۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سيوطى ' به 'سيوطى ') |
جز (جایگزینی متن - 'زمخشرى' به 'زمخشرى ') |
||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
اين كتاب،كه چكيدهاى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده،مشتمل است بر:مقدمه،دو فصل،و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير،مانند انواع تفسير،و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما،وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب،هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛علم به آيات متشابه؛علم به آيات مبهم؛دربارۀ سرآغاز سورهها؛دربارۀ پايان سورهها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛چگونگى نزول قرآن؛گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛شناخت تقسيمبندى قرآن بر حسب سورهها و ترتيب سورهها،آيات و تعداد آنها؛شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به«لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛شناخت غريب القرآن؛شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛شناخت توجيه قرائات؛علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار،نامه و سخنرانى،قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛امثال قرآن؛احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛توهم اختلاف در قرآن؛شناخت محكم و متشابه؛حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛يارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛شناخت وجوب در مخاطبات؛بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد. | اين كتاب،كه چكيدهاى از آراى محققان متقدم است و به زبان عربى تأليف شده،مشتمل است بر:مقدمه،دو فصل،و 47 باب.فصل اول دربارۀ كليات تفسير،مانند انواع تفسير،و فصل دوم دربارۀ علوم قرآنى و منشأ آن است كه بر مبناى نظريات مختلف علما،وجوه گوناگونى دربارۀ آن مطرح شده است.سپس 47 باب،هر يك در بيان يكى از انواع علوم قرآنى، آمده كه عبارت است از:شناخت سبب نزول؛ارتباط آيات با يكديگر؛فاصلۀ آيات؛وجوه و نظاير؛علم به آيات متشابه؛علم به آيات مبهم؛دربارۀ سرآغاز سورهها؛دربارۀ پايان سورهها؛ دربارۀ شناخت آيات مكّى و مدنى؛شناخت نخستين قسمتى كه از قرآن نازل شد؛چگونگى نزول قرآن؛گردآورى قرآن و صحابۀ حافظ قرآن؛شناخت تقسيمبندى قرآن بر حسب سورهها و ترتيب سورهها،آيات و تعداد آنها؛شناخت نامهاى قرآن؛آنچه در قرآن به«لغت»(گويش)غير حجازى است؛آنچه در قرآن از لغات غير عربى است؛شناخت غريب القرآن؛شناخت تصريف؛ شناخت احكام؛شناخت لفظ يا تركيب نيكوتر و فصيحتر؛ تفاوت كردن الفاظ بر اثر زياد يا كم شدن؛وقف و ابتدا؛شناخت توجيه قرائات؛علم به رسم الخط قرآنى؛فضايل قرآن؛خواص قرآن؛آيا در قرآن قسمتى بهتر از ديگرى است؟؛آداب تلاوت قرآن؛آيا جايز است كه در نوشتار،نامه و سخنرانى،قسمتى از آيات قرآن به كار رود؟؛امثال قرآن؛احكام قرآن؛جدل در قرآن؛ ناسخ و منسوخ قرآن؛توهم اختلاف در قرآن؛شناخت محكم و متشابه؛حكم آيات متشابهى كه دربارۀ صفات خداوند است؛ اعجاز قرآن؛وجوب تواتر قرآن؛يارى سنّت در فهم قرآن؛ شناخت تفسير قرآن؛شناخت وجوب در مخاطبات؛بيان حقيقت و مجاز قرآن؛كنايه و تعريض؛اقسام معناى كلام؛ تعدادى از اسلوبهاى بلاغى قرآن؛و شناخت ابزار و ادواتى كه مفسر به آن نياز دارد. | ||
مؤلف در هريك از اين مباحث،ابتدا تاريخچۀ پژوهش آن را بيان،و خود آن را تعريف مىكند،سپس به بررسى ديدگاه علما دربارۀ آن مبحث مىپردازد و از كتابها و دانشمندان بسيارى نقل قول مىكند،از جلمه از كشاف و اساس البلاغة | مؤلف در هريك از اين مباحث،ابتدا تاريخچۀ پژوهش آن را بيان،و خود آن را تعريف مىكند،سپس به بررسى ديدگاه علما دربارۀ آن مبحث مىپردازد و از كتابها و دانشمندان بسيارى نقل قول مىكند،از جلمه از كشاف و اساس البلاغة [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] ، المفردات راغب،[[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]،امالى [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]،و اسباب النزول واحدى(همان،ج 1،مقدمه،ص 72-76،81).او ميان آراى علما،مناظرهاى غيابى به وجود مىآورد،سپس از بحثها نتيجهگيرى مىكند و سرانجام نظريۀ خود را مىگويد و اشكال عقايد علماى پيش از خود را با استدلالهاى ادبى،تفسيرى،فقهى و حديثى مطرح مىسازد و گاهى ذيل عنوان«فصل»به مطالب حاشيهاى يا شرحهاى اضافى مىپردازد تا سخن را تكميل كند. | ||
وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث،برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض،اقسام معناى كلام و...)تفصيل بيشترى مىدهد،ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد. | وى به تناسب بلندى و كوتاهى مباحث،برخى از انواع را به فصول و بخشهاى گوناگون تقسيم كرده و به چهار نوع واپسين (كنايه و تعريض،اقسام معناى كلام و...)تفصيل بيشترى مىدهد،ازينرو البرهان از لحاظ ادبى بر ديگر كتب علوم قرآنى امتياز دارد. |
ویرایش