۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
دیوان علامه شهید سید اسماعیل بلخی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''دیوان علامه شهید سید اسماعیل بلخی''' تألیف سید اسماعیل | '''دیوان علامه شهید سید اسماعیل بلخی''' تألیف [[بلخی، سید اسماعیل|سید اسماعیل بلخی]]، با مقدمه، تصحیح و ویرایش از دکتر [[اصغرزاده، سیده شکوفه|سیده شکوفه اصغرزاده؛ شعر بلخی]] اخلاق است. شعر استقامت و عدالتخواهی است. سخن نغزی است که مشکلات و رنج و تعب مردمش را میکاود و راههای بیرونرفت از این مصایب را بیان میکند. بلخی فقط انتقاد نمیکند بلکه راه نشان میدهد. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
[[بلخی، سید اسماعیل|سید اسماعیل بلخی]] فرزند سیدمحمد در سال 1299هـ.ش در قریۀ سرپل بلخاب دیده به جهان گشود. به گفتۀ خودش: «یک و نیم سال بیشتر نداشت که مادرش از دنیا میرود. سیداسماعیل دوران طفولیت را تا سن 5 سالگی در کنار برادر بزرگش سیدابراهیم و خواهرش رقیه با حمایت پدر در قریۀ سرپل میگذراند». نبوغ فرزندان و نبود امکانات لازم برای شکوفایی بیشتر آنها، پدر را که فردی روحانی و آگاه به مسائل دینی و علمی بود برآن میدارد تا همراه فرزندان به شهر مزارشریف و سپس کابل مهاجرت کند. اما در آن زمان، این دو شهر نیز مکان مناسب برای رشد و نمو فرزندان نابغۀ سیدمحمد نبودند. بنابراین سیدمحمد همراه با فرزندان خود عازم شهر مشهد در ایران میشود و در آنجا سکنا میگزیند. هنگام ورود به مشهد، سیداسماعیل فرزند کوچک خانواده شش سال سن دارد. | |||
داغ درگذشت خواهر و برادر جوان هر چند برای | داغ درگذشت خواهر و برادر جوان هر چند برای سید اسماعیل که کودکی بیش نیست سنگین تمام میشود اما به وصیت برادر گوش میسپارد و با جدیت وافر شروع به فراگیری علوم مختلف میکند. او از محضر استادانی چون [[آیتالله میرزا محمد کفایی]]، شیخ [[محمدتقی ادیب نیشابوری]]، [[آیتالله علیاکبر نهاوندی]]، [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|علامه آقا بزرگ]]، [[صدر، سید صدرالدین|آیتالله سید صدرالدین صدر]] و [[آیتالله حاج شیخ هاشم قزوینی]] بهرهمند میشود. همۀ استادان بلخی او را فردی نابغه و دارای استعداد فوقالعاده میدانند. | ||
پیشرفت علمی | پیشرفت علمی سید اسماعیل از یکسو، جهانبینی وسیع و درک سیاسی او از سوی دیگر موجب میشود تا برای آشنایی با مردم سایر کشورها و تبلیغ امور اسلامی همراه با تعدادی از طلبهها در سال 1314هـ.ض به قفقاز برود. سیداسماعیل و دوستانش به محض ورود به قفقاز توسط پلیس دستگیر و مدت سهشبانهروز تا کمر در آب، زندانی و به ایران بازگشت داده میشوند. | ||
آثار علامه بلخی شامل سه بخش میشود: 1. کاستهای سخنرانی؛ 2. کتابهای دستنویس علامه بلخی؛ 3. اشعار علامه بلخی. | آثار علامه بلخی شامل سه بخش میشود: 1. کاستهای سخنرانی؛ 2. کتابهای دستنویس علامه بلخی؛ 3. اشعار علامه بلخی. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
