس ایدهآل خود برای تربیت کودکان را شکل گرفته تلقی میکند. اصل «سؤال» در «کتاب احمد» نقش مهمی دارد. نویسنده بهصراحت میگوید: «نخستین سبب ترقی معارف و حکمیات، آزادی افکار و افتتاح باب سؤالات است». به همین دلیل، مبنای کتاب بر سؤال و جواب قرار گرفته است. | ||
میرزا عبدالرحیم تبریزی در سال 1250 ق در محلۀ سرخاب تبریز به دنیا آمد. او را بعدها «طالبوف» نامیدند؛ لقبی که بعد از مهاجرتش به قفقاز نصیب او شد و نیز اشارهای است به نام پدرش. طالبوف به زبان روسی یعنی «طالبزاده». پدرش استاد ابوطالب، تجار بود. پدربزرگش هم نجاری میکرد. به همین جهت، او خود را «نجار زاده» هم نامیده است. | [[طالبوف، عبدالرحیم بن ابوطالب|میرزا عبدالرحیم تبریزی]] در سال 1250 ق در محلۀ سرخاب تبریز به دنیا آمد. او را بعدها «طالبوف» نامیدند؛ لقبی که بعد از مهاجرتش به قفقاز نصیب او شد و نیز اشارهای است به نام پدرش. طالبوف به زبان روسی یعنی «طالبزاده». پدرش استاد ابوطالب، تجار بود. پدربزرگش هم نجاری میکرد. به همین جهت، او خود را «نجار زاده» هم نامیده است. | ||
شانزده یا هفدهساله بود که راهی قفقاز شد؛ شاید در پی کسب و کار و به دست آوردن پول؛ چون خانوادهای فقیر داشت و ادامۀ حرفۀ پدری را خوشایند نمیدانست. پنجاهوپنجساله بود که کار تألیف و ترجمه را شروع کرد؛ یعنی در سال 1305 ق، دوران ناصرالدین | شانزده یا هفدهساله بود که راهی قفقاز شد؛ شاید در پی کسب و کار و به دست آوردن پول؛ چون خانوادهای فقیر داشت و ادامۀ حرفۀ پدری را خوشایند نمیدانست. پنجاهوپنجساله بود که کار تألیف و ترجمه را شروع کرد؛ یعنی در سال 1305 ق، دوران [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]]، و هشت سال پیش از ترور او. موضوع بیشتر نوشتههای طالبوف نقد اوضاع آن زمان ایران و مطالبۀ ترقی و تحول است. او «کتاب احمد» را به سال 1307 ق منتشر کرد. این کتاب هم مجموعهای است از اطلاعات عمومی، هم شرحی است در مباحث تربیتی و هم نقدی است بر اوضاع ایران آن روزگار. گفتهاند [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] از انتشار این کتاب ناخشنود بود و بعد از خواندن «کتاب احمد» گفته بود: «ببین این کافر بیدین همۀ ایران را تمسخر کرده است». اما ولیعهد او، مظفرالدین شاه، چنین نظری نداشت. طالبوف را تحسین میکرد و او را وطنپرست میدانست. | ||
آثار و اندیشۀ طالبوف در ایران طرافداران زیادی پیدا کرد و از او چهرۀ شناختهشدهای ساخت؛ تا آنجا که در دورۀ اول مجلس شورای ملی به عنوان نمایندۀ تبریز برگزیده شد؛ اما گرفتاریهایش را بهانه کرد و از ورود به مجلس سر باز زد. طالبوف در زمرۀ نویسندگانی است که در دوران منتهی به مشروطیت و پس از آن سادهنویسی و زدودن تصنع و تکلف در نثر را پیش گرفتند. آثار به جا مانده از طالبوف عبارتند از: 1. احمد یا سفینۀ طالبی؛ 2. مسلکالمحسنین؛ 3. نخبۀ سپهری؛ 4. پندنامۀ مارکوس؛ 5. دو رسالۀ علمی به نامهای رسالۀ فیزیک و رسالۀ هیئت جدیده با هیئت فلاماریون؛ رسالۀ ایضاحات در خصوص آزادی؛ 7. سیاست طالبی. | آثار و اندیشۀ طالبوف در ایران طرافداران زیادی پیدا کرد و از او چهرۀ شناختهشدهای