چکامه‌های متنبی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''چکامه‌های متنبی''' تألیف متنبی، این کتاب مجموعه‌ای منتخب از شعرهای متنبی است که به همت و تشخیص خاورشناس معروف آرتور جان آربری برگزیده و نخست بار در سال 1967 با ترجمۀ انگلیسی او منتشر شده است. گزینش شعرها، افزون بر جنبه‌های بلاغی و اشتهار قصاید و پاره‌ها، به ترتیب ناظر به مراحل گوناگون حیات شاعر و تحولاتی است که او از جوانی تا واپسین ایام عمر به خود دیده است. مترجم فارسی این کتاب، مترجم این کتاب موسی اسوار است که علاوه بر ترجمه متن، مقدمه، یادداشت‌ها توسط ایشان انجام شده است.

به‌راستی که متنبی نابغۀ بی‌بدیل شعر بود. او سرآمد اعلام شعر در زبان عربی است. آوازۀ هیچ شاعری از شاعران عرب به پایۀ شهرت او چه در زمان حیات وی و چه پس از مرگ او نرسیده است. در قید حیات بود که دیوانش در گوشه و کنار جهان اسلام، از فارس در خاور گرفته تا اندلس در اقصای باختر، خواستاران پرشمار داشت. از همان روزگار نیز لغت‌شناسان و سخن‌سنجان بزرگ به وارسی و تفسیر شعر او پرداخته و در مقام نقد و تهذیب آرای منتقدان آن برآمده‌اند. هیچ‌یک از بزرگان نحو و لغت هم که در حوزۀ شعر تتبع داشته‌اند، دیوان او را از دست داده‌اند. اقبال قاطبۀ مردم بر حفظ و روایت اشعار او نیز چنان بوده که کمتر سخنور و سخن‌سرایی از چنین بخت و نواختی برخوردار بوده است.

متنبی که سخن شیفتۀ خود بود، همواره جویای جاه و منزلت بود و سودای سروری می‌پخت و دچار گونه‌ای جنون عظمت بود. این توهم زادۀ قدرت جسمانی و جوشش احساسات و خودپسندی مفط او بود. او خود را برتر از همگان می‌دانست: گر خودپسندم، این نخوت شگفت‌مردی است که هیچ‌کس را برتر از خود ندیده است. از این بالاتر خود را میان مردم، همتای پیامبران می‌دانست و هرچه را خداوند آفریده و نیافریده در برابر همت خود، حقیر و دون می‌شمرد. اگر با شعر خود قرب خسروان می‌جست، برای تحقق هدفی دست‌نیافتنی بود و اگر پاداش و صله به او می‌رسید، آن را ادای وظیفه‌ای می‌دانست که در برابر آن دُرّ منظوم او ناچیز است.

شعر متنبی جلوه‌گاه حالات روحی و خصایص شخصیتی او و آیینۀ حیات اوست. می‌توان اشعار او را به چهار دوره تقسیم کرد: الف) شعر جوانی که ناظر به امیال و تمنیات جوان جویای نامی است که عشق شکوه و عظمت در نهاد او جبلّی است و نخست قدرت را موجب تحقق این آرزو می‌داند و سپس شعر را وسیلۀ رسیدن به هدف خود می‌دانست و با درونی پرفغان که میل و سبکسری و غرور و حدت در آن بیداد می‌کند و آتش خشم و درد آن زبانه می‌کشد، با ذهنیتی متأثر از تعالیم علویان و قرمطیان به سرودن می‌پردازد. ب) دورۀ اقامت نزد سیف‌الدوله که شاعر در آستانۀ 34 سالگی و در مرز پختگی و آزمودگی است. شعر متنبی در این دوره، شعر پیروزی، شهسواری، پهلوانی، قومیت‌گرایی و جهاد است. ج) دورۀ اقامت در مصر که شاهد اوج تضاد است و شاعر پس از تحمل آن همه مرارت و مشقت و رنج راه، به اکراه به مدح تن می‌دهد. شعر او نمودار تألمات روحی و برآمده از سرخوردگی و بیانگر حال و روز دلشکسته‌ای مغموم است که اندوه و تأملش ژرف و فراگیر است. د) دورۀ عراق و فارس که بازپسین سال‌ها و سرودها را دربر می‌گیرد و بیش از آنکه از آمال و آرزوهای سترگ حکایت کند، از نرم‌خویی ناگزیر و فروکش‌کردن سوداها نشان دارد و آخرین بارقه‌ها را به تصویر می‌کشد.

این کتاب مجموعه‌ای منتخب از شعرهای متنبی است که به همت و تشخیص خاورشناس معروف آرثر جان آربری برگزیده و نخست بار در سال 1967 با ترجمۀ انگلیسی او منتشر شده است. گزینش شعرها، افزون بر جنبه‌های بلاغی و اشتهار قصاید و پاره‌ها، به ترتیب ناظر به مراحل گوناگون حیات شاعر و تحولاتی است که او از جوانی تا واپسین ایام عمر به خود دیده است. افزون بر ترجمۀ سه‌زبانه، فصلی شامل معانی لغات دشوار قصاید و شرح مختصر اعلام و اشارات و دقایق شعری نیز در پایان کتاب آمده است.<ref> [https://literaturelib.com/books/5087 ر.ک: پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>