مهاجرت علمای شیعه از جبل عامل به ایران در عصر صفوی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'شهيد اوّل' به 'شهيد اوّل '
جز (جایگزینی متن - 'شهيد اول' به 'شهيد اول')
جز (جایگزینی متن - 'شهيد اوّل' به 'شهيد اوّل ')
خط ۶۳: خط ۶۳:
فصل نخست، با بررسى پيشينه ذهنى و عينى نهضت صفوى، به نقش تصوّف و تشيّع، به‌ويژه تشيّع تندرو آسياى صغير در پيدايش اين نهضت توجه مى‌كند. اين فصل با اشاره به حركت صفويان به‌عنوان نهضتى كه گروه‌هاى مختلف را زير پرچم خود گرد آورده بود و از باورهاى پاك و پاكبازانه صوفيان و انديشه‌هاى تندروانه يا غالبانه برخى عناصر شيعه آسياى صغير مايه مى‌گرفت، مى‌كوشد زمينه‌هاى موجود در ايران- به‌عنوان مقصد مهاجرت- و جريان‌هاى فكرى آن را به‌گونه‌اى ترسيم كند كه بعدها بتوان تأثير نفوذ مهاجرت عامليان را بر اين زمينه‌ها و جريانهاى فكرى بررسى كرد (همان).
فصل نخست، با بررسى پيشينه ذهنى و عينى نهضت صفوى، به نقش تصوّف و تشيّع، به‌ويژه تشيّع تندرو آسياى صغير در پيدايش اين نهضت توجه مى‌كند. اين فصل با اشاره به حركت صفويان به‌عنوان نهضتى كه گروه‌هاى مختلف را زير پرچم خود گرد آورده بود و از باورهاى پاك و پاكبازانه صوفيان و انديشه‌هاى تندروانه يا غالبانه برخى عناصر شيعه آسياى صغير مايه مى‌گرفت، مى‌كوشد زمينه‌هاى موجود در ايران- به‌عنوان مقصد مهاجرت- و جريان‌هاى فكرى آن را به‌گونه‌اى ترسيم كند كه بعدها بتوان تأثير نفوذ مهاجرت عامليان را بر اين زمينه‌ها و جريانهاى فكرى بررسى كرد (همان).


براى شناخت زمينه ظهور علماى شيعه و انديشه‌هاى آنان و همچنين درك انگيزه‌هاى مهاجرت آنان از جبل عامل، بايد تاريخ اين سرزمين و فراز و نشيبهاى آن را بررسى كرد كه در فصل دوم صورت پذيرفته است. نكته اساسى اين فصل، گذشته از مسايل مربوط به رشد و گسترش و دوام تشيّع در جبل عامل، ترسيم چهره نهضت علمى شيعه و شناساندن پيشواى اصلى اين نهضت، شهيد اوّل است. آن مكتب فقهى كه [[شهيد اول]] باتوجه به شرايط سياسى، فرهنگى و اقتصادى سرزمين خود بنياد نهاد، به جنبه‌هاى سياسى و حكومتى توجه داشت و به فقيهان شيعه در امور سياسى اختيارات ويژه‌اى مى‌داد. فقيهانى كه بعدها به ايران آمدند از همين سنت علمى پيروى مى‌كردند و با گسترش و تبيين آن از سويى كوشيدند در حكومت صفوى، به‌عنوان حكومتى شيعه، نفوذ و قدرتى به دست آورند و از سوى ديگر، براى تبيين مشروعيت اين حكومت تلاش كردند. اين مكتب فقهى، پيش از عصر صفوى نيز، يك بار مورد توجه حكومت سربداران قرار گرفته بود و خواجه على مؤيد سربدارى كوشيده بود، با آوردن شهيد اوّل به ايران، تشيّع فقاهتى را در برابر جناح صوفيان در نهضت سربدارى، تقويت و ترويج كند. در حقيقت، صفويان با پيگيرى آن شيوه، كارى را كه على مؤيد در انجام آن ناكام مانده بود، انجام دادند. در پايان فصل دوم انگيزه‌ها و چگونگى پيوند على مؤيد سربدارى با شهيد اوّل بررسى شده است (همان، ص 11).
براى شناخت زمينه ظهور علماى شيعه و انديشه‌هاى آنان و همچنين درك انگيزه‌هاى مهاجرت آنان از جبل عامل، بايد تاريخ اين سرزمين و فراز و نشيبهاى آن را بررسى كرد كه در فصل دوم صورت پذيرفته است. نكته اساسى اين فصل، گذشته از مسايل مربوط به رشد و گسترش و دوام تشيّع در جبل عامل، ترسيم چهره نهضت علمى شيعه و شناساندن پيشواى اصلى اين نهضت، [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]]  است. آن مكتب فقهى كه [[شهيد اول]] باتوجه به شرايط سياسى، فرهنگى و اقتصادى سرزمين خود بنياد نهاد، به جنبه‌هاى سياسى و حكومتى توجه داشت و به فقيهان شيعه در امور سياسى اختيارات ويژه‌اى مى‌داد. فقيهانى كه بعدها به ايران آمدند از همين سنت علمى پيروى مى‌كردند و با گسترش و تبيين آن از سويى كوشيدند در حكومت صفوى، به‌عنوان حكومتى شيعه، نفوذ و قدرتى به دست آورند و از سوى ديگر، براى تبيين مشروعيت اين حكومت تلاش كردند. اين مكتب فقهى، پيش از عصر صفوى نيز، يك بار مورد توجه حكومت سربداران قرار گرفته بود و خواجه على مؤيد سربدارى كوشيده بود، با آوردن [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]]  به ايران، تشيّع فقاهتى را در برابر جناح صوفيان در نهضت سربدارى، تقويت و ترويج كند. در حقيقت، صفويان با پيگيرى آن شيوه، كارى را كه على مؤيد در انجام آن ناكام مانده بود، انجام دادند. در پايان فصل دوم انگيزه‌ها و چگونگى پيوند على مؤيد سربدارى با [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]]  بررسى شده است (همان، ص 11).


فصل سوم كتاب، بيانگر مسايل عمومى مهاجرت و علل و انگيزه‌هاى آن است. مهاجرت علماى جبل عامل به ايران در دو مرحله انجام شد، در مرحله اول تعداد اندكى از عامليان به ايران آمدند و در مرحله دوم مهاجرت اوج و گستردگى چشمگير يافت. چگونگى مراحل مهاجرت و كسانى كه به ايران آمدند، همچنين تعداد مهاجران و وضع آنان در ايران، در اين فصل مورد بررسى قرار گرفته است. در اين فصل همچنين به سفرنامه يكى از مهاجران عاملى توجه شده است (همان).
فصل سوم كتاب، بيانگر مسايل عمومى مهاجرت و علل و انگيزه‌هاى آن است. مهاجرت علماى جبل عامل به ايران در دو مرحله انجام شد، در مرحله اول تعداد اندكى از عامليان به ايران آمدند و در مرحله دوم مهاجرت اوج و گستردگى چشمگير يافت. چگونگى مراحل مهاجرت و كسانى كه به ايران آمدند، همچنين تعداد مهاجران و وضع آنان در ايران، در اين فصل مورد بررسى قرار گرفته است. در اين فصل همچنين به سفرنامه يكى از مهاجران عاملى توجه شده است (همان).
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش