کیش گنوسی؛ پیام خدای ناشناخته و صدر مسیحیت: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

==ساختار==

کتاب از سه بخش و سیزده فصل تشکیل شده است.

گنوسیه همیشه در حاشیۀ تاریخ صدر مسیحیت مطالعه می‌شده و آماج حملات پدران کلیسا بوده است؛ ولی در این سده اهمیت بیشتری پیدا کرده است و به جای اینکه صرفاً بخشی از حوزۀ مطالعات تاریخ کلیسا باشد، امروزه به موضوعی تبدیل شده است که متخصصان حوزه‌های مختلف را به خود جذب می‌کند. امروز نمی‌توان حوزۀ فکری مخصوصی را جایگاه حقیقی تحقیقات مبحث گنوسیه دانست؛ چون این مبحث بسیار گسترده شده و به مسائل بسیاری در زندگی انسان در دوران مدرن مربوط است.

نویسنده در این کتاب نه‌تنها به زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری این طریقت‌های گنوسی توجه می‌کند، بلکه قدم‌به‌قدم بر اساس خود آثار گنوسی نویافته می‌کوشد به تجزیه و تحلیل عناصر درونی و تبیین آیین‌های رازورزانۀ آنها بپردازد و نشان دهد گنوسیان چگونه راه پرپیچ‌وخم میان «حقیقت» تا «شناخت حقیقت» را پیموده‌اند و از چه نظامی پیروی کرده‌اند که بر خلاف اختلافات ظاهریشان ـ که بیشتر صوری بود تا کیفی ـ مبنای آن را نوعی خاص از رابطۀ انسان با خدا تشکیل می‌داد؛ چنان‌که به باور آنان، جهان پست مادی و نوع انسان نه به امر ذات احدیت، خداوند باری‌تعالی، بلکه با واسطۀ خدایی دون‌پایه ـ اغلب شرور و ملقب به «جهان‌آفرین، صانع (دمیورگوس، دمیورژ)» پدید آمده بود: اصلاً در شأن آن خدای بزرگ ناشناخته و دست‌نایافتنی نبود که دست به خلق ماده زند. از آنجا که همۀ مکاتب گنوسی ثنوی بودند، پس جهان مینوی از آن خدا و جهان مادی یا ساختۀ نیروی شر بود یا محصول موادی که از سرزمین پلیدی برآمده بودند.

بی‌تردید این رویکرد شناختی که میان فرقه‌های بسیار گوناگون گنوسیان با شدت و ضعف فراوان در نوسان بود، هیچ‌گاه نتوانست وارد تاریخ حیات ادیان ابراهیمی شود؛ چراکه مؤلفه‌های وجودشناسی ادیان ابراهیمی از پایه با دیدگاه‌های دینی ـ فلسفی کیشی منافات داشت که ریشۀ برخی عناصر بنیادین آن حتی از سرچشمۀ کافرکیشی ادیان بین‌النهرین و دین و فلسفۀ یونان باستان سیراب شده بود. با این حال، شناخت کیش گنوسی و تاریخ مکاتب آن از آن‌رو بی‌اندازه اهمیت دارد که به شناخت فلسفۀ تاریخ ادیانی می‌پردازد که در چند قرن نخست میلادی در تعامل با آن بوده‌اند، به آنان نزدیک شدند، از آنان دور شدند، گاهی با آنان جنگیدند و گاهی هم صلح برگزار کردند: یهودیت و مسیحیت بدون شک نمونۀ اعلای آن به شمار می‌روند.

<ref>[https://literaturelib.com/books/4014 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>