کلیات اشعار فضل‌الله نعیمی استرآبادی: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

==گزارش کتاب==

محدودیت‌های سیاسی و اجتماعی در تاریخ ایران موجب شده بسیاری از اندیشمندان برای بیان افکارشان به سراغ شعر بروند. تاریخ استبدادزدۀ ایران همیشه مجال صراحت را از این متفکران گرفته و سبب شده آنها به سراغ زبانی پیچیده و غیرمستقیم بروند، تا از سویی سخنشان را بیان نمایند و از سوی دیگر از تعقیب و نکال اهل تعصب و ارباب قدرت در امان بمانند. حروفیه نام جنبشی است که در اواخر قرن هشتم هجری توسط فضل‌الله نعیمی استرآبادی پدید آمد. واضع این جنبش، با ابداعاتی که در مباحث دینی ایجاد کرد، به‌یقین نمی‌توانست به بیان آشکار سخنانش بپردازد؛ بنابراین از دو روش برای آسوده بیان‌داشتن افکارش استفاده کرد؛ یکی نگارش آثار به گویش محلی گرگانی و دیگری منظوم کردن بخش مهمی از افکارش. او با این دو روش کوشید خود را از تقابل آشکار با علمای قشری و حاکمان خونریز زمان دور دارد. اما در نهایت این تلاش‌ها فایده‌ای نداشت و افکار و رفتار تند و انقلابی او، در دورۀ حاکمیت تیمور که به سبعیت و تعصب شهره بود، موجب بازداشت و قتلش شد. اگرچه حروفیه جریانی عرفانی و کلامی بود، اما نمی‌توان از جنبۀ سیاسی آن نیز صرف‌نظر کرد. نام حروفیه در تاریخ با خون تنیده شده است. این فرقه عامل قیام‌هایی بزرگ در تبریز، اصفهان و آناتولی بود که هرکدام با شعارهای سیاسی و اعتقادی و با درون‌مایه‌ای از ظلم‌ستیزی عرصه را بر حاکمان جائر عصر تنگ کرده بود. این نهضت گرچه عمری پایا نداشت، اما در بسیاری از جنبش‌های تحول‌خواه بعد از خود تأثیری عمیق نهاد.

دیوان نعیمی زبانی سلیس و روان دارد، به طوری که به‌ندرت الفاظ دشوار در آن یافت می‌شود. اگر هم دشواری در آن به چشم می‌آید، دلیلش یا گذر زمان است که کلمات مأنوس قرن هشتم قمری را به واژه‌هایی غریب و ناآشنا در عصر کنونی بدل کرده است یا اندیشه‌های غامض حروفی شاعر است که فهم شعر را به دانستن اصول فکری این فرقه منوط کرده است.