۱۴۴٬۹۸۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) (صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NURسفرنامه همسر عمادالملک به مکهJ1.jpg | عنوان =سفرنامه همسر عمادالملک به مکه | عنوانهای دیگر = |پدیدآورندگان | پدیدآوران = موسیوند، زهرا (به کوشش) پروانه، نادر (به کوشش) |زبان | زبان = | کد کنگره = | موضوع = |ناشر | ناشر...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''سفرنامه همسر عمادالملک به مکه''' به کوشش زهرا | '''سفرنامه همسر عمادالملک به مکه''' به کوشش [[موسیوند، زهرا|زهرا موسیوند]]، [[پروانه، نادر|نادر پروانه]]، این کتاب «روزنامهچه سفر خیریت اثر سرکار نوابه علیه عالیه حاجیه شاهزاده خانم» به مکه مکرمه است. این شاهزاده خانم قاجاری سفر خود را از چهارشنبه بیست و یکم شعبانالمعظم سال 1303ق شروع میکند و در یازدهم ذیحجه سال 1304ق به طبس برمیگردد. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
این کتاب «روزنامهچه سفر خیریت اثر سرکار نوابه علیه عالیه حاجیه شاهزاده خانم» به مکه مکرمه است. این شاهزاده خانم قاجاری سفر خود را از چهارشنبه بیست و یکم شعبانالمعظم سال 1303ق شروع میکند و در یازدهم ذیحجه سال 1304ق به طبس برمیگردد. آنچه که در وهلۀ اول مهم بود، عنوان کتاب است. این سفرنامه در فهرست نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با عنوان قراردادی «روزنامه سفر مکه» آمده است. از یکسو به نظر میرسید که این عنوان بسیار کلی است و از سویی دیگر نام نویسنده سفرنامه نیز مشخص نگردید. از اینرو با توجه به اطلاعاتی که میتوان به دست آورد. دو راه وجود داشت. نخست عنوان سفرنامه دختر مبارکمیرزا و دوم سفرنامه همسر عمادالملک. با توجه به دلایلی، شق دوم برگزیده شد. مبارک میرزا اگر چه پسر محمود میرزا قاجار و در واقع نوۀ فتحعلی شاه است؛ اما گویا در قم ساکن بود و به ویژه در دو دهۀ اواخر عمر خود به خدمات دولتی کمتر اشتغال داشت. از سویی دیگر عمادالملک برای مدتها حاکم تون و طبس بود و ناصرالدین شاه در ازدواجش با این شاهزاده خانم دخیل بود. همسر عمادالملک بیش از هجده سال از ورودش به طبس میگذشت که تصمیم به این سفر میگیرد و در واقع در مدت این هجده سال، هیچ ملاقاتی با پدرش نداشته است و از آنجایی که مادرش نیز با او در طبس و در خانه عمادالملک زندگی میکرده، پدرش زن دیگری نیز اختیار میکند. لذا طبیعی است با توجه به این توضیحات برگزیدن عنوان همسر عمادالملک مناسبتر و گویاتر از دختر مبارکمیرزا باشد. | این کتاب «روزنامهچه سفر خیریت اثر سرکار نوابه علیه عالیه حاجیه شاهزاده خانم» به مکه مکرمه است. این شاهزاده خانم قاجاری سفر خود را از چهارشنبه بیست و یکم شعبانالمعظم سال 1303ق شروع میکند و در یازدهم ذیحجه سال 1304ق به طبس برمیگردد. آنچه که در وهلۀ اول مهم بود، عنوان کتاب است. این سفرنامه در فهرست نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با عنوان قراردادی «روزنامه سفر مکه» آمده است. از یکسو به نظر میرسید که این عنوان بسیار کلی است و از سویی دیگر نام نویسنده سفرنامه نیز مشخص نگردید. از اینرو با توجه به اطلاعاتی که میتوان به دست آورد. دو راه وجود داشت. نخست عنوان سفرنامه دختر مبارکمیرزا و دوم سفرنامه همسر عمادالملک. با توجه به دلایلی، شق دوم برگزیده شد. مبارک میرزا اگر چه پسر محمود میرزا قاجار و در واقع نوۀ فتحعلی شاه است؛ اما گویا در قم ساکن بود و به ویژه در دو دهۀ اواخر عمر خود به خدمات دولتی کمتر اشتغال داشت. از سویی دیگر عمادالملک برای مدتها حاکم تون و طبس بود و [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه]] در ازدواجش با این شاهزاده خانم دخیل بود. همسر عمادالملک بیش از هجده سال از ورودش به طبس میگذشت که تصمیم به این سفر میگیرد و در واقع در مدت این هجده سال، هیچ ملاقاتی با پدرش نداشته است و از آنجایی که مادرش نیز با او در طبس و در خانه عمادالملک زندگی میکرده، پدرش زن دیگری نیز اختیار میکند. لذا طبیعی است با توجه به این توضیحات برگزیدن عنوان همسر عمادالملک مناسبتر و گویاتر از دختر مبارکمیرزا باشد. | ||
این سفرنامه دارای حاشیههای تحقیقی بسیار سودمندی است که شاید نتوان به آسانی به همه آن در جای دیگری دست یافت. این حاشیهها که سیزده سال بعد از سفر، توسط ابوالقاسم عمادالممالک فرزند عمادالملک، نوشته شده است، انبوهی از اطلاعات جغرافیایی و تاریخی در مورد افراد و منازل بین راه ارائه میدهد که نشان از فرهیختگی و دانش اوست. | این سفرنامه دارای حاشیههای تحقیقی بسیار سودمندی است که شاید نتوان به آسانی به همه آن در جای دیگری دست یافت. این حاشیهها که سیزده سال بعد از سفر، توسط ابوالقاسم عمادالممالک فرزند عمادالملک، نوشته شده است، انبوهی از اطلاعات جغرافیایی و تاریخی در مورد افراد و منازل بین راه ارائه میدهد که نشان از فرهیختگی و دانش اوست. | ||
برای پی بردن به اهمیت این سفرنامه و نویسنده آن، باید به بافت و بستر اجتماعی زمان این سفر نگاهی کوتاه انداخت. این سفرنامه متعلق به دهۀ پایانی حکومت ناصرالدین شاه قاجار است و نویسنده آن پرورشیافته اواخر دوره محمدشاه اوایل دوره ناصری است. اگر چه آشنایی جدی ما با مظاهر تمدنی جدید در این دوره بود؛ اما جامعه با چالشهای جدی در حوزه روابط اجتماعی و فرهنگی مواجه بود. زنان هنوز حق خواندن و نوشتن را نداشتند و حتی در دوره مشروطه که آزادیهای فراوانی به نسبت عصر ناصری وجود داشت، به مکتب رفتن زنان همچنان مخالفان سرسختی داشت. علاوه بر نگاه سنگین اجتماعی، خانوادهها نیز با این مسائل ناآشنا بودند و از این کار جلوگیری میکردند. | برای پی بردن به اهمیت این سفرنامه و نویسنده آن، باید به بافت و بستر اجتماعی زمان این سفر نگاهی کوتاه انداخت. این سفرنامه متعلق به دهۀ پایانی حکومت [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین شاه قاجار]] است و نویسنده آن پرورشیافته اواخر دوره محمدشاه اوایل دوره ناصری است. اگر چه آشنایی جدی ما با مظاهر تمدنی جدید در این دوره بود؛ اما جامعه با چالشهای جدی در حوزه روابط اجتماعی و فرهنگی مواجه بود. زنان هنوز حق خواندن و نوشتن را نداشتند و حتی در دوره مشروطه که آزادیهای فراوانی به نسبت عصر ناصری وجود داشت، به مکتب رفتن زنان همچنان مخالفان سرسختی داشت. علاوه بر نگاه سنگین اجتماعی، خانوادهها نیز با این مسائل ناآشنا بودند و از این کار جلوگیری میکردند. | ||
همسر عمادالملک اگر چه از خطرات راه آگاه است، نه تنها به این مسافرت میرود؛ بلکه به عنوان سرپرست کاروان چند زن دیگر از جمله مادر، حاجیهآقا، بیبی فاطمه، دولت و فیروزه را نیز به همراه خود میبرد. این زن علاوه بر اینکه یک شاهزاده قاجاری و آشنا به وضعیت خطرناک راهها، دزدی و راهزنی و غیره است، به گفتۀ خودش سه سال نامزد ناصرالدین شاه بود و هجده سال در دستگاه حکومت عمادالملک بوده است. همه این موارد برای آگاهی از شرایط سخت مسافرت کافی بود. عمادالملک نیز همین مسائل را به او میگوید. در چنین اوضاعی او سفر خود را از حاشیه کویر شروع و با گذر از مناطق کوهستانی غرب ایران به عتبات عالیات میرود و از آنجا نیز با کشتی عازم مکه میشود. بررسی کلی مسیر، نشان از سختی چنین مسافرتی برای یک خانم است. او نه تنها به این مسافرت میرود؛ بلکه گزارشی دقیق از وقایع روزانه مسافرت خود میانگارد که با توجه به آنچه پیشتر گفته شد، در ایران آن دوره در میان زنان رایج نبود. | همسر عمادالملک اگر چه از خطرات راه آگاه است، نه تنها به این مسافرت میرود؛ بلکه به عنوان سرپرست کاروان چند زن دیگر از جمله مادر، حاجیهآقا، بیبی فاطمه، دولت و فیروزه را نیز به همراه خود میبرد. این زن علاوه بر اینکه یک شاهزاده قاجاری و آشنا به وضعیت خطرناک راهها، دزدی و راهزنی و غیره است، به گفتۀ خودش سه سال نامزد ناصرالدین شاه بود و هجده سال در دستگاه حکومت عمادالملک بوده است. همه این موارد برای آگاهی از شرایط سخت مسافرت کافی بود. عمادالملک نیز همین مسائل را به او میگوید. در چنین اوضاعی او سفر خود را از حاشیه کویر شروع و با گذر از مناطق کوهستانی غرب ایران به عتبات عالیات میرود و از آنجا نیز با کشتی عازم مکه میشود. بررسی کلی مسیر، نشان از سختی چنین مسافرتی برای یک خانم است. او نه تنها به این مسافرت میرود؛ بلکه گزارشی دقیق از وقایع روزانه مسافرت خود میانگارد که با توجه به آنچه پیشتر گفته شد، در ایران آن دوره در میان زنان رایج نبود. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
این نسخه از سفرنامه همسر عمادالملک به عنوان تنها نسخه موجود شناخته شده، به شماره بازیابی 18422ـ5 در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران موجود است. تحریر و کتابت این اثر در سال 1317ق توسط یکی از کاتبان محلی به نام میرزا محمدعلی بن محمدجعفر موسوی انجام شده و حاشیههای آن نیز توسط ابوالقاسم عمادالممالک در غره ذیحجه 1317ق نوشته شده است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3932 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | این نسخه از سفرنامه همسر عمادالملک به عنوان تنها نسخه موجود شناخته شده، به شماره بازیابی 18422ـ5 در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران موجود است. تحریر و کتابت این اثر در سال 1317ق توسط یکی از کاتبان محلی به نام میرزا محمدعلی بن محمدجعفر موسوی انجام شده و حاشیههای آن نیز توسط ابوالقاسم عمادالممالک در غره ذیحجه 1317ق نوشته شده است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3932 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references /> | ||