فضايح الصوفية: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فضايح الصوفية''' تألیف محمدجعفر بهبهانی، نویسنده پس از بیان اصل مذهب صوفیه و ذکر بعضی از فروع مذهب آنها، به بیان عقاید بیست‌ویک فرقه و نقد آنها می‌پردازد. این کتاب با تصحیح و تحقیق اکبر جدی و رضا مختاری خویی به چاپ رسیده است.

محمدجعفر بن محمدعلی بهبهانی فرزند ارشد آیت‌الله محمدعلی بهبهانی در سال 1178 قمری در کربلا به دنیا آمد. او نزد پدرش و نیز نزد میرزای قمی به تحصیل پرداخت و در عراق نیز نزد سیدعلی طباطبایی و شیخ جعفر کبیر تحصیل کرد. وی پس از مرگ پدرش، عهده‌دار شئون دینی و اجتماعی در کرمانشاه شد. ترجمه‌نویسانی مانند محدث قمی، آقابزرگ تهرانی و ... بر دو نکته دربارۀ او اتفاق و اجماع دارند: یکی حسن معاشرت و اخلاق پسندیده و دیگری احاطۀ او به علوم متداول عصر به‌ویژه فقاهت و دقت نظر در مسائل فقهی که این مسئله از کثرت تألیفات ایشان نیز به‌خوبی استفاده می‌شود.

وی دربارۀ پیدایش تصوف و استناد این جریان به اهل سنت و مخترع تصوف یعنی ابوهاشم کوفی و نام‌های گوناگون صوفیه (متصوّفه، متصلّفه، مبتدعه، زراقیه، غلات، غالیه و حلاجیه) مطالب فراوانی بیان می‌کند. روایات و احادیث پیامبر اکرم و ائمه اطهار پیرامون تصوف نیز در این مقدمه بیان شده است؛ از جمله روایتی که امام رضا(ع) به سند صحیح از بزنطی فرمود: «کسی که مذکور شود نزد او صوفیان و انکار نکند ایشان را به زبان یا دل، پس نیست از ما، و کسی که انکار کند ایشان را، پس گویا جهاد کرده است با کفار در پیش‌روی حضرت رسول(ص)».

نویسنده پس از بیان اصل مذهب صوفیه و ذکر بعضی از فروع مذهب آنها، به بیان عقاید بیست‌ویک فرقه و نقد آنها می‌پردازد. این فرقه‌ها عبارت‌اند از: وحدتیه، واصلیه، حبیبیه، ولائیه، مشارکیه، شمراخیه، مباحیه، ملامتیه، حالیه، حوریه، واقفیه، تسلیمیه، تلقینیه، کاملیه، الهامیه، نوریه، باطنیه، جوریه، عشاقیه، جمهوریه، زراقیه. مذمت گرایش به عقاید صوفیه، استشهاد به برخی از سخنان صوفیه، اخبار وارده در مذمت حسن بصری، حلاج از دیدگاه حدیث، عشق از دیدگاه صوفیه و فلاسفه، ساختگی‌بودن حدیث "من عشق...."، گفتار دانشمندان دربارۀ صوفیه، حرمت شرب خمر و زنا و لواط و غنا و موسیقی، عقاید باطلۀ صوفیه، نشانه‌های شیعیان علی(ع)، مبارزۀ علما با صوفیه، فضیلت دانش و دانشمند، لزوم متابعت علما، ذم مصاحبت اهل بدعت، وظایف علما و فرومانروایان سوء، سپاس از فرمانروایان دادگر، کیستی اولوالامر، نشانه‌های پایداری نعمت، دل‌های فرمانروایان، مسئولیت فرمانروایان از دیگرمباحثی است که نویسنده به آنها پرداخته است.