پرش به محتوا

الألفاظ الكتابية: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR135826J1.jpg | عنوان = الألفاظ الكتابية | عنوان‌های دیگر = | پدیدآورندگان | پدیدآوران = همدانی‌، عبدالرحمن‌ بن‌ عیسی‌ (نويسنده) یعقوب، امیل (محقق) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = 7الف8هـ 6190 PJ | موضوع =زبان عربی - مت...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
'''الألفاظ الكتابية'''، نوشته عبد الرحمن بن عیسی بن حماد همدانی (م 320 یا 327ق)، از پیشوایان لغت و نحو عرب‏، است. این اثر توسط امیل بدیع یعقوب، تحقیق شده است.
'''الألفاظ الكتابية'''، نوشته [[همدانی‌، عبدالرحمن‌ بن‌ عیسی‌|عبدالرحمن بن عیسی بن حماد همدانی]] (متوفای 320 یا 327ق)، از پیشوایان لغت و نحو عرب‏، است. این اثر توسط [[یعقوب، امیل|امیل بدیع یعقوب]]، تحقیق شده است.


نوشتار حاضر، کتابى است به زبان عربى درباره مشترکات معنایى الفاظ و عبارات.‏ در حقیقت، این کتاب که به «كتاب الكلام» نیز شهرت دارد، هرچند موجز است، از حیث محتوا بسیار غنى و پرفایده است<ref>ر.ک: سمیعی، احمد، ص300</ref>. ابن ندیم از این کتاب با نام «الألفاظ» یاد کرده است<ref>ر.ک: ابن ندیم، ص197</ref>. گفته شده که این کتاب پس از اظهار نظر صاحب بن عبّاد، به «الألفاظ الكتابية» معروف شده است<ref>ر.ک: ابوالحسنی، رحیم، ج‏3، ص202</ref>.
نوشتار حاضر، کتابى است به زبان عربى درباره مشترکات معنایى الفاظ و عبارات.‏ در حقیقت، این کتاب که به «كتاب الكلام» نیز شهرت دارد، هرچند موجز است، از حیث محتوا بسیار غنى و پرفایده است<ref>ر.ک: سمیعی، احمد، ص300</ref>. [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] از این کتاب با نام «الألفاظ» یاد کرده است<ref>ر.ک: ابن ندیم، ص197</ref>. گفته شده که این کتاب پس از اظهار نظر [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عبّاد]]، به «الألفاظ الكتابية» معروف شده است<ref>ر.ک: ابوالحسنی، رحیم، ج‏3، ص202</ref>.
 
مؤلف در مقدمه کوتاه خود، در بیان سبب تألیف این کتاب، بر این معنى تأکید دارد که نگارش دیوانى و سبک کاتب باید از تنوع الفاظ برخوردار باشد و تألیف او مى‏تواند، با ذکر مصادیق الفاظ مشترک المعانى، در این راه مفید افتد. وى کتابت را از والاترین و ارزشمندترین و ریشه‏‌دارترین صناعات و مایه شرف انسان مى‌‏شمارد؛ هرچند مردم از دانش لازم براى استفاده از این صناعت بهره‌‏مند نیستند و او اقدام به این تألیف کرده تا متنى متین در این باب در دسترس آنان بگذارد.


