۱۰۰٬۹۹۰
ویرایش
مقولات و برخی آراء مربوط به آن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مقولات و برخی آراء مربوط به آن''' تألیف محمدابراهیم | '''مقولات و برخی آراء مربوط به آن''' تألیف [[آیتی، محمدابراهیم|محمدابراهیم آیتی]]؛ این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
ارسطو مقولات را مانند دیگر ابواب منطق تنظیم و تألیف کرد، نه آنکه پیدایش مقولات از او و در زمان او باشد. کسانی هم که ارسطو را مخترع علم منطق دانسته‌اند، گویا مرادشان آن باشد که منطق با این نظم و ترتیب و به این صورت از اوست و پیش از او نبوده است. این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است و در غالب متون مهم و مآخذ علوم فلسفه و کلام و منطق، فصلی مبسوط و مشروح دربارۀ آن وجود دارد؛ اما هیچ‌کدام از این کتاب‌های مهم فلسفه یا کلام و منطق این موضوع را به صورت این کتاب، مورد تحقیق و بررسی قرار نداده‌اند و حتی پاره‌ای مباحث به صورتی که در این کتاب تحقیق شده است، در مهم‌ترین مآخذ فلسفی از قبیل مباحث المشرقیۀ فخر رازی، اسفار | [[ارسطو]] مقولات را مانند دیگر ابواب منطق تنظیم و تألیف کرد، نه آنکه پیدایش مقولات از او و در زمان او باشد. کسانی هم که ارسطو را مخترع علم منطق دانسته‌اند، گویا مرادشان آن باشد که منطق با این نظم و ترتیب و به این صورت از اوست و پیش از او نبوده است. این کتاب در تحقیق و بررسی یکی از مباحث بسیار مهم فلسفه و کلام و منطق، یعنی مبحث مقولات است که پیوسته در کتاب‌های فلسفی و کلامی زیرعنوان جواهر و اعراض و در متون منطقی با عنوان مقولات مورد بحث و تحقیق و بررسی علمی بوده است و در غالب متون مهم و مآخذ علوم فلسفه و کلام و منطق، فصلی مبسوط و مشروح دربارۀ آن وجود دارد؛ اما هیچ‌کدام از این کتاب‌های مهم فلسفه یا کلام و منطق این موضوع را به صورت این کتاب، مورد تحقیق و بررسی قرار نداده‌اند و حتی پاره‌ای مباحث به صورتی که در این کتاب تحقیق شده است، در مهم‌ترین مآخذ فلسفی از قبیل [[المباحث المشرقية في علم الإلهيات و الطبيعيات|مباحث المشرقیۀ]] [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]]، [[الحكمة المتعالية في الأسفار العقلية الأربعة|اسفار]] [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]، [[المشارع و المطارحات|مطارحات]] [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردی]]، [[المعتبر في الحكمة|معتبر]] [[ابن ملکا، هبةالله بن علی|ابوالبرکات]]، [[النجاة من الغرق في بحر الضلالات|نجات]] [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، [[شرح المقاصد|شرح مقاصد]] [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]]، [[كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد|شرح تجرید]] [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلی]] و قوشچی، شوارق لاهیجی یا کتب منطقی از قبیل منطق شفای [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، [[الاوسط الکبیر]] [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]، [[الجوهر النضید]] [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلی]] و البصائر النصیریه ساوی هم بی‌سابقه بوده است. افزون بر این مهم‌ترین مآخذ و منابع اینگونه مطالب عربی است و در متون فارسی مانند دانشنامۀ علایی [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]، گوهرمراد لاهیجی، تبصرۀ ساوی، [[أساس الاقتباس|اساس الاقتباس]] [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسی]]، [[درة التاج]] [[قطب‌‌الدین شیرازی، محمود بن مسعود|قطب شیرازی]] و [[مصنفات افضل‌الدین محمد مرقی کاشانی|مصنفات]] [[باباافضل کاشانی، محمد بن حسین|باباافضل کاشانی]] بیشتر به اختصار و اجمال کوشیده و پاره‌ای از مباحث مهم را اصلاً تعرض نکرده‌اند. | ||
