پرش به محتوا

رویکردهای نظری در پژوهش‌های گویشی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
 
خط ۳۱: خط ۳۱:


==گزارش کتاب==
==گزارش کتاب==
پژوهش‌های گویشی شامل بررسی‌های تاریخی ـ تطبیقی متمرکز بر گونه‌های زبانی، ریشه‌شناسی واژه‌ها و ترسیم درخت زبانی، بررسی تفاوت‌ها و تنوع‌های زبانی و گویشی به شیوۀ هم‌زمانی یا درزمانی در جوامع زبانی مختلف در سطح یک یا چند ناحیۀ جغرافیایی، همچنین تلاش برای ثبت و حفظ تنوع‌های زبانی و جلوگیری از زوال و نابودی آنها از دیرباز در کانون توجه گروه‌های مختلفی از پژوهشگران زبان‌شناس، مردم‌شناس، جامعه‌شناس و .... قرار داشته‌اند. پژوهش‌های گویشی مانند سایر شاخه‌های زبان‌شناسی می‌توانند با رویکردها و اهداف متفاوتی انجام گیرند و در نیل به مقصود از روش‌های کمّی و کیفی و ابزار گوناگون بهره گیرند.
پژوهش‌های گویشی شامل بررسی‌های تاریخی ـ تطبیقی متمرکز بر گونه‌های زبانی، ریشه‌شناسی واژه‌ها و ترسیم درخت زبانی، بررسی تفاوت‌ها و تنوع‌های زبانی و گویشی به شیوۀ هم‌زمانی یا درزمانی در جوامع زبانی مختلف در سطح یک یا چند ناحیۀ جغرافیایی، همچنین تلاش برای ثبت و حفظ تنوع‌های زبانی و جلوگیری از زوال و نابودی آنها از دیرباز در کانون توجه گروه‌های مختلفی از پژوهشگران زبان‌شناس، مردم‌شناس، جامعه‌شناس و.... قرار داشته‌اند. پژوهش‌های گویشی مانند سایر شاخه‌های زبان‌شناسی می‌توانند با رویکردها و اهداف متفاوتی انجام گیرند و در نیل به مقصود از روش‌های کمّی و کیفی و ابزار گوناگون بهره گیرند.


گویش‌شناسی همچون سایر علوم در گذر زمان دستخوش دگرگونی شده است. پژوهش‌های گویشی در آغاز متأثر از زبان‌شناسی تاریخی ـ تطبیقی، بر تنوع‌های درزمانی و روابط خویشاوندی زبان‌ها متمرکز بودند. سپس جنبه‌های توصیفی و هم‌زمانی مورد توجه قرار گرفتند و هم‌زمان با رویکردهای ساخت‌گرا و زایشی در زبان‌شناسی از گویش‌شناسی ساخت‌گرا و زایشی نیز سخن به میان آمد. در آن زمان بررسی تنوع‌های زبانی متأثر از پراکندگی‌های جغرافیایی هستۀ اصلی مطالعات به شمار می‌آمد. در نیمه‌های قرن بیستم، توجه به چندبعدی بودن تنوع‌های زبانی و گویشی از یک‌سو و اهمیت یافتن مطالعات میان‌رشته‌ای از سوی دیگر، عرصه را برای پژوهش در حوزۀ گویش‌شناسی اجتماعی فراخ‌تر کرد و بررسی رابطۀ میان تنوع زبانی و متغیرهای اجتماعی در مرکز توجه قرار گرفت. در همین زبان برخی گویش‌شناسان با تأکید بر اهمیت نگرش‌های زبانی در میان عامۀ مردم، به بررسی ادراک زبانی پرداختند و گویش‌شناسی ادراکی را بنیان‌ نهادند. گویش‌شناسی ادراکی که با گویش‌شناسی اجتماعی پیوندی عمیق دارد، محور پژوهش‌های گویشی بسیاری بوده و هست. از سوی دیگر انقلاب دیجیتال و تحول و ارتقای ابزارهای ثبت، تحلیل و نمایش‌ داده‌های گویشی و ورود نرم‌افزارهای گوناگون به این حیطه و تکیه بر اهمیت تحلیل‌های آماری چندمتغیره در تبیین تنوع‌های زبانی به شکل‌گیری حیطه‌های جدیدی چون گویش‌شناسی پیکره‌بنیاد و گویش‌سنجی منجر شد.
گویش‌شناسی همچون سایر علوم در گذر زمان دستخوش دگرگونی شده است. پژوهش‌های گویشی در آغاز متأثر از زبان‌شناسی تاریخی ـ تطبیقی، بر تنوع‌های درزمانی و روابط خویشاوندی زبان‌ها متمرکز بودند. سپس جنبه‌های توصیفی و هم‌زمانی مورد توجه قرار گرفتند و هم‌زمان با رویکردهای ساخت‌گرا و زایشی در زبان‌شناسی از گویش‌شناسی ساخت‌گرا و زایشی نیز سخن به میان آمد. در آن زمان بررسی تنوع‌های زبانی متأثر از پراکندگی‌های جغرافیایی هستۀ اصلی مطالعات به شمار می‌آمد. در نیمه‌های قرن بیستم، توجه به چندبعدی بودن تنوع‌های زبانی و گویشی از یک‌سو و اهمیت یافتن مطالعات میان‌رشته‌ای از سوی دیگر، عرصه را برای پژوهش در حوزۀ گویش‌شناسی اجتماعی فراخ‌تر کرد و بررسی رابطۀ میان تنوع زبانی و متغیرهای اجتماعی در مرکز توجه قرار گرفت. در همین زبان برخی گویش‌شناسان با تأکید بر اهمیت نگرش‌های زبانی در میان عامۀ مردم، به بررسی ادراک زبانی پرداختند و گویش‌شناسی ادراکی را بنیان‌ نهادند. گویش‌شناسی ادراکی که با گویش‌شناسی اجتماعی پیوندی عمیق دارد، محور پژوهش‌های گویشی بسیاری بوده و هست. از سوی دیگر انقلاب دیجیتال و تحول و ارتقای ابزارهای ثبت، تحلیل و نمایش‌ داده‌های گویشی و ورود نرم‌افزارهای گوناگون به این حیطه و تکیه بر اهمیت تحلیل‌های آماری چندمتغیره در تبیین تنوع‌های زبانی به شکل‌گیری حیطه‌های جدیدی چون گویش‌شناسی پیکره‌بنیاد و گویش‌سنجی منجر شد.