امر قدسی و حکمت دیونیزوسی؛ تحلیل و بررسی تطبیقی مولانا و نیچه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''امر قدسی و حکمت دیونیزوسی؛ تحلیل و بررسی تطبیقی مولانا و نیچه'''  تألیف مجید هوشنگی، این کتاب با رویکردی تطبیقی در ابتدا سعی در ارائۀ تعریف درست از نظام اندیشگانی این دو متفکر دارد و پس از استخراج یک سیستم مشترک، به تعریف مشترک هر دو از انسان، وجود و عدم، حرکت استعلایی و امر قدسی و ... می‌پردازد.

فردریش نیچه به عنوان یکی از مؤثرترین متفکران اگزیستانسیالیستی پس از فروپاشی نگرش‌های فلسفی کلاسیک، همواره به دنبال انسانی متعالی و ابرمرد، ملاحظات عمیق و هدفمندی را در حوزۀ انسان‌شناسی مطرح نموده است که در عرفان اسلامی نیز این ویژگی به عنوان نخستین رویکرد مطرح می‌شود؛ یعنی در این دو ساحت نگرش، رسیدن به ساحت انسان متعالی به عنوان مقصد غایی و نهایی طرح‌ریزی می‌شود. در مکتب عرفان اسلامی، مولانا یکی از شاخص‌های تئوریزه شده و چارچوب‌های بسامان را به عنوان انسان اگزیستانس ارائه می‌دهد که در عناصر اصلی و رویکردهای بنیادین، با انسان و شناخت انسانی نیچه تناسب و همسانی دارد. این مؤلفه‌های بنیادین در سه عرصه قابل طرح است:

از مهم‌ترین مولفه‌های نقد امروزین، نقد تطبیقی یا هم‌سنجی است که به گفتمان، تعامل، روابط، همسویی‌ها و حتی تضاد‌ در آثار ادبی درون و برون زبان‌ها و ملیت‌ها می‌پردازد و سعی در پیدا کردن مسیری سازوار و دانش‌محور میان آثار ادبی و هنری در طول تاریخ و عرض جهان دارد. استقبال از این شاخۀ نقد ادبی تا بدانجا پیش رفت که گرایشی مستقل در مقاطع مختلف تحصیلی تحت این عنوان تاسیس شد و کرسی‌های آموزشی، پژوهشی و نظریه‌پردازی در سطوح جهانی نیز بر این مدار ایستا و برقرار گردید. از این روست که فرهنگ و ادبیات ایران‌زمین، چندیست که در حوزۀ این نگرش، دستخوش تحلیل‌ها، بازخوانی‌ها و تفسیرها شده و به وضوح می‌توان دید که یک شکوفایی نو و بازخوانشی جدید، در گسترۀ ادبیات رخ داده و گویی فرهنگ ایرانی چند باره زایش پیدا کرده است؛ مشاهیر فرهنگی چون فردوسی، عطار، مولویف حافظ و سعدی و شاهکارهایی چون اوستا، رسائل ابن‌سینا و سهرودی، کلیله و دمنه و ... به یکباره بازکاویده شدند و در همخوانی تطبیقی از نو درخشیدند. اما می‌توان مولوی را ـ همچون فردوسی ـ در این میانه بیش از دیگر مفاخر فرهنگی مشاهده نمود؛ که این امر را می‌توان برخاسته از جامعیت هنری و نبوغ ادبی، اشراف به علوم، روایت‌ها و اندیشه‌هایی متفاوت و از همه بارزتر چند فرهنگی بودن مولوی دانست.

زبان عرفان مولوی به واسطۀ ارتباط با ابعاد معرفتی و اساطیری خاص و غیرمتعارف، از جامعۀ رمزگانی و تمثیلی ویژه‌ای بهره می‌گیرد که علاوه بر خاصیت ابهام‌زایی، به فرم هنری و ادبیت نزدیک می‌شود و او در مقام عارفی شاعر، این زبان رمزگانی و تمثیلی را در تبیین اندیشه‌هایش به گونه‌ای بکار می‌برد که مجموعه‌ای از طرح‌های هنری و روایات ادبی رمزی و نمادین خلق می‌گردد.

از سویی، فریدریش ویلهلم نیچه، فیلسوف، شاعر، آهنگساز بزرگ آلمانی بود، که از مشهورترین عقاید وی نقد فرهنگ، دین و فلسفۀ امروزی بر مبنای سؤالات بنیادینی دربارۀ بنیان ارزش‌ها و اخلاق بوده است. نوشته‌های وی سبک تازه‌ای در زبان آلمانی محسوب می‌شد؛ نوشته‌هایی تمثیلی و پر از ایجاز، آمیخته با افکاری نو و شالوده شکن که نیچه را در برابر مسائل سنتی و مبنایی غلط انسان معاصر به مبارزی پیروز بدل کرد. لذا روش او در بیان اندیشه و تفکر و بهره‌گیری خاصش از زبان رمزی و تمثیلی او را به شدن به عارفان شرق بویژه مولوی نزدیک می‌نماید.