پرش به محتوا

برابر واژه‌های فارسی قرآن در آثار منثور ناصرخسرو: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۶: خط ۳۶:
[[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] را می‌توان ادامه‌دهندۀ سنت و شیوۀ واژه‌سازی اواخر دورۀ ساسانی به شمار آورد. واژه‌ها، اصطلاحات فلسفی، کلامی و مذهبی و شیوه‌های واژه‌سازی او را در آثار پهلوی بازمانده می‌توان دید. بسیاری از واژه‌ها و اریشه‌های زبان‌های باستانی و میانۀ ایران که زبان فارسی امروزی بازماندۀ آنهاست، از منابع اخذ واژه در واژه‌گزینی ناصرخسرو است. ابیات ناصرخسرو نشان از آشنایی وی با خط و زبان پهلوی می‌دهد:  
[[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] را می‌توان ادامه‌دهندۀ سنت و شیوۀ واژه‌سازی اواخر دورۀ ساسانی به شمار آورد. واژه‌ها، اصطلاحات فلسفی، کلامی و مذهبی و شیوه‌های واژه‌سازی او را در آثار پهلوی بازمانده می‌توان دید. بسیاری از واژه‌ها و اریشه‌های زبان‌های باستانی و میانۀ ایران که زبان فارسی امروزی بازماندۀ آنهاست، از منابع اخذ واژه در واژه‌گزینی ناصرخسرو است. ابیات ناصرخسرو نشان از آشنایی وی با خط و زبان پهلوی می‌دهد:  


«قصۀ سلمان شنوده‌ستی و قول مصطفی *** کو از اهل‌البیت چون شد با زبان پهلوی».
{{شعر}}
 
{{ب|''قصۀ سلمان شنوده‌ستی و قول مصطفی''|2='' کو از اهل‌البیت چون شد با زبان پهلوی''}}
{{پایان شعر}}
ناصرخسرو در متون منثور خود هنگام ذکر آیات به ترجمۀ آنها پرداخته در برابر واژه‌های قرآنی، واژه‌های برابرنهاد فارسی موجود یا از پیش‌موجود را جایگزین می‌نماید. اما گفتنی است وی در آثار منثور خود از اصطلاحات دینی مفرد و مرکب عربی، اصطلاحات مرکب فارسی ـ عربی و ترکیبات فارسی ـ عربی بسیاری بهره برده و گاه اصطلاحات و واژه‌های مذهبی فارسی و عربی را خود تعریف کرده، معنی آنها را به دست می‌دهد. او در گزینش و ساختن برابرنهاده‌های فارسی از واژگان از پیش‌موجود زبان فارسی که ریشه در زبان‌های باستانی دارند، در جهت جایگزین کردن آنها به جای اصطلاحات عربی استفاده می‌کند و در این راستا پیرو گویشوران قدیم به وام‌گیری درون‌زبانی و برون‌زبانی یا ترجمۀ قرضی می‌پردازد و این امر گواه آن است که همۀ اصطلاحات برساختۀ او، زاییدۀ ذهن خلاق او نبوده، بلکه پیشینۀ آنها را می‌توان در زبان پهلوی جست.
ناصرخسرو در متون منثور خود هنگام ذکر آیات به ترجمۀ آنها پرداخته در برابر واژه‌های قرآنی، واژه‌های برابرنهاد فارسی موجود یا از پیش‌موجود را جایگزین می‌نماید. اما گفتنی است وی در آثار منثور خود از اصطلاحات دینی مفرد و مرکب عربی، اصطلاحات مرکب فارسی ـ عربی و ترکیبات فارسی ـ عربی بسیاری بهره برده و گاه اصطلاحات و واژه‌های مذهبی فارسی و عربی را خود تعریف کرده، معنی آنها را به دست می‌دهد. او در گزینش و ساختن برابرنهاده‌های فارسی از واژگان از پیش‌موجود زبان فارسی که ریشه در زبان‌های باستانی دارند، در جهت جایگزین کردن آنها به جای اصطلاحات عربی استفاده می‌کند و در این راستا پیرو گویشوران قدیم به وام‌گیری درون‌زبانی و برون‌زبانی یا ترجمۀ قرضی می‌پردازد و این امر گواه آن است که همۀ اصطلاحات برساختۀ او، زاییدۀ ذهن خلاق او نبوده، بلکه پیشینۀ آنها را می‌توان در زبان پهلوی جست.