الوقوف و الترجل من الجامع لمسائل الإمام أحمد بن حنبل: تفاوت میان نسخه‌ها

'''الوقوف و الترجل من الجامع لمسائل الإمام أحمد بن حنبل'''، اثر ابوبکر احمد بن محمد خلال (234-311ق)، مجموعه‌ای است از دو کتاب «الوقوف» و «الترجل» که دربردارنده مسائل و اقوال روایت‌شده از ابوعبدالله احمد بن محمد بن حنبل بن هلال شیبانى مروزى (164-241ق) بوده و با تحقیق سید کسروی حسن، منتشر شده است.

«الوقوف» و «الترجل»، به‌همراه کتاب «أحكام أهل الملل»، هر سه از جمله کتب موجود در «الجامع لمسانيد الإمام أحمد بن حنبل» نوشته خلال هستند که اثر حاضر، دربردارنده دو کتاب نخست می‌باشد. این سه کتاب، بدون مقدمه از نویسنده به دست ما رسیده است، اما نگاهی گذرا به این کتاب‌ها، قصد مؤلف در آن‌ها را روشن می‌سازد؛ قصد وی جمع‌آوری مسائل و اقوال روایت‌شده از احمد بن حنبل در رابطه با هر موضوع، در کتابی مستقل و جامع که از طریق سلسله اسانیدی که بین وی و احمد بن حنبل، پیونده داده شده است، می‌باشد<ref>ر.ک: مقدمه، ص3-4</ref>.

کتاب با مقدمه‌ای از محقق در اشاره به موضوع و اهمیت آن و شرح حال مؤلف آغاز و مطالب در دو بخش اصلی، ارائه شده است. بخش نخست، دربردارنده کتاب «الوقوف» بوده که مجموعا 384 روایت در 62 باب، پیرامون وقف و مسائل و احکام مربوط به آن را در خود جای داده است. از جمله این روایات، روایتی است از میمونی از احمد بن حنبل که چنین گفته است: «وليها يأكل منها بالمعروف إذا اشترط ذلك» (متولی وقف می‌تواند از منافع آن به شیوه معقول و معروف ارتزاق نماید اگر این موضوع هنگام وقف شرط شده باشد)<ref>ر.ک: متن کتاب، ص24</ref>.

بخش دوم، به کتاب «الترجل» اختصاص یافته است که مجموعا 230 روایت در 23 باب را در خود جای داده است. از جمله این روایات، روایتی است از محمد بن علی بن محمود وراق از ابوبکر اشرم که گفت از احمد بن حنبل درباره وصف موی پیامبر(ص)، پرسیده شد، پس چنین جواب داد: «في بعض الحديث: أنه كان إلی شحمة أذنيه و في بعض الحديث: إلی منكبيه» (در برخی از روایات آمده است که بلندی موها تا لاله گوش آن حضرت می‌رسید و در برخی دیگر از احادیث آمده است که تا شانه‌های ایشان بود)<ref>ر.ک: همان، ص117</ref>.