ازرق‍ی‌، اب‍وب‍ک‍ر ب‍ن‌ اس‍ماع‍ی‍ل‌: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابوبکر زین‌الدین (یا افضل‌الدین) بن اسماعیل وراق  ازرقی هروی''' (زنده حداقل تا 473ق)، از شعرای سده ۵ق/ ۱۱م، صاحب «سندبادنامه».

اصل او از هرات و پدرش از وراقان این شهر بود و به گفته [[نظامی عروضی سمرقندی|نظامی عروضی]]، همو [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]] را هنگام فرار از غزنین به هرات، ۶ ماه در خانه خویش پناه داد. اگرچه به سبب اختلاف نظر درباره سفر [[فردوسی، ابوالقاسم|فردوسی]]، در درستی این روایت جای تردید است، اما نسبت دادن آن به پدر ازرقی حکایت از جایگاه ویژه خاندان او در میان اهل فضل و ادب دارد<ref>ر.ک: یغمایی، پیرایه؛ حفیظی، مینا، ج8، ص38</ref>.

از جزئیات زندگی و تحصیلات ازرقی آگاهی چندانی در دست نیست، اما بی‌تردید پیشه پدر دسترسی به کتاب را برای وی آسان ساخته و او را به کسب دانش ترغیب کرده است؛ چنان‌که بعدها او را «حکیم ازرقی» خوانده‌اند. بااینکه در اشعار او اندیشه‌های عرفانی دیده نمی‌شود، وی را از مریدان [[انصاری، عبدالله بن محمد|خواجه عبدالله انصاری]] دانسته‌اند<ref>ر.ک: همان</ref>.

ازرقی چنان‌که خود نیز اشاره دارد، از جوانی به چکامه‌سرایی پرداخت و از همان زمان نیز به دربار سلجوقیان راه یافت. بیشتر قصاید او در ستایش طغان‌شاه بن الب ارسلان سلجوقی است که بیش از شاهان دیگر سلجوقی دوست‌دار شعر فارسی بود و چند تن از شعرای نام‌آور پارسی‌گوی نیز در دربارش گرد آمده بودند. ازرقی، چند قصیده نیز در ستایش از ابوالمظفر بن امیران‌شاه، از سلجوقیان کرمان، سروده است<ref>ر.ک: همان، ص38-39</ref>.

ازرقی در هرات درگذشت. درباره تاریخ درگذشت او اختلاف نظر بسیار است. اگرچه نمی‌توان تاریخ دقیقی برای درگذشت او در نظر گرفت، اما با توجه به قراینی، می‌توان گفت که ازرقی دست‌کم تا ۴۷۳ق زنده بوده است<ref>ر.ک: همان، ص39</ref>.

ازرقی شاعری اندک‌گوی بود. دیوان او یک‌ بار به کوشش [[نفیسی، سعید|سعید نفیسی]] در تهران (۱۳۳۶ش) و بار دیگر در همان سال به کوشش [[علی عبدالرسولی]] در تهران به چاپ رسیده است. شمار ابیات دیوان مصحح [[نفیسی، سعید|نفیسی]]، 2674 بیت است. نفیسی در انتساب برخی از ابیات این مجموعه اندک نیز به ازرقی تردید کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

افزون بر دیوان شعر، سرایش دو منظومه دیگر به نام‌های «سندبادنامه» و «الفیه و شلفیه» را نیز به او نسبت داده‌اند<ref>ر.ک: همان</ref>.

<references />

یغمایی، پیرایه؛ حفیظی، مینا، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.

{{وابسته‌ها}}

[[دیوان حکیم ازرقی هروی]]