ساخت؛ تا آنجا که در دورۀ اول مجلس شورای ملی به عنوان نمایندۀ تبریز برگزیده شد؛ اما گرفتاریهایش را بهانه کرد و از ورود به مجلس سر باز زد. طالبوف در زمرۀ نویسندگانی است که در دوران منتهی به مشروطیت و پس از آن سادهنویسی و زدودن تصنع و تکلف در نثر را پیش گرفتند. آثار به جا مانده از طالبوف عبارتند از: 1. احمد یا سفینۀ طالبی؛ 2. مسلکالمحسنین؛ 3. نخبۀ سپهری؛ 4. پندنامۀ مارکوس؛ 5. دو رسالۀ علمی به نامهای رسالۀ فیزیک و رسالۀ هیئت جدیده با هیئت فلاماریون؛ رسالۀ ایضاحات در خصوص آزادی؛ 7. سیاست طالبی. | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
مطالعۀ دقیق «کتاب احمد» به ما این امکان را میدهد که دریابیم درک نویسنده از کودک روزگار خود چیست و با تصویر ذهنی او از کودک آرمانی آشنا شویم. طالبوف در کتابش نخست فرزندی تخیلی و به قول خود، «موهومی» به نام احمد خلق میکند. سپس خود را در جایگاه پدری خردمند، دلسوز و آگاه به روشهای تربیتی قرار میدهد و احمد را در جایگاه کودکی آرمانی؛ کودکی که در دیگر کتاب او، «مسائلالحیات»، به سن جوانی میرسد و توان تغییر جامعۀ خود را به دست میآورد. | مطالعۀ دقیق «کتاب احمد» به ما این امکان را میدهد که دریابیم درک نویسنده از کودک روزگار خود چیست و با تصویر ذهنی او از کودک آرمانی آشنا شویم. طالبوف در کتابش نخست فرزندی تخیلی و به قول خود، «موهومی» به نام احمد خلق میکند. سپس خود را در جایگاه پدری خردمند، دلسوز و آگاه به روشهای تربیتی قرار میدهد و احمد را در جایگاه کودکی آرمانی؛ کودکی که در دیگر کتاب او، «مسائلالحیات»، به سن جوانی میرسد و توان تغییر جامعۀ خود را به دست میآورد. | ||
طالبوف بر ضرورت واهمیت بازی کودکات تأکید میروزد؛ احتمالاً او تحت | طالبوف بر ضرورت واهمیت بازی کودکات تأکید میروزد؛ احتمالاً او تحت تأثیر نظریههای تربیتی روسو بوده است. روسو در شیوۀ تربیتی خود، که شاید بتوانیم آن را «شیوۀ تربیتی رمانتیک» یا «رمانتیسیم تربیتی» بنامیم، برای بازی کودکان اهمیت ویژهای قائل میشود. کودک آرمانی طالبوف در پی تربیت صحیح و آموزش مسائل عمئمی رفتهرفته چهرهای اندیشمند به خود میگیرد و سرانجام به جایی میرسد که طالب جامعۀ آرمانی میشود. | ||
از نگاه طالبوف، کودک واقعی معاصر او نهتنها به واسطۀ کودک بودنش دارای ضعف است، که ضعفهای قویمتی خود رانیز به ارث برده است. او اگر چه مردی وطنپرست است و وطنپرستیاش هم در روش زندگی او و هم در میان آثاراش بهخوبی هویداست، در بخشهای متعددی از نوشتۀ خود به ضعفهای مردم ایران در روابط و مناسباتشان اشاره میکند و برخی از ایراداتی را که در اخلاق کودکان میبیند به برانی بودنشان ربط میدهد. | از نگاه طالبوف، کودک واقعی معاصر او نهتنها به واسطۀ کودک بودنش دارای ضعف است، که ضعفهای قویمتی خود رانیز به ارث برده است. او اگر چه مردی وطنپرست است و وطنپرستیاش هم در روش زندگی او و هم در میان آثاراش بهخوبی هویداست، در بخشهای متعددی از نوشتۀ خود به ضعفهای مردم ایران در روابط و مناسباتشان اشاره میکند و برخی از ایراداتی را که در اخلاق کودکان میبیند به برانی بودنشان ربط میدهد. | ||