این کتاب با ترجمه‌ای از ارسطو و سپس تحقیقی دربارۀ منطق ارسطو و بخش‌های آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز می‌شود، سپس مباحث عمومی مربوط به مقولات یعنی مباحثی که اختصاص به یک یا چند مقوله ندارد، می‌پردازد و پس از بحث مختصری دربارۀ اینکه مقولات از کیست و ترجمۀ مختصری از هر یک از شارحان و مفسران قاطیغوریاس که از دوران ارسطو یعنی چهار قرن پیش از میلاد تاکنون آن را ترجمه یا شرح و تفسیر نکرده‌اند، و معرفی کردن 34 نفر از شارحان و مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب و دادن فهرست جامعی از کتاب مقولات ارسطو مطابق ترجمۀ اسحاق بن حنین، با نشان دادن جای هر مطلب و شمارۀ هر صفحه در دو نسخه تلخیص ابن رشد و منطق ارسطو (به منظور توجه دادن به مطالبی که ارسطو در کتاب مقولات آورده است و تفصیلاتی که پس از وی بر آن افزوده‌اند) وارد بحث در مقولات می‌شود. | این کتاب با ترجمه‌ای از [[ارسطو]] و سپس تحقیقی دربارۀ منطق ارسطو و بخش‌های آن و بیان انحصار ابواب منطق در نه باب به عنوان مقدمه آغاز می‌شود، سپس مباحث عمومی مربوط به مقولات یعنی مباحثی که اختصاص به یک یا چند مقوله ندارد، می‌پردازد و پس از بحث مختصری دربارۀ اینکه مقولات از کیست و ترجمۀ مختصری از هر یک از شارحان و مفسران قاطیغوریاس که از دوران ارسطو یعنی چهار قرن پیش از میلاد تاکنون آن را ترجمه یا شرح و تفسیر نکرده‌اند، و معرفی کردن 34 نفر از شارحان و مترجمان و مفسران منطق ارسطو در شرق و غرب و دادن فهرست جامعی از کتاب مقولات ارسطو مطابق ترجمۀ اسحاق بن حنین، با نشان دادن جای هر مطلب و شمارۀ هر صفحه در دو نسخه تلخیص ابن رشد و منطق ارسطو (به منظور توجه دادن به مطالبی که ارسطو در کتاب مقولات آورده است و تفصیلاتی که پس از وی بر آن افزوده‌اند) وارد بحث در مقولات می‌شود. | ||
ابتدا به تفسیر مقولات و تعبیرات مختلف آن توجه شده و جای بحث مقولات مشخص شده است و بزرگانی که بحث مقولات را در کتب منطقی خود آورده‌اند، معرفی شده‌اند و سپس به معمول علمای منطق دربارۀ الفاظ موضوعه مشروح‌تر بحث شده است. بعد از آن در تعیین مقسم مقولات به‌تحقیق سخن رفته و آن‌گاه تقسیمات مختلف وجود تا آنجا که با مبحث مقولات مربوط و مناسب است، ذکر شده و بر آنکه وجود یا موجود یا ماهیت جنس عالی مقولات نیست و نیز عرض جنس عالی نه مقوله نیست، اقامۀ برهان شده و به‌تفصیل دربارۀ احتمالاتی که هم در جوهر و هم در عرض بر مبنای اقوال مختلف داده می‌شود، شمارش یافته است. | ابتدا به تفسیر مقولات و تعبیرات مختلف آن توجه شده و جای بحث مقولات مشخص شده است و بزرگانی که بحث مقولات را در کتب منطقی خود آورده‌اند، معرفی شده‌اند و سپس به معمول علمای منطق دربارۀ الفاظ موضوعه مشروح‌تر بحث شده است. بعد از آن در تعیین مقسم مقولات به‌تحقیق سخن رفته و آن‌گاه تقسیمات مختلف وجود تا آنجا که با مبحث مقولات مربوط و مناسب است، ذکر شده و بر آنکه وجود یا موجود یا ماهیت جنس عالی مقولات نیست و نیز عرض جنس عالی نه مقوله نیست، اقامۀ برهان شده و به‌تفصیل دربارۀ احتمالاتی که هم در جوهر و هم در عرض بر مبنای اقوال مختلف داده می‌شود، شمارش یافته است. | ||