مؤلف در مقدمه کوتاه خود، در بیان سبب تألیف این کتاب، بر این معنى تأکید دارد که نگارش دیوانى و سبک کاتب باید از تنوع الفاظ برخوردار باشد و تألیف او مى‏تواند، با ذکر مصادیق الفاظ مشترک المعانى، در این راه مفید افتد. وى کتابت را از والاترین و ارزشمندترین و ریشه‏دارترین صناعات و مایه شرف انسان مى‏شمارد؛ هرچند مردم از دانش لازم براى استفاده از این صناعت بهره‏مند نیستند و او اقدام به این تألیف کرده تا متنى متین در این باب در دسترس آنان بگذارد.
مؤلف درباره روش خود در تدوین ابواب، شرح داده که از همه طبقات، انواع الفاظ نویسندگان و کاتبان رسائل و دیوان‌ها را فراهم آورده و در این راه به شیوه اهل خطابه توجه و از مذاهب ارباب تکلف پرهیز داشته است.
مؤلف درباره روش خود در تدوین ابواب، شرح داده که از همه طبقات، انواع الفاظ نویسندگان و کاتبان رسائل و دیوان‌ها را فراهم آورده و در این راه به شیوه اهل خطابه توجه و از مذاهب ارباب تکلف پرهیز داشته است.
کتاب، شامل سیصدوشصت‌وچهار باب است. نویسنده در هر باب الفاظ و عبارات مشترک المعنى مصطلح در آن باب را گرد آورده و به‌مناسبت، شواهدى شعرى از سخنوران فصیح و بلیغ عربی‌گو افزوده است<ref>ر.ک: سمیعی، احمد، ص300</ref>.
کتاب، شامل سیصدوشصت‌وچهار باب است. نویسنده در هر باب الفاظ و عبارات مشترک المعنى مصطلح در آن باب را گرد آورده و به‌مناسبت، شواهدى شعرى از سخنوران فصیح و بلیغ عربی‌گو افزوده است<ref>ر.ک: سمیعی، احمد، ص300</ref>.


این کتاب، به جهت محتوای ارزشمند، سبک و نظم و ترتیب آن مورد ستایش برخی از عالمان قرار گرفته است. همچنین به جهت اهمیتی که از آن برخوردار بوده، مورد توجه برخی از شارحان و مصححان عصر مؤلف و بعد از آن واقع شده است. حسین بن احمد، معروف به ابن خالویه (م 370ق)، آن را تصحیح کرده و مطالب و تعلیقاتی را بر آن افزوده؛ همچنان‌که ابن انباری (م 577ق) نیز به تصحیح آن اقدام نموده است. محمد بن احمد، معروف به عمیدی و مهدی خوافی از عالمان قرن پنجم هجری نیز به شرح آن پرداخته‌اند<ref>ر.ک: تقدیم، ص5-6</ref>.
این کتاب، به جهت محتوای ارزشمند، سبک و نظم و ترتیب آن مورد ستایش برخی از عالمان قرار گرفته است. همچنین به جهت اهمیتی که از آن برخوردار بوده، مورد توجه برخی از شارحان و مصححان عصر مؤلف و بعد از آن واقع شده است. [[ابن خالویه، حسین بن احمد|حسین بن احمد]]، معروف به [[ابن خالویه، حسین بن احمد|ابن خالویه]] (متوفای 370ق)، آن را تصحیح کرده و مطالب و تعلیقاتی را بر آن افزوده؛ همچنان‌که [[ابن انباری، عبدالرحمن بن محمد|ابن انباری]] (متوفای 577ق) نیز به تصحیح آن اقدام نموده است. محمد بن احمد، معروف به عمیدی و [[مهدی خوافی]] از عالمان قرن پنجم هجری نیز به شرح آن پرداخته‌اند<ref>ر.ک: تقدیم، ص5-6</ref>.


محقق، علاوه بر نوشتن مقدمه‌ای مختصر در توضیح اثر و تنظیم فهرست فنی از محتوای آن در پایان کتاب، به آدرس‌دهی آیات و استخراج و مستندسازی اشعار در پاورقی پرداخته است. وی همچنین توضیحاتی را پیرامون اعلام و شخصیت‌های ذکرشده و کلمات و عبارات دشوار داده است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>.
محقق، علاوه بر نوشتن مقدمه‌ای مختصر در توضیح اثر و تنظیم فهرست فنی از محتوای آن در پایان کتاب، به آدرس‌دهی آیات و استخراج و مستندسازی اشعار در پاورقی پرداخته است. وی همچنین توضیحاتی را پیرامون اعلام و شخصیت‌های ذکرشده و کلمات و عبارات دشوار داده است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>.