۱۱۹٬۰۶۳
ویرایش
مجمع‌الحساب: دانشنامه‌ای در فن سیاق از دوره افشاریه: تفاوت میان نسخه‌ها
مجمع‌الحساب: دانشنامه‌ای در فن سیاق از دوره افشاریه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۰۸
، ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۴بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NURمجمع‌الحسابJ1.jpg | عنوان =مجمع‌الحساب | عنوان‌های دیگر = |پدیدآورندگان | پدیدآوران = محاربی، ذوالفقار (نویسنده) نیک‌نژاد، علیرضا (تصحیح) |زبان | زبان = | کد کنگره = | موضوع = |ناشر | ناشر =مولی | مکان نشر =تهران | سا...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مجمع‌الحساب: دانشنامه‌ای در فن سیاق از دوره افشاریه''' تألیف ذوالفقار | '''مجمع‌الحساب: دانشنامه‌ای در فن سیاق از دوره افشاریه''' تألیف [[محاربی، ذوالفقار|ذوالفقار محاربی]]، تصحیح [[نیک‌نژاد، علیرضا|علیرضا نیک‌نژاد]]؛ این چنان‌که از نامش پیداست، رساله‌ای از آثار متأخرین است که با الگوبرداری از آثار پیشینیان، بسیار هنرمندانه به رشتۀ نگارش درآمد. این کتاب توسط [[محاربی، ذوالفقار|ذوالفقار بن محاربی (غافل)]] و در زمان سلطنت مستعجل نادرشاه افشار نوشته شده است. غافل از نویسندگان زبردست قرن دوازدهم هجری است و به نظر می‌رسد اثر او تنها رسالۀ سیاقی بازمانده از دورۀ افشاریه است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب در دوازده جلد به نگارش درآمده است. | کتاب در دوازده جلد به نگارش درآمده است. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
میان رسائل سیاقی چند کتاب مهم و ارزشمند موجود است که قانون السعادة، سعادت‌نامه، فلک السعادة، رسالۀ فلکیه، لطایف شرفی، المرشد فی الحساب و خلاصة الحساب (حدیقة الحساب) خسروشاه یزدی از جملۀ آنها هستند. غالب این آثار به زبان فارسی نوشته شدند. فرق کتاب‌های متقدم با کتاب‌هایی که در دورۀ متأخر به سلک تحریر درآمدند، در آن است که کتاب‌های متقدمین در واقع پایه و اساس تألیف کتب مابعد خود شدند؛ چنان‌که مستوفیان نویسنده در نگارش اثرشان از آنها الگوبرداری کردند و دست به تألیف کتاب‌های خود زدند؛ از جمله بحر الجواهر فی علم الدفاتر اثر شهشهانی، قوانین السیاق محمدکاظم شیبانی کاشانی و ... . | میان رسائل سیاقی چند کتاب مهم و ارزشمند موجود است که قانون السعادة، سعادت‌نامه، فلک السعادة، رسالۀ فلکیه، لطایف شرفی، المرشد فی الحساب و خلاصة الحساب (حدیقة الحساب) خسروشاه یزدی از جملۀ آنها هستند. غالب این آثار به زبان فارسی نوشته شدند. فرق کتاب‌های متقدم با کتاب‌هایی که در دورۀ متأخر به سلک تحریر درآمدند، در آن است که کتاب‌های متقدمین در واقع پایه و اساس تألیف کتب مابعد خود شدند؛ چنان‌که مستوفیان نویسنده در نگارش اثرشان از آنها الگوبرداری کردند و دست به تألیف کتاب‌های خود زدند؛ از جمله بحر الجواهر فی علم الدفاتر اثر شهشهانی، قوانین السیاق محمدکاظم شیبانی کاشانی و ... . | ||
کتاب «مجمع الحساب» چنان‌که از نامش پیداست، رساله‌ای از این دست آثار متأخرین است که با الگوبرداری از آثار پیشینیان، بسیار هنرمندانه به رشتۀ نگارش درآمد. این کتاب توسط ذوالفقار بن محاربی (غافل) و در زمان سلطنت مستعجل نادرشاه افشار نوشته شده است. غافل از نویسندگان زبردست قرن دوازدهم هجری است و به نظر می‌رسد اثر او تنها رسالۀ سیاقی بازمانده از دورۀ افشاریه است. | کتاب «مجمع الحساب» چنان‌که از نامش پیداست، رساله‌ای از این دست آثار متأخرین است که با الگوبرداری از آثار پیشینیان، بسیار هنرمندانه به رشتۀ نگارش درآمد. این کتاب توسط [[محاربی، ذوالفقار|ذوالفقار بن محاربی (غافل)]] و در زمان سلطنت مستعجل نادرشاه افشار نوشته شده است. غافل از نویسندگان زبردست قرن دوازدهم هجری است و به نظر می‌رسد اثر او تنها رسالۀ سیاقی بازمانده از دورۀ افشاریه است. | ||
از چندوچون احوال و صوادر افعال و حوادث حیات نویسنده آگاهی‌ای در دست نیست. اطلاعات از نویسنده تنها به مندرجات کتاب متکی است و بر این اساس نویسنده در دیباچۀ اثر عنوان می‌کند که در سنین پیری ـ 71 سالگی ـ در سال | از چندوچون احوال و صوادر افعال و حوادث حیات نویسنده آگاهی‌ای در دست نیست. اطلاعات از نویسنده تنها به مندرجات کتاب متکی است و بر این اساس نویسنده در دیباچۀ اثر عنوان می‌کند که در سنین پیری ـ 71 سالگی ـ در سال 1147ق این کتاب را تألیف کرد. با محاسبۀ آن می‌توان گفت که تاریخ تولد [[محاربی، ذوالفقار|غافل]] در سال 1076 قمری بوده است. با وجود این وی متخلص به غافل و از ملتزمین رکاب و مقربین حضور بوده و در دستگاه دیوانی ـ دیوان استیفا ـ اشتغال داشت: «هرچند این بی‌بضاعت را در بندر کمال قماش مطاعی که در نظر خیرمنظر ارباب بصر و خریداران و مشتریان این جزء زمان جلوۀ نمود تواند نمود، در بار نبود و ضعف پیری و ناتوانی گوی قوای جسمانی و روحانی را به چوگان قامت چون کمان در مضمار مرحلۀ هفتادویکم از کف اختیار این معتکف گوشۀ حرمان و چله‌نشین زاویۀ هجران ربوده بود .... قلم‌وار سر بر خط فرمان ایشان که رشته در این سال میمنت‌مآل که بارس‌ئیل مطابق 1147 هجری است، ابواب مال افراد، اوارجۀ این مدعا را به اتصال مقدمه و دوازده جلد و خاتمه به مفاتیح قلم بیان بروجیات صحیفه جلد اظهار گشود و این رساله را مسمی به «مجمع الحساب» نمود». | ||
موضوع این کتاب مانند دیگر کتب از این دست، حساب و سیاق است. بخش حساب آن بسیار مختصر است و نویسنده خیلی سریع از کنار آن می‌گذرد و تنها سه صفحه از کتاب، بخش حساب را دربر دارد، ولی بقیۀ کتاب به بخش سیاق اختصاص دارد. | موضوع این کتاب مانند دیگر کتب از این دست، حساب و سیاق است. بخش حساب آن بسیار مختصر است و نویسنده خیلی سریع از کنار آن می‌گذرد و تنها سه صفحه از کتاب، بخش حساب را دربر دارد، ولی بقیۀ کتاب به بخش سیاق اختصاص دارد. | ||