شرایط خاص زندگی علامه بلخی، دوران طولانی زندان و پراکندگی اشعار شاعر و آشفتگی اوضاع اجتماعی کشور بعد از وفات او همگی باعث شده تا فقط به حدود پنج هزار بیت شعر او دسترسی داشته باشیم. | شرایط خاص زندگی علامه بلخی، دوران طولانی زندان و پراکندگی اشعار شاعر و آشفتگی اوضاع اجتماعی کشور بعد از وفات او همگی باعث شده تا فقط به حدود پنج هزار بیت شعر او دسترسی داشته باشیم. | ||
خانوادۀ علامه بلخی با حفظ تکه کاغذهای پراکنده و نامنظم اشعار علامه بلخی ما را با زندگی مردی آشنا میکنند که در سختترین شرایط ممکن با کلام منظوم، سخنان شیوا، پیامهای سرنوشتساز خود را به مردمش ارسال کرده است. شعر بلخی اخلاق است. شعر استقامت و عدالتخواهی است. سخن نغزی است که مشکلات و رنج و تعب مردمش را میکاود و راههای بیرونرفت از این مصایب را بیان میکند. بلخی فقط انتقاد نمیکند بلکه راه نشان میدهد. او پیر و جوان، مرد و زن را به تلاش بیشتر فرا میخواند. او استقامت و پایداری مردم را در وحدت و صلحطلبی آنها میداند و جنگ را فقط در مقابل نیروی متجاوز و غارتگر مجاز میشمارد. | خانوادۀ علامه بلخی با حفظ تکه کاغذهای پراکنده و نامنظم اشعار [[بلخی، سید اسماعیل|علامه بلخی]] ما را با زندگی مردی آشنا میکنند که در سختترین شرایط ممکن با کلام منظوم، سخنان شیوا، پیامهای سرنوشتساز خود را به مردمش ارسال کرده است. شعر بلخی اخلاق است. شعر استقامت و عدالتخواهی است. سخن نغزی است که مشکلات و رنج و تعب مردمش را میکاود و راههای بیرونرفت از این مصایب را بیان میکند. بلخی فقط انتقاد نمیکند بلکه راه نشان میدهد. او پیر و جوان، مرد و زن را به تلاش بیشتر فرا میخواند. او استقامت و پایداری مردم را در وحدت و صلحطلبی آنها میداند و جنگ را فقط در مقابل نیروی متجاوز و غارتگر مجاز میشمارد. | ||
بلخی مجامع بینالمللی را میستاید و امید دارد تا آنها در راه اهداف انسانی خود بدون تعصب و با صداقت کار کنند تا جوامع بشری رستگار شوند. برای بلخی دین، مذهب، زبان، قوم همه و همه قابل احترام است تا حدی که خطری برای بشریت نباشد. هدف بلخی رستگاری بشر است بشری که در عهد الست، خلیفۀاللهی را قبول کرده و باید بر عهد خود ثابتقدم باشد. | بلخی مجامع بینالمللی را میستاید و امید دارد تا آنها در راه اهداف انسانی خود بدون تعصب و با صداقت کار کنند تا جوامع بشری رستگار شوند. برای بلخی دین، مذهب، زبان، قوم همه و همه قابل احترام است تا حدی که خطری برای بشریت نباشد. هدف بلخی رستگاری بشر است بشری که در عهد الست، خلیفۀاللهی را قبول کرده و باید بر عهد خود ثابتقدم باشد. | ||
با وجود آنکه اغلب اشعار علامه بلخی در زندان سروده شده است، دیوان شعر | با وجود آنکه اغلب اشعار علامه بلخی در زندان سروده شده است، دیوان شعر بلخی حبسیه نیست، بلکه اندیشۀ مردی آزادیخواه است که تمام آرزویش آسایش هموطنان و رفع مشکلات آنهاست. سرمشق بلخی در کسب و حریت و آزادگی شهدای قیام خونین کربلا و در رأس آنها [[امام حسین علیهالسلام|حضرت اباعبدالله حسین]] است و شعرهای عاشورایی او همه درس آزادگی و شعور انسانی است. | ||
شعر بلخی از مضامین مختلفی تشکیل شده است عرفان و تصوف، فلسفه، سیاست، اجتماع، فرهنگ، اخلاق و ... همگی در اشعار شاعر مشاهده میشود که متأسفانه در این کتاب فقط اشارهای مختصر به ظواهر شعری علامه بلخی کرده است و به یکایک آنها نپرداخته است. | شعر بلخی از مضامین مختلفی تشکیل شده است عرفان و تصوف، فلسفه، سیاست، اجتماع، فرهنگ، اخلاق و ... همگی در اشعار شاعر مشاهده میشود که متأسفانه در این کتاب فقط اشارهای مختصر به ظواهر شعری علامه بلخی کرده است و به یکایک آنها نپرداخته است. | ||
علامه بلخی در قالبهای مختلف شعر کلاسیک اشعاری سروده است؛ از جمله غزل، قصیده، مخمس، مثنوی و دوبیتی. نکتۀ جالب آن است که مضامین شعری بلخی با قالبها تناسب ندارد، بلکه شاعر هنجارشکنی کرده است؛ او در قالب غزل به جای اشعار عاشقانه، موضوعات سیاسی و انتقادی را مطرح میکند و در قالب قصیده به جای مدح به مسائل عقیدتی و اجتماعی میپردازد. قالبهای شعری محتوای قراردادیشان را در شعر بلخی از دست میدهد و شاعر از تمام قالبها برای بیان اهداف انقلابی و اصلاحی خود استفاده میکند. | [[بلخی، سید اسماعیل|علامه بلخی]] در قالبهای مختلف شعر کلاسیک اشعاری سروده است؛ از جمله غزل، قصیده، مخمس، مثنوی و دوبیتی. نکتۀ جالب آن است که مضامین شعری بلخی با قالبها تناسب ندارد، بلکه شاعر هنجارشکنی کرده است؛ او در قالب غزل به جای اشعار عاشقانه، موضوعات سیاسی و انتقادی را مطرح میکند و در قالب قصیده به جای مدح به مسائل عقیدتی و اجتماعی میپردازد. قالبهای شعری محتوای قراردادیشان را در شعر بلخی از دست میدهد و شاعر از تمام قالبها برای بیان اهداف انقلابی و اصلاحی خود استفاده میکند. «[[بلخی، سید اسماعیل|سید اسماعیل بلخی]] در وزنهای گوناگون بحرهای رمل، مضارع، هزج، مجتث، خفیف، منسرح، رجز، مقتضب، سریع، متقارب و بیشتر از همه در وزنهای هزج و رمل شعر گفته است و در سرودههای خود از میان بیش از 120 وزنی که شاعران فارسی زبان در دسترس دارند چهل وزن آن را به کار گرفته است». | ||
در شعر بلخی انواع صنایع بدیع دیده میشود که جناس و تلمیح در صدر آنها قرار دارند. همچنین اشارات قرآنی، احادیث و روایات اسلامی در شعر بلخی به وفور دیده میشود. مثلهای فارسی و عربی، کنایات، تشبیهات و تضمین از دیگر مواردی هستند که در شعر علامه بلخی به کار رفتهاند. کلمات دخیل خارجی و واژگان امروزی نیز در شعر بلخی دیده میشوند شاعر به ضرورت از این کلمات استفاده کرده است مانند: پرنسیپ، پکت، اتم، تخنیک، دموکرات و دهها واژۀ دیگر. | در شعر بلخی انواع صنایع بدیع دیده میشود که جناس و تلمیح در صدر آنها قرار دارند. همچنین اشارات قرآنی، احادیث و روایات اسلامی در شعر بلخی به وفور دیده میشود. مثلهای فارسی و عربی، کنایات، تشبیهات و تضمین از دیگر مواردی هستند که در شعر علامه بلخی به کار رفتهاند. کلمات دخیل خارجی و واژگان امروزی نیز در شعر بلخی دیده میشوند شاعر به ضرورت از این کلمات استفاده کرده است مانند: پرنسیپ، پکت، اتم، تخنیک، دموکرات و دهها واژۀ دیگر